جاهد جهانشاهی؛ منتقد تئاتر و مترجم ادبیات معاصر
جاهد جهانشاهی منتقد تئاتر و مترجم ادبیات معاصر آلمان و آمریکای لاتین بود که کتابهای متعددی از نویسندگان مطرح جهان از جمله گزارش یک آدم ربایی نوشته گابریل گارسیا مارکز، نان سالهای سپریشده نوشته هاینریش بل، مادر نوشته برتولت برشت را ترجمه کرده است.
جاهد جهانشاهی در ۱۳۲۵ خورشیدی دیده به جهان گشود و در رشته زبان آلمانی به تحصیل پرداخت. وی بعد از فراگیری زبان آلمانی به ترجمه آثار بی بدیلی از نویسندگان بزرگ جهان مشغول شد. این مترجم نامدار از اعضای کانون نویسندگان ایران و مدتی رئیس انجمن منتقدان و نویسندگان خانه تئاتر هم بود. بدون شک پیشرفت و رشد تئاتر ایران به ویژه در عرصه نوشتاری نقد و ترجمه مرهون تلاشها و زحمات افرادی مانند جاهد جهانشاهی است.
ترجمه آثار گابریل گارسیا مارکز
از جمله فعالیتهای فرهنگی و علمی این منتقد ادبی میتوان به ترجمه آثاری از جمله گزارش یک آدم ربایی نوشته گابریل گارسیا مارکز اشاره کرد. گزارش یک آدم ربایی رمان نیست، یک گزارش از ماجرای واقعی دزدیدن یک خبرنگار است که توسط مارکزِ خبرنگار تهیه شده است. تلفیق رمان و گزارش پردازی ویژگی برجسته این کتاب است. ماجرا پیش از هر چیز برخورد میلیتاریسم با شبکه آزاد اطلاعات و جلوگیری از درز هر خبری است که میتواند در جهان آزاد برای دیکتاتورها پیامدهایی داشته باشد.
در پی یک طرح ریزی ده نفر باهم ربوده میشوند و مارکز از گفت وگو با افراد درگیر در این ماجرا این کتابِ رمان- گزارش را فراهم میکند. کتاب بیش از هر چیز حقایق تکان دهندهای از تلاش برای سانسور پرده بر میدارد و برای همه اثری خواندنی است. از عشق و شیاطین دیگر، از دیگر آثار مارکز است که جهانشاهی آن را ترجمه کرده است. ماجرای غم انگیز این اثر خواندنی از این قرار است که سگی هار دختر نوجوانی را گاز میگیرد. مارکی کاسالدوئرو تنها دخترش را به اصرار اسقف به کلیسا میسپارد. ولی وهم حلول شیطان در جسم و روح دخترک، کلیسا را وا میدارد، کشیش ۳۶ سالهای را مأمور شیطان ستیزی از او نماید.
نگاهی به بهترین تالیفات جهانشاهی
از مهمترین ترجمههای جهانشاهی میتوان به مادر نوشته برتولد برشت نویسنده آلمانی اشاره کرد. این کتاب زندگی پلاگهآ ولاسووآ زن انقلابی اهل توِر است. برشت این کتاب را در قالب اثری آموزشی به رشته تحریر درآورده است. در واقع نویسنده تحت تأثیر رمان همنام ماکسیم گورکی تصمیم به نوشتن نمایشی آموزشی گرفت که در آن مقطع تاریخی یک ضرورت محسوب میشد. شرایط پس از جنگ جهانی اول، پا گرفتن حکومتی سوسیالیستی در شوروی و تأثیر انقلاب اکتبر بر زحمتکشان جهان باعث شد تا فرودستان به آینده خویش امیدوار شوند و درست به همین دلیل برشت با نوشتن «مادر» قصد تهییج کارگران و زحمتکشان را نداشت. اجرای نمایشنامه «مادر» در برلین بیش از ۱۵ هزار زن کارگر را به تماشا کشاند که این رقم تا آن تاریخ بیسابقه بود.
نویسنده با آموزشی نامیدن اثر قصد داشت، جدا از تأثیرگذاری بر تماشاگر همزمان آنها را به تفکر وادارد. بنابراین نویسنده اثری با درونمایهای جهانی آفرید تا هرجا ستم هست، مبارزه نیز دنبال شود. بهروز غریبپور هنرمند تئاتر در باره اهمیت ترجمه آثار برشت توسط جاهد جهانشاهی گفته است: جهانشاهی آثار بسیار خوبی ترجمه و از خود برجای گذاشته است، بویژه اثری که درباره برشت نوشته بود، جزو کارهای ماندگاری بود که در معرفی برشت بسیار تأثیرگذار بود.
در حال کندن پوست پیاز، اثر گونتر گراس از دیگر ترجمهها جهانشاهی است. این کتاب زندگی گونتر گراس را به تصویر کشیده است. شروع ماجراهای این کتاب، همزمان با آغاز جنگ جهانی دوم است. نان سالهای سپریشده نوشته هاینریش بل یکی دیگر از تالیفات ارزنده جهانشاهی است.
نویسنده این اثر یکی از معروفترین نویسندگان بعد از جنگ جهانی دوم در کشور آلمان به شمار میرود که در این کتاب فضایی بسیار احساسی و جذاب از وضعیت آلمان را توصیف میکند. برای درک این فضا باید بدانید که آلمان بعد از جنگ مخروبهای بیش نبود اما داستان این کتاب آنقدر لطیف است که مخاطب آن خرابیها و ویرانیها را نمی بیند و فقط زیبایی و احساس است که به چشم میآید.
راوی داستان این کتاب فندریش نام دارد. جوانی ۲۳ ساله که از ۱۶ سالگی در شهر کار میکند. او تعمیرکار لوازم خانگی است و با درنظر گرفتن وضعیت اقتصادی آلمان پس از جنگ دوم جهانی، درآمد خوبی دارد. کل داستان مربوط به یک روز ابتدای هفته (دوشنبه) است؛ روزی تمام ناشدنی که در انتهای داستان هنوز چند ساعتی از آن باقی است! دلواپسی اثر فرناندو پسوا و کارلوتا و عشق اثر جووانی گوارسکی از دیگر ترجمهها جهانشاهی است. همچنین جهانشاهی چون به زبان آلمانی مسلط بود، توانست آثار ارزندهای از این زبان به فارسی ترجمه کند.
چرا میجنگیم اثر نورمان میلر و «پاییز فروپاشی» نوشته اگون کرنتس نیز ۲ کتاب در حوزه سیاست است که با ترجمه جهانشاهی در دسترس مخاطبان قرار گرفتند. «چرا میجنگیم» از چهار بخش به ترتیب با سرفصلهای «۱۱ سپتامبر»، «چرا میجنگیم»، «ملاحظاتی درباره یک شرارت بزرگ» و «پیشگفتار ویلی ویتکلر» تشکیل شده و موضوع آن درباره مشاهدات قبل و بعد از ظهر ۱۱ سپتامبر است. نویسنده در این اثر به نظامیگری افسار گسیخته آمریکا میتازد.
همچنین «پاییز فروپاشی» نیز گزارشی است که در آن کرنتس دبیرکل کمیته مرکزی حزب وحدت سوسیالیستی آلمان، اسناد و مدارکی از رویدادهای پاییز ۱۹۸۹ افشا میکند که در نوع خود بینظیر است.
نویسنده نه تنها به رویدادهای جمهوری دموکراتیک آلمان اشاره میکند، بلکه پیدایش کشورهای سوسیالیستی از جمله شوروی را نیز مدنظر دارد. نویسنده میکوشد تا به مسائل حساس و ناگفته تاریخ آلمان و روسیه بپردازد. علاوه بر آثار بالا وی توانست، برخی سرودههای محمود درویش، شاعر و نویسنده عرب را هم ترجمه کند.
جهانشاهی از نگاه پژوهشگران تئاتر
ایوب آقاخانی نویسنده و کارگردان تئاتر در خصوص آثار و ترجمههای برجای مانده از جهانشاهی میگوید: ترجمههای جهانشاهی قابل اعتنا بود. شخصاً با طیب خاطر ترجمههایش را میخواندم. نگاه او به زبان مبدا نگاه جامع و مشرفی است. بدین معنا که جدا از توجه به زبان، ریشههای فرهنگی آن کشور را نیز میشناخت. او از افراد انگشت شماری بود که میشد به قلمش اعتماد کرد.
منوچهر اکبرلو مدرس و پژوهشگر تئاتر هم از قلم حساب شده و دقیق جاهد جهانشاهی میگوید: او به خوبی به ادبیات آلمانی تسلط داشت. همچنین آشنایی بسیار خوب او به زبان و ادبیات آلمانی سبب شده بود که آثاری جدی از ادبیات آلمانی را به خوبی به فارسی بازگرداند. ترجمههای او از برشت برای سالها ماندگار خواهد بود. حضور او در انجمن منتقدان خانه تئاتر نشان از تفکر ایشان بر اهمیت کار گروهی و صنفی داشت. همچنین توجه او به جوانان و روحیهای که او به آنان برای خسته نشدن و تلاش دائمی میداد، سبب شد تا از جهانشاهی در عرصه نقد و ترجمه همواره در تاریخ تئاتر ادبی ما به نیکی یاد شود.
خاموشی
سرانجام این منتقد و نویسنده گرانقدر در ۲۳ آذر ۱۳۹۱ خورشیدی در حالی که برای کوهنوردی به منطقه درکه تهران رفته بود، دچار ایست قلبی شد و در ۶۶ سالگی دیده از جهان فروبست.
مطالب مرتبط
- جنگ جهانی اول و قحطی و روزگار سخت ایرانیان
- سرگئی آیزنشتاین؛ خالق هنر انقلابی
- درباره حسین محب اهری
- درباره میخاییل گورباچف
- پورحسینی؛ پدری مهربان در صحنه نمایش
- جاهد جهانشاهی؛ منتقد تئاتر و مترجم ادبیات معاصر
- گابریل مارکِز گنجینه باارزش و ماندگار ادبیات آمریکای لاتین
- درباره غلامرضا رشید یاسمی
تگها
مطالب پربیننده
- چگونه تشخیص دهیم یک تصویر با هوش مصنوعی ساخته شده؟
- آموزش کامل تهیه سبزه عید با تخم شربتی
- کاهش وزن علمی و بدون برگشت
- چگونه میتوان از اینستاگرام، تیکتاک و گوشیهای همراه فاصله گرفت؟
- کمبود چه مواد غذایی باعث افزایش ابتلا به افسردگی میشود؟
- چطور مامان بابای خودمان باشیم؟
- مادران تلفنهمراه خود را به کودکشان بدهند یا خیر؟
- چرا مردان در بیان احساسات خود موفق نیستند؟
- آیا در برزخ، شفاعت وجود دارد؟
- "همای سعادت" اسطوره یا واقعیت؟!
- گیاهانی که استرس خانه و محل کار را کاهش میدهند
- سیگارهای الکترونیک یک جایگزین توهم زا
- سونامی سالمندی، بحران پیش روی کشور
- درباره خانه عباسیان، شاهکار معماری ایران در کاشان
- درباره قنات بلده فردوس؛ بیبدیل در دل کویر
- درباره شغاب، گورستان دلاوران در بوشهر
- کاخ خسرو کرمانشاه؛ شکوهی به جا مانده از دوران ساسانی
- درباره پل ساسانی دزفول، کهنترین پل آجری جهان
- چگونه سینمای ایران به رکورد فروش ۱۰۰۰ میلیارد تومان رسید؟
- لذتبخشترین نماز
- درباره تذهیب و انواع آن
- چقدر برای شریک زندگیمان وقت بگذاریم؟
- مواد غذایی موثر در بهبود علائم یائسگی
- حضرت زهرا (س) و تاکید روی آموزش علم
- هشدار؛ چه پیامکهایی را باز نکنید
- اسانسهای دافع اضطراب را بشناسیم
- حضرت زهرا (س)، الگوی بیبدیل یک زن مسلمان
- درمان تورم کف و قوزک پا
- معرفی غذاهای سنتی ایرانی در شب یلدا همراه با تصاویر
- نحوه آموزش صبر و بردباری به کودکان
- قوانین کلاس و مدرسه
- قالب آماده و زیبای پاورپوینت(15)
- ۵ فیلم که همه زنان ایرانی باید تماشا کنند
- شعار سال ۱۴۰۱ «سال تولید، دانشبنیان و اشتغالآفرین»
- قالب زیبای پاورپوینت برای ارائه پروپوزال و دفاع رساله دکترا
- قالب پاورپوینت کادر دار زیبا
- قالب پاورپوینت گرافیکی و طرح دار زیبا
- قالب پاورپوینت گرافیکی زیبا
- رنگ چشم هایتان درباره شما و اجدادتان چه می گوید؟
- پورنوگرافی چیست و چه اثری بر مغز و رابطه جنسی دارد؟
- قالب پاورپوینت گرافیکی جالب
- نمونه تدریس درس اول هدیه آسمان پنجم
- اندکی درباره درسپژوهی
- کتاب پسری که جادویی شد
- همه زائران سلطان
- قالب پاورپوینت
- معرفی کتاب
- دوستی با کتاب
- قالب پاورپوینت گرافیکی
- درباره محسن رضایی
- معرفی کتاب
- کتاب راهنمای کامل Interaction access
- درباره امیر کبیر
- کتاب پیوند زخم خورده
- کتاب آموزش علیه آموزش
- درباره فخرالدین عراقی
- خلاصه کتاب سواد بصری
- درباره محسن مهر علیزاده
- تورم به کدام سو میرود؟
- طغیان سرخک