ارز دیجیتال چیست؟ بیت کوین چیست؟ دلایل اهمیت بیت کوین و عملکرد بیت کوین
حقوق نیوز:
بیت کوین نوعی پول الکترونیک است که به وسیله آن میتوانید به هر نقطهای از دنیا پول بفرستید یا از آن برای خرید کالا و خدمات استفاده کنید
شاید واژه بیت کوین به گوش شما خورده باشد و دوست دارید بدانید بیت کوین چیست و چه کاربردهایی دارد.
ارز دیجیتال چیست؟
ارز دیجیتال یا رمز ارز (Cryptocurrency) شکل خاصی از پول دیجیتال است که بر پایه علم رمزنگاری ایجاد شده است.
ارزهای دیجیتالی در حقیقت ارزهایی هستند که با پروتکلهای رمزگذاریشده طراحی میشوند و هدفشان کاهش تقلب و ممانعت از جعل و کلاهبرداری ارزی است.
ارزهای رمزنگاری شده فقط یک سری کد رایانهای هستند که ارزشی پولی را در خود نگهداری میکنند. این کدها توسط رایانههایی با قدرت بالا و البته صرف مقدار زیادی انرژی تولید میشوند.
ارزهای دیجیتال از فناوری غیرمتمرکز استفاده میکنند و به کاربران امکان پرداخت امن و ذخیره پول را بدون نیاز به ثبت نام یا استفاده از بانکها و سازمانهای واسطه میدهند. اکثر ارزهای دیجیتال روی پایگاه داده توزیع شدهای به نام بلاک چین اجرا میشوند. بیشتر واحدهای اصلی ارز دیجیتال (به جزتوکن ها) توسط یک فرآیند به نام استخراج یا ماین تولید میشوند.
ارزهای دیجیتال به منظور امنیت و ناشناس بودن ساخته شده اند. تقلب درتراکنشهای ارزهای دیجیتال جایگاهی ندارد. کسی مالک آنها نیست و کسی نمیتواند آنها را متوقف یا هک کند. آنها غیرمتمرکز هستند و واسطهها را حذف میکنند.
استفاده از ارزهای دیجیتال نیاز به ثبت نام یا مدارک ندارد. فرایند استخراج برای همه مقدور است و همه میتوانند با سخت افزارهای مناسب از آن کسب درآمد کنند.
بیت کوین چیست؟
بیت کوین مشهورترین و قدیمیترین ارز دیجیتال است که همیشه در کانون توجهات قرار داشته است.
هنوز مشخص نیست چه کسی این ارز دیجیتال را برای اولین بار خلق کرده است، زیرا ارز رمزنگاری شده در اساس بر مبنای مخفی نگه داشتن هویت کاربران عمل میکند. با این وجود، بیت کوین برای اولین بار در مقالهای که توسط یک برنامه نویس با اسم (احتمالا مستعار) ساتوشی ناکاموتو (Satoshi Nakamoto) منتشر شد، به جهانیان معرفی شد. با این وجود هنوز مشخص نیست که ساتوشی ناکاموتو کیست.
بیت کوین نوعی پول الکترونیک است که به وسیله آن میتوانید به هر نقطهای از دنیا پول بفرستید یا از آن برای خرید کالا و خدمات استفاده کنید.
دو ویژگی اصلی بیت کوین یعنی غیرمتمرکز بودن و در امان ماندن از چاپ واحدهای پولی بیشتر، دستاورد مهمی در برابر پولهای امروزی به حساب میآیند که مسیر را برای شکل جدیدی از نظام اقتصادی در آینده باز میکند. بیت کوین را میتوانید به عنوان یک ابزار سرمایهگذاری در نظر بگیرید، به وسیله آن انتقالات ارزی خود را انجام دهید و حتی از فروشگاههای آنلاین سفارش دهید.
از آنجا که بیت کوین نخستین ارز دیجیتال دنیا بود، سایر ارزهای دیجیتال ایجاد شده پس از آن را آلت کوین (Altcoin) یا سکه جایگزین نامیدند. لایت کوین (Litecoin)، دش (Dash)، مونرو (Monero) و اتریوم (Etherum) و صدها سکه دیگر همگی ارزهای دیجیتالی هستند که «آلت کوین» نامیده میشوند.
برای نگهداری از بیت کوین باید از ابزاری که اصطلاحا کیف پول (wallet) بیت کوین نام دارد استفاده کرد. کیف پول میتواند شکلهای مختلفی داشته باشد. بیت کوین را به صورت آفلاین و به صورت سختافزاری ذخیره کرد که آن را ذخیره سرد (Cold Storage) مینامند. به این ترتیب میتوان بیت کوین را از گزند سواستفاده و هکهای احتمالی حفظ کرد.
لجر نانو اس (Ledger Nano S) یکی کیف پول محبوب بیت کوین است که از شیوه ذخیره سرد (آفلاین) استفاده میکند. در مقابل، اگر ارز دیجیتال در اینترنت ذخیره شود، از اصطلاح ذخیره گرم (hot storage) استفاده میشود. با این شیوه، دسترسی به بیتکوین یا هر نوع ارز دیجیتال از هر نقطهای امکانپذیر است، ولی احتمال به سرقت رفتن آن نیز بالا خواهد بود.
البته ذخیره سرد هم معایبی به همراه دارد. اگر کاربر نتواند به سختافزار دسترسی داشته باشد (مثلا آن را گم کند)، ارز دیجیتال ذخیره شده در آن برای همیشه از بین میرود. تخمین زده میشود که تاکنون حدود ۳۰ میلیارد دلار بیت کوین توسط ماینرها و سرمایهگذاران گم شده باشد. با این وجود، بیت کوین هنوز هم محبوبترین ارز دیجیتال باقی مانده است.
نکته مهمی که درباره بیتکوین و ارزهای مشابه آن وجود دارد، نبود نظارتهای مرکزی بر آنهاست. به عبارت بهتر، هیچ دولت، نهاد و ارگانی روی این ارزها نظارت ندارد و در بستر شبکهای کاملا آزاد، بیسانسور و بیمانع فعالیت میکنند.
دولتهای مختلف در کشورهای گوناگون، هنوز نمیدانند که باید چه واکنشی نسبت به بیت کوین و همتایانش داشته باشند.
برخی از آنها، اقدام به ممنوعیت و حذف آن میکنند و برخی دیگر در تلاشند تا آن را بهتر درک کرده و با شناختش از ویژگیها و ظرفیتهایی که دارد، نهایت استفاده را ببرند.
چه کسی بیت کوین را ساخت؟
بیت کوین اواخر سال 2008 متولد شد. احتمالا بحران مالی بزرگ سال 2008 و اتفاقات مربوط به آن دوران را از اخبار به یاد داشته باشید. در همین دوران بود که فرد یا گروه ناشناسی با نام مستعار ساتوشی ناکاموتو، مقالهای را به تعداد زیادی از متخصصین علم رمزنگاری ارسال کرد که در آن از پول الکترونیکی جدیدی صحبت کرده بود. ساتوشی ناکاموتو در این مقاله که از به عنوان وایت پِیپِر هم یاد میکنند، بیت کوین و نحوه کار کردن آن را شرح داده بود.
پس از گذشت چند ماه، در ابتدای سال 2009 شبکه بیت کوین کار خود را آغاز کرد. ساتوشی ناکاموتو در سالهای ابتدایی در پروژه حضور داشت و نواقص آن را به همراه توسعهدهندگان دیگری که به پروژه میپیوستند، برطرف میکرد تا اینکه اواخر سال ۲۰۱۰ ناپدید شد.
تاکنون پس از گذشت بیش از ۱۰ سال از ایجاد بیت کوین، هنوز هویت ساتوشی ناکاموتو مشخص نشده است. ساتوشی ناکاموتو میتواند یک فرد، یک گروه برنامهنویس و یا حتی یک سازمان مخفی دولتی باشد. فرضیههایی بسیار زیادی درباره هویت ساتوشی ناکاموتو وجود دارد که در کنار آن مدعیان بسیار بیشتری هم خود را ساتوشی ناکاموتو معرفی کردهاند. با این حال هیچ کدام از آنها مدارک کافی برای اثبات ادعایشان ندارند.
ساتوشی ناکاموتو هویت خود را مخفی نگه داشت و برای این کار احتمالا دلایل محکمی هم داشته است. یکی از دلایل احتمالی، در خطر بودن جان ساتوشی ناکاموتو به دلیل ساخت بیت کوین است. این نوآوری اقتصادی توانایی کنار زدن بانکهای بزرگ و موسسات مالی را دارد و به همین دلیل از همان ابتدا دشمنان زیادی میتوانسته داشته باشد. در صورت مشخص بودن هویت خالق بیت کوین، امکان دستگیری و روبرو شدن با خطرات مختلف میتوانست گریبانگیر فرد یا گروه سازنده آن شود.
از سوی دیگر گفته شد که بیت کوین تحت کنترل هیچکس نیست. این ویژگی که از آن به عنوان غیرمتمرکز بودن یاد میشود در یکی از ایمیلهای به جا مانده از ساتوشی ناکاموتو، آمده است که تنها زمانی تحقق مییابد که هویتش را مخفی نگه دارد. در صورتی که هویت سازنده بیت کوین ناشناس نبود، در این صورت عقاید و نظرات ساتوشی ناکاموتو میتوانست طی روند توسعه شبکه تاثیر بسیار زیادی بر روی آن داشته باشد و آن را از حالت غیرمتمرکز بودن خارج کند.
هدف بیت کوین
به طور خلاصه هدف پیدایش بیت کوین انتقال و یا ذخیره امن پول است. از همین جهت آن را میتوان یک سیستم پرداخت و بانکداری دیجیتال امن دانست. بیت کوین در واقع کنترل واقعی پول را به دست خود افراد برگردانده و با کلمه عبور ویژهای که کلید خصوصی نام دارد، تنها مالکین این کلیدها قادر به خرج کردن و انتقال بیت کوینها خواهند بود.
از سوی دیگر پولهای دیجیتال همواره با یک مشکل بزرگ روبرو بودهاند که «دوبار خرج کردن» نام دارد. این مشکل در اسکناسهای کاغذی و پولهای فیزیکی وجود نداشت، برای مثال شما نمیتوانستید پولی را که در قبال خرید یک تلویزیون خرج کردهاید، دوباره برای خرید یک کالای دیگر استفاده کنید. اما در دنیای دیجیتال که همه چیز را به سادگی یک کلیک کردن میتوانید کپی کنید، جلوگیری از دوبار خرج کردن اهمیت دارد.
اگر پول دیجیتال مانند یک فایل باشد، شما میتوانید آن را همزمان در دو محل جداگانه خرج کنید و تا فروشندگان از این موضوع اطلاع حاصل کنند، شما خریدهایتان را انجام دادهاید. به خاطر همین هم تا قبل از حضور ارزهای دیجیتال همیشه یک سازمان مرکزی برای بررسی موجودیهای اشخاص وجود داشت تا جلوی این اتفاق را بگیرد. اما با پیدایش این ارز دیجیتال وجود یک سازمان مرکزی از میان برداشته شد و بررسی تراکنشها توسط تمام اعضای شبکه انجام میشود. پس دیگر هدف مهم بیت کوین، حل مشکل دوبار خرج کردن بدون اعتماد به فردی دیگر است.
علت بحث برانگیزی بیت کوین
دلایل متعددی در شهرت bitcoin و همتایان آن نقش دارند. برای مثال، از سال ۲۰۱۱ تا ۲۰۱۳، فعالیتهای مجرمان و خلافکاران با بیت کوین، این ارز دیجیتالی را به شهرت رساند. آنها با کمک این ارز دیجیتالی، فعالیتهای مجرمانه خود را به دور از چشم ناظران و قانون پیگیری میکردند.
نکته مهم دیگری که باعث میشد، اعمال خلافکارانه در این بستر صورت بگیرد، نبود وجود نظارتهای دولتی و دریافت نکردن مالیات از داراییهای موجود در بستر بلاک چین بود.
همانطور که پیشتر هم گفته شد، دولتها هنوز نتوانستهاند که قوانینی منسجم در حیطه ارزهای دیجیتالی تدوین کنند و بنابراین، موضوعاتی مانند دریافت مالیات هم درباره bitcoin و همتایان آن مطرح نمیشود.
اِسکمها (scam) نیز یکی از دلایلی هستند که نام رمزارزها را در دنیا مطرح کردند. اسکمها، همان تلههایی هستند که در قالبهایی موجه سر راه کاربران به ویژه افراد تازهوارد یا ناوارد قرار میگیرند تا آنها را به بهانه رسیدن به سود در دنیای ارزهای دیجیتالی، تلکه کنند.
از آنجا که بلاک چین یعنی بستری که در آن رمزارزها تراکنش میشوند، امکان برقراری ارتباطی بیواسطه را میان افراد فراهم میکند، دیگر نیازی به واسطههایی مانند بانکها و موسسات مالی نخواهد بود.
در نتیجه این عامل هم دلیل دیگری است برای اینکه ارزهای دیجیتالی نظیر bitcoin به شهرت فراوانی رسیدهاند.
عملکرد بیت کوین
پول رسمی (پول منتشر شده توسط دولتها) توسط فلزات گرانبها (به ویژه طلا) پشتیبانی میشود. در واقع ارزش یک اسکناس یا سکه در یک کشور به واسطه طلای موجود در مخازن بانک مرکزی آن کشور است. در واقع اسکناس به خودی خود ارزشی ندارد و صرفا یک تکه کاغذ است و ارزشش نه به خاطر خودش، بلکه به خاطر طلای پشتوانه آن است.
اما بیت کوین یک پول مجازی است که بر خلاف پول رسمی، فاقد هر نوع پشتوانه است و ارزشش به خودش بستگی دارد. همچنین برای تبادل و یا پسانداز آن نیاز به هیچ بانکی ندارید. به محض اینکه بیتکوینی دریافت کردید، این ارز دیجیتال همانند سکه طلا برایتان خواهد بود. یک سکه طلا به خاطر خودش (کمیاب بودن فلز طلا) ارزش دارد. با این بیت کوین میتوانید خرید کرده و یا آن را به امید افزایش قیمت در آینده ذخیره کنید.
برای خرج کردن بیت کوین کافی است آن را از کیف پول (Wallet) خودتان به «کیف پول» فردی دیگر انتقال دهید. کیف پول یک دیتابیس کوچک و شخصی است که بر روی درایو رایانه یا گوشی هوشمند (در حالت ذخیره سرد) و یا در فضای آنلاین (در حالت ذخیره گرم) قرار میگیرد.
امکان جعل بیت کوین تقریبا وجود ندارد. از آنجا که تولید بیت کوین نیاز به توان پردازشی بسیار بالایی دارد، جعل آن از نظر اقتصادی به هیچ وجه به صرفه نیست.
بیت کوین چگونه ایجاد میشود؟
هر کاربر معمولی با استفاده از یک رایانه با سختافزار قدرتمند میتواند بیت کوین جدید ایجاد کند. بیت کوین در فرآیندی جالب که در اصطلاح استخراج پول رمزنگاری شده (cryptocurrency mining) نام دارد استخراج میشود و افرادی که این سکهها را استخراج میکنند نیز ماینر (miner) نامیده میشوند. بیت کوین محدودیتی ۲۱ میلیون واحدی دارد و این بدان معناست که پس از استخراج این ۲۱ میلیون سکه، دیگر امکان استخراج سکه بیشتر وجود ندارد. گفتنی است تاکنون بیش از ۱۱ میلیون بیت کوین استخراج شده است.
برای استخراج بیت کوین باید رایانه خود را به صورت ۲۴ ساعته برای حل مسایل پیچیده محاسباتی با نام گواه اثبات کار (proof of work) در اختیار شبکه بیتکوین قرار دهید. هر یک از این مسایل دارای مجموعهای از جوابهای احتمالی ۶۴ رقمی است. اگر رایانه خانگیتان به صورت ۲۴ ساعته روشن باشد شاید بتوانید در طی چند روز، یک مساله بیتکوین را حل کنید. هر رایانه خانگی به این ترتیب میتواند هر روز بین ۵۰ تا ۷۵ سنت به دست آورد. در مقابل، اگر ۳۶ رایانه قوی به صورت همزمان به این کار بپردازند شاید بتوانند هر روز تا ۵۰۰ دلار هم به دست آورند.
البته باید دقت داشته باشید که اگر سختافزار رایانهای قوی ندارید و به تنهایی به استخراج بیت کوین میپردازید، هزینه برق مصرفیتان از این درآمد بیشتر شود. استخراج بیت کوین در هنگامی که چند ماینر در یک گروه جمع شده و سختافزارشان را در کنار هم قرار میدهند صرفه اقتصادی دارد. جالب اینجاست که همین نیاز به سختافزار قدرتمند و هزینه بالای برق یکی از مواردی است که جلوی بسیاری از تلاشها برای اختلال در شبکه بیت کوین و سواستفاده از آن را میگیرد. گفتنی استخراج بیت کوین با پردازنده (CPU) یا کارت گرافیک (GPU) سود چندانی ندارد. در مقابل برای استخراج حرفهای باید از سختافزاری خاص به نام اسیک (ASIC) استفاده شود.
دلایل اهمیت بیت کوین
اصلیترین دلایل گرایش جهانی به بیت کوین به شرح زیر است:
1. بیت کوین در اختیار هیچ بانک مرکزی قرار ندارد و هیچ دولتی مقررات آن را تعیین نمیکند
هیچ بانکی نمیتواند تراکنشهای مالی بیتکوینی شما را رصد کند و هیچ نهاد قانونی و مالیاتی نیز نمیتواند بر آن نظارت داشته باشد. البته این عدم نظارت میتواند مشکلاتی نظیر تراکنش آسان پول برای باندهای تبهکار را به همراه آورد. در واقع بیتکوین ابزاری برای پولشویی نیز به شمار میرود. یکی از دلایل افزایش شدید قیمت بیت کوین در سالهای گذشته، هجوم تبهکاران بینالمللی برای خرید بیتکوین در حجم زیادی بود.
2. بیت کوین بانکها را کاملا دور میزند
بیت کوین در یک شبکه همتا به همتا جابهجا میشود و نیازی به حضور بانک به عنوان واسطه نیست. همچنین کیف پول بیت کوین را نمیتوان (همانند حسابهای بانکی) بست یا راکد کرد و هیچ ارگانی نیز نمیتواند بر میزان موجودی کیف پول کاربران بیتکوین نظارت کند. هیچ سقف برداشت و واریزی برای کیف پول بیتکوین وجود ندارد. در واقع، هیچ کس به جز صاحب کیف پول بیتکوینی نمیتواند درباره نحوه مدیریت آن تصمیمگیری کند. بیتردید بانکها به هیچ وجه از این قابلیت بیت کوین دل خوشی ندارند!
3. بیت کوین تحولی در شیوه پسانداز و خرج کردن مردم ایجاد میکند
از زمان عرضه پول کاغذی (و البته در نهایت پول مجازی)، قدرت مالی در اختیار بانکها بوده است. این بانکها هستند که پول را منتشر کرده، پولهایمان را پسانداز کرده و به ازای خدمات واسطهای از ما کارمزد میگیرند.
اگر دولتی نیاز به پول بیشتر داشته باشد، پول بیشتری چاپ میکند و یا سیاستهای مالی متفاوتی را در پیش میگیرد. در این میان، برخی دولتها هم هستند که پول بدون پشتوانه چاپ میکنند و در نتیجه سبب ایجاد تورم در جامعه میشوند. این تورم بی تردید به سود بانکها و به ضرر مردم خواهد بود.
بیتکوین با هدف پس گرفتن این قدرت و بازگرداندن توان مدیریت ثروت به مردم طراحی شده است. به جای اینکه یک تکه کاغذ ارزش داشته باشد، یک بسته کد رایانهای ارزشمند شمرده میشود.
4. تراکنشهای بیت کوینی برگشتناپذیرند
شیوههای رایج پراخت (نظیر انتقال پول به صورت کارت به کارت یا از طریق چک) این قابلیت را دارند که از سوی بانک لغو شوند. اما تراکنشهای صورت گرفته بیتکوینی برگشت ناپذیرند. همچنین هیچ بیمهای برای پوشش خسارت کیف پول بیتکوینی وجود ندارد. اگر اطلاعات موجود بر روی هارددیسک (ذخیره سرد) و یا حتی گذرواژه کیف پولتان را از دست دهید، دسترسی به کیف پول و در نتیجه، موجودی آن برای همیشه از دست خواهد رفت.
شیوههای کلاهبرداری با بیت کوین
در حال حاضر سه شیوه برای کلاهبرداری در تراکنشهای بیت کوینی وجود دارد.
1. ضعف فنی
زمان طولانی تایید تراکنش: فاصله زمانی تایید تراکنش ممکن است تا ۱۰ دقیقه هم برسد. در این فاصله زمانی شاید فرد پرداخت کننده بخواهد بیت کوین پرداختی را در یک جای دیگر نیز خرج کند. البته موارد این چنینی بسیار نادر است. از آنجا که بیتکوین به صورت همتا به همتا و بدون واسطه انتقال مییابد، تایید آن در شبکه رایانههای بهم متصل اندکی طول میکشد. در طول این بازه زمانی، فرد کلاهبردار میتواند پرداخت دومی را انجام داده و بیتکوینی که به گیرنده اول منتقل کرده را به یک کاربر دیگر نیز بدهد.
البته سیستم بیت کوین به گونهای است که یک کاربر نمیتواند یک بیت کوین را در دو جا خرج کند و در نتیجه، در مثال بالا، تراکنش دوم غیرمعتبر ارزیابی خواهد شد. اگر گیرنده دوم پیش از دریافت تاییده تراکنش چیزی را برای خریدار کلاهبردار ارسال کند، هم پول و هم کالای ارسال شده را از دست داده است.
2. نادرستکاری مدیران استخرهای استخراج برای برداشت سهم بیشتر
استخراج بیت کوین معمولا به صورت گروهی (استخر) صورت میگیرد. هر استخر متشکل از هزاران ماینر است که توان پردازشی رایانه خود را در اختیار استخر قرار میدهند تا استخراج بیتکوین صورت گیرد. در این میان، برخی مدیران استخرهای ماینینگ افرادی نادرستکار بوده و سهم بیشتری از بیتکوین به دست آمده را برای خود برمیدارند.
3. ضعف انسانی در صرافیهای آنلاین
مدیران صرافیهای بیت کوین ممکن است افرادی نادرستکار و یا ناشایسته برای مدیریت این کار باشند. داستان صرافی امتی گاکس (که پی شاز این دیدیم) مثال خوبی از ناشایستگی مدیران یک صرافی بزرگ آنلاین بود. از بین رفتن پس انداز بیتکوینی مشتریان در این صرافیها شباهت زیادی به ورشکستگی بانکها دارد، با این تفاوت که بیمهها معمولا پسانداز از بین رفته مشتریان را بازمیگردانند، در حالی که هیچ بیمهای برای پوشش خسارت بیت کوینی وجود ندارد.
مطالب مرتبط
- کتاب تحلیل تکینکال با استفاده از چند تایم فریم
- بیت کوین چیست؟ (به زبان ساده)
- کتاب هنر و علم تحلیل تکنیکال
- کتاب تسلط بر بیت کوین
- کتاب راهنمای جامع بازار قراردادهای آتی
- کتاب دایرهالمعارف اندیکاتورهای بازار تکنیکال
- سوالات متداول درباره بیت کوین
- ارز دیجیتال چیست؟ بیت کوین چیست؟ دلایل اهمیت بیت کوین و عملکرد بیت کوین
تگها
مطالب پربیننده
- چگونه تشخیص دهیم یک تصویر با هوش مصنوعی ساخته شده؟
- آموزش کامل تهیه سبزه عید با تخم شربتی
- کاهش وزن علمی و بدون برگشت
- چگونه میتوان از اینستاگرام، تیکتاک و گوشیهای همراه فاصله گرفت؟
- کمبود چه مواد غذایی باعث افزایش ابتلا به افسردگی میشود؟
- چطور مامان بابای خودمان باشیم؟
- مادران تلفنهمراه خود را به کودکشان بدهند یا خیر؟
- چرا مردان در بیان احساسات خود موفق نیستند؟
- آیا در برزخ، شفاعت وجود دارد؟
- "همای سعادت" اسطوره یا واقعیت؟!
- گیاهانی که استرس خانه و محل کار را کاهش میدهند
- سیگارهای الکترونیک یک جایگزین توهم زا
- سونامی سالمندی، بحران پیش روی کشور
- درباره خانه عباسیان، شاهکار معماری ایران در کاشان
- درباره قنات بلده فردوس؛ بیبدیل در دل کویر
- درباره شغاب، گورستان دلاوران در بوشهر
- کاخ خسرو کرمانشاه؛ شکوهی به جا مانده از دوران ساسانی
- درباره پل ساسانی دزفول، کهنترین پل آجری جهان
- چگونه سینمای ایران به رکورد فروش ۱۰۰۰ میلیارد تومان رسید؟
- لذتبخشترین نماز
- درباره تذهیب و انواع آن
- چقدر برای شریک زندگیمان وقت بگذاریم؟
- مواد غذایی موثر در بهبود علائم یائسگی
- حضرت زهرا (س) و تاکید روی آموزش علم
- هشدار؛ چه پیامکهایی را باز نکنید
- اسانسهای دافع اضطراب را بشناسیم
- حضرت زهرا (س)، الگوی بیبدیل یک زن مسلمان
- درمان تورم کف و قوزک پا
- معرفی غذاهای سنتی ایرانی در شب یلدا همراه با تصاویر
- نحوه آموزش صبر و بردباری به کودکان
- قوانین کلاس و مدرسه
- قالب آماده و زیبای پاورپوینت(15)
- ۵ فیلم که همه زنان ایرانی باید تماشا کنند
- شعار سال ۱۴۰۱ «سال تولید، دانشبنیان و اشتغالآفرین»
- قالب زیبای پاورپوینت برای ارائه پروپوزال و دفاع رساله دکترا
- قالب پاورپوینت کادر دار زیبا
- قالب پاورپوینت گرافیکی و طرح دار زیبا
- قالب پاورپوینت گرافیکی زیبا
- رنگ چشم هایتان درباره شما و اجدادتان چه می گوید؟
- پورنوگرافی چیست و چه اثری بر مغز و رابطه جنسی دارد؟
- قالب پاورپوینت گرافیکی جالب
- نمونه تدریس درس اول هدیه آسمان پنجم
- اندکی درباره درسپژوهی
- کتاب پسری که جادویی شد
- همه زائران سلطان
- قالب پاورپوینت
- معرفی کتاب
- دوستی با کتاب
- قالب پاورپوینت گرافیکی
- درباره محسن رضایی
- معرفی کتاب
- کتاب راهنمای کامل Interaction access
- درباره امیر کبیر
- کتاب پیوند زخم خورده
- کتاب آموزش علیه آموزش
- درباره فخرالدین عراقی
- خلاصه کتاب سواد بصری
- درباره محسن مهر علیزاده
- تورم به کدام سو میرود؟
- طغیان سرخک