وش گفته و ناگفته قاسم سلیمانی نشان می‌دهد که او همانقدر که بر شدت عمل با دشمن تأکید داشت، بر لزوم حفظ وحدت و همدلی در بطن جامعه ایرانی، بدون ارجحیت دادن جریانی بر جریان دیگر هم اصرار می‌ورزید. قاسم سلیمانی واقعی اینچنین سیمایی دارد و نادیده گرفتن نیمی از آن چیزی نیست جز خدشه وارد کردن به واقعیت وجود او. وجودی که وحدت روزهای اخیر در کشور ما ثمره‌ای است از ثمرات پر تعداد خونش و از همین رو بر هم زدن این وحدت را هم باید در زمره پشت کردن به خون پاک شهید سلیمانی دید.‌

در گزیده ای از گزارش روزنامه ایران، آمده است: وداع بی نظیر مردم با یک فرمانده نظامی چه پیامی دارد؟ صاحبنظران و تحلیلگران سیاسی- اجتماعی حضور بی سابقه مردم در مراسم تشییع پیکر شهید سلیمانی و همرزمانش را در شهرهای مختلف ایران چگونه ارزیابی می‌کنند؟ اینکه مراسم دیروز در تهران با آن جمعیت میلیونی بدون هر گونه حاشیه قابل توجه برگزار شد و صنف‌ها و قشرهای مختلف مردم با سلایق و گرایش‌های سیاسی مختلف در آن حضور داشتند را از چه زاویه ای می‌توان تحلیل کرد؟ محور مشترک اظهار نظرهای فعالان سیاسی اصولگرا، اصلاح طلب و اعتدالی بیانگر کدام نکته سیاسی است؟ اینکه در مراسم تشییع شهدای تروریستی مخاطب شعارها و پیام‌ها تنها تروریست‌های امریکایی بودند و خبری از تسویه حساب‌های گاه موجود در برخی مراسم نبود، حاوی چه پیامی است؟ برای پاسخ دادن به این سؤالات به سراغ خود فعالان سیاسی و کارشناسان حوزه سیاسی رفتیم. محور مشترک تحلیل‌های آنها برجسته سازی «وحدت» بود. وحدتی که حالا خون پاک شهید سلیمانی آن را تقویت کرده است. آنها تأکید دارند که این وحدت و این همصدایی را باید به فال نیک گرفت و آن را میراث حاج قاسم دانست. حاج قاسمی که در دوران زندگی‌اش نیز همواره پرچمدار آن بوده و از ورود به دایره اظهار نظرهای تفرقه افکنانه پرهیز داشته است. به گفته کارشناسان سیاسی، علاقه مردم به سردار شهیدشان تنها محدود به حوزه مسئولیت نظامی او نبوده بلکه سلوک رفتاری او نیز این اعتماد و محبوبیت را دوچندان کرده است و حالا نوبت همه گروه‌ها و جمعیت‌های سیاسی است که با حفظ تفاوت سلایق در مسائل ملی و پاسداری از منافع ملی و قانون اساسی نسبت به حفظ وحدت اهتمام داشته باشند. آنها البته مسئولان را هم مخاطب پیام حضور مردم می‌دانند و معتقدند که مسئولان در هر نهاد و لباسی باید قدردان این مردم بوده و نسبت به رفع مشکلات آنها تلاش خود را بیشتر کنند.

دعای مقام معظم رهبری برای شهید سلیمانی

‌در روز رستاخیز تهران و وداع تاریخی مردم مؤمن و قدرشناس آن با سردار بزرگ و پرافتخار اسلام سپهبد شهید حاج قاسم سلیمانی، حضرت آیت‌الله خامنه‌ای رهبر معظم انقلاب اسلامی در دانشگاه تهران حضور یافتند و بر پیکر مطهر این شهید عالی‌مقام، مجاهد بزرگ ابومهدی المهندس و دیگر شهدای جنایت اخیر رژیم تروریست امریکا، نماز اقامه کردند.
ایشان در نمازی که بر پیکر سردار شهید حاج قاسم سلیمانی اقامه کردند در حالی که اشک از چشمان‌شان جاری بود، دعایی خواندند که ترجمه آن به این شرح است: «خداوندا این کفن‌شدگان که در پیش پای ما قرار دارند، بندگان تواند و فرزند بندگان تو و فرزند کنیزان تواند. نزد تو فرود آمده و تو بهترین کسی هستی که نزد او فرود می‌آیند. خداوندا آنها، محتاج رحمت تواند و تو از عذاب بندگانت بی‌نیاز هستی.

خداوندا اگر اینان، نیکوکار بودند، بر نیکوکاری‌شان بیفزا و اگر گناهکار بودند، از گناه‌شان درگذر. خداوندا ما جز نیکی از آن‌ها چیزی نمی‌دانیم و تو نسبت به آن‌ها داناتری. خداوندا بر محمد و آل محمد درود فرست و آن‌ها را در رحمت و بهشت رضوانت وارد کن.
خداوندا تو در حالی آن‌ها را قبض روح کردی که در راه رضایت تو در خون خود غلتیده بودند و در برابر تو به شهادت رسیده و برای تو،‌ ای پروردگار کریم، در این راه با اخلاص بودند. خداوندا پس بر درجات آن‌ها بیفزا و آن‌ها را با محمد و خاندان پاک و مطهرش محشور کن و ما را به آن‌ها ملحق کن و شهادت در راهت را ای مولای من (پروردگار من) روزی ما گردان.
سپاس خداوندی را که شهیدان در راهش را کرامت نهاد؛ سپاس خداوندی را که شهادت در راهش را روزی ما گرداند و سپاس خداوندی را که جهاد در راه اسلام را روزی ما کرد.» پس از اقامه نماز، تشییع باشکوه پیکر مطهر شهید سلیمانی و دیگر شهیدان مقاومت از دانشگاه تهران به سمت میدان آزادی انجام شد و مردم انقلابی تهران، نگین درخشان و بی‌بدیل مقاومت و یاران مجاهدش را تشییع کردند. پیکر شهدا سپس برای وداع مردم قم رهسپار این شهر شد و مردم این شهر هم در بدرقه شهیدان وطن سنگ تمام گذاشتند. پیکر شهید سلیمانی امروز هم در کرمان زادگاه او تشییع و به خاک سپرده می‌شود.

‌مردم بدون تقسیم‌بندی
احمد توکلی فعال سیاسی اصولگرا
در سیره حکومتداری و امامت تمام پیشوایان دینی ما و خصوصاً امیرالمؤمنین(ع) تکیه و تأکید وسیعی روی موضوع «مردم» وجود دارد. اما این مردم کیستند؟ مردم موجودیتی نیستند که تماماً دیندار، باتقوا، بدون اشتباه، کامل و فاضل باشند. «مردم» در واقع موجودیتی است متکثر و دارای اجزای بسیار متفاوت و حتی متناقض. وقتی ما از وحدت صحبت می‌کنیم در حقیقت در حال ارجاع به همگرایی بین اجزای متکثر و متفاوت همین کلیتی هستیم که «مردم» یا «جامعه» می‌نامیم. بنابراین هرگونه خط کشی و قطبی‌سازی و سیاه و سفید کردن در بین اجزای این کلیت معنایی ندارد جز بر هم زدن وحدت و ایجاد شکاف‌های اولیه‌ای که به دره‌های انشقاق تبدیل خواهند شد. حتی حضرت امیر(ع) در جایی می‌فرمایند که در مردم جماعاتی هستند که به خطا یا به عمد، مرتکب گناه می‌شوند، اما پوشاندن این گناهان بر همه واجب است. این توصیه بجز کارکرد دینی و عرفانی خود دارای کارکرد و پیامی اجتماعی است مبنی بر لزوم پرهیز از دخالت دادن بخش مهمی از اعتقادات و اقدامات در قضاوت ما در خصوص مردم. این همان روشی است که شهید قاسم سلیمانی در رفتار اجتماعی خود همیشه سرلوحه کارش قرار می‌داد و بارها نمود و ظهور آن را در جاهای مختلف شاهد بودیم. کما اینکه هیچ وقت در سخن و رفتار او نشانه‌ای دال بر اینکه او جامعه را به اجزای مختلف با درجات متفاوتی از «ارزش» تقسیم می‌کرد، ندیدیم. روشن‌ترین مثال آن جایی است که گفت حتی آن دختر بدحجاب هم فرزند ماست و نباید مانند اغیار با او برخورد کرد. مهم اینکه این رفتار او در شرایطی بود که شهید سلیمانی خود در خط اول مبارزه با ضدانقلاب و دشمن حضوری مستمر داشت اما هیچگاه در این ۴۰ سال بابت این مبارزه خط کشی خودی و غیرخودی را وارد بطن جامعه و حتی گروه‌های سیاسی نکرد و از آن دم نزد. امروز شهادت او اتحادی را در کشور احیا کرده که ما در طول سالیان دراز و در پیچ و خم حوداث مختلف از دست داده بودیم و گاه حتی ارزش و اثر آنچه را که از دست می‌دادیم، مدنظر نداشتیم.

وحدتی از جنس روزهای نخست انقلاب‌
اکبر ترکان عضو شورای مرکزی حزب اعتدال و توسعه
تهران دیروز مملو از جمعیتی بود که برای تشییع پیکر سردار شهید به خیابان‏‌ها آمده بودند. آنچه که ما از این جمعیت کم نظیر نه فقط در تهران بلکه در سایر شهرهای ایران که یا میزبان این شهدای والامقام بودند یا برای گرامیداشت خون آنان دستجات عزاداری را به‌پا کردند، دیدیم نشان از یک ویژگی مهم در سردار سلیمانی است. شهید سپهبد قاسم سلیمانی، یک شخصیت فراجناحی و متعلق به همه مردم ایران بود. عدم حضور او در دسته‎بندی‎های سیاسی از او شخصیتی ساخته بود که جماعتی با شنیدن خبر شهادتش عزادار شده و برای ادای دین به او، خود را به صف استقبال‌کنندگان رساندند. مردم ایران طی چند روز گذشته و تهرانی‎ها دیروز، قدردانی خود را از سردار شهید به‌جای آوردند. سردار سلیمانی به همه ابعاد این جامعه مثبت می‎نگریست. در برخی از سخنرانی‎هایی که از او منتشر شده، محال است مخاطبش بخش خاصی از مردم جامعه باشند. او در اظهارنظرات خود همه جامعه را درنظر داشت، به همه احترام می‎گذاشت و هیچگاه قائل به تقسیم‎بندی مردم نبود. این میزان از احترام سردار سلیمانی به کل جامعه، چهره‏ای محبوب از او ساخته بود. چهره‎ای که نه تنها در زمان حیات، بلکه پس از شهادت نیز همچنان ویژگی اصلی خود را حفظ کرده است. با شهادت سردار سلیمانی، حالا می‎بینیم که خون او هم وحدت‎بخش جامعه شده است. قشرهای مختلف مردم، حتی آنها که به عملکرد این نظام منتقدند، حضوری وحدت بخش را به ثبت رساندند. وحدتی که ما ایرانی‏‌ها از صبح جمعه و با خبر به شهادت رسیدن سردار سلیمانی دیده‌ایم و دیروز نیز به اوج خود رسیده بود، وحدتی از جنس همان روزهای نخست پیروزی انقلاب است. روزهایی که زن و مرد و پیر و جوان از هرگروه و با هر طرز فکر و اعتقادی دست به دست هم داده بودند، تا این انقلاب پا برجا بماند. این حضور، شایسته سردار شهید ما بود. باشد وحدتی که با خون شهید سلیمانی و سایر همرزمان او ایجاد شد، تداوم پیدا کند.‌

‌احترام ‌به سرباز وطن

حمیدرضا جلائی‌پور جامعه شناس
تشییع میلیونی، تاریخی و بی‌نظیر پیکر شهید سلیمانی بوسیله ایرانیان را تنها در چارچوب علاقه حاکمیت نمی‌توان تبیین کرد. بلکه آن را باید در چارچوب «احترام ایرانیان» به سرباز «محافظ وطن» در این شرایط حساس توضیح داد. یعنی در شرایطی که «ایران» با خطر سیاست تهاجمی ترامپ دیوانه روبه‌رو است، وجدان عمومی ایرانیان به‌صورت شهودی این موضوع را فهمید و به آن یک «واکنش جمعی بی‌نظیر» نشان داد که در روزهای ۱۷، ۱۸، ۱۹ آذر ۱۳۹۸ جهانیان شاهد آن بودند. بحران کنونی ایران در زمان «ترامپ دیوانه» از کجا شروع شد؟ ایران برجام را پس از سال‌ها مذاکره امضا کرده بود و دولت ایران به آن پایبند بوده است. ولی ترامپ همسو با راست افراطی در جهان یک طرفه از برجام خارج شد و بزرگترین تحریم در تاریخ بشر را بر دولت و ملت ایران تحمیل کرد. سپس ترامپ در واکنش به کشته شدن یک پیمانکارش در خاک عراق، ۶۵ شیعه عراقی را کشت و زخمی کرد. در واکنش به این کشتار شیعیان عراق، کتائب عراق فقط دست به «محاصره سفارت امریکا» در بغداد زد، یعنی فقط نافرمانی مدنی کرد. اما ترامپ دیوانه در حالی که قاسم سلیمانی ساعت ۸ صبح با نخست‌وزیر عراق ملاقات رسمی داشت او و همراهانش را جنایتکارانه و در اوج بی‌خردی ترور کرد! فوراً مشاور سابق ترامپ جان بولتون توئیت کرد و گفت: این ترور اولین گام برای سقوط جمهوری اسلامی است! این در حالی‌ است که ایرانیان می‌دانند در شرایط فعلی «ضربه به جمهوری اسلامی یعنی ضربه به یکپارچگی ایران». تشییع میلیونی و بی‌سابقه ایرانیان در خوزستان، مشهد، تهران، قم و کرمان یعنی اعلام پیام به دشمنان ایران که بدانید در ایران با یک «پیکر واحد» روبه‌رو هستید. به‌نظر من ممکن است همه مردم نسبت به کاری که در احترام به سلیمانی انجام دادند، آگاهی تشریحی گفتمانی نداشته باشند ولی «آگاهی عملی» دارند، یعنی مثل روبات عمل نکردند و با «قلب جمعی» حرکت کردند و این رخداد بزرگ را آفریدند. توجه داشته باشید حاکمیت در تشییع جنازه میلیونی پیکر سردار حتی یک نفر را به‌زور به این مراسم نکشاند و میلیون‌ها ایرانی از صمیم قلبشان به این سرباز صادق وطن احترام گذاشتند. به‌همین دلیل شایسته است همه کلاهمان را به احترام مردم ایران و خصوصاً مردم خوزستان بر داریم.

تکریم آرش ایرانی
مصطفی معین فعال سیاسی اصلاح طلب
حضور چند میلیونی و باشکوه دیروز مردم و جوانان در تشییع پیکر مطهر سردار شهید قاسم سلیمانی در نوع خود یک حماسه بی نظیر تاریخی بود. باید خداوند را شکرگزار باشیم که دشمنان ایران را از احمق‌ترین بندگانش قرار داده است. علیرغم برنامه‌ریزی‌ها و کمک‌های فکری و مشورت‌هایی که دستگاه‌های جاسوسی عریض و طویل و افراطیون جمهوریخواه امریکا، صهیونیست‌ها و حتی منافقین به کاخ سفید می‌دهند، ترامپ خام‌ترین تصمیم را در حساس‌ترین شرایط منطقه و فضای سیاسی اجتماعی ایران گرفت و دستور به ترور حاج قاسم را به ارتش اشغالگر و تروریست امریکا صادر کرد. این اقدام نشانگر جهل کامل آنها نسبت به تاریخ و فرهنگ و روحیات ملت ایران است. ریشه‌های فرهنگ و تمدن کشور ما به اعماق تاریخ می‌رسد و ایرانیان به دلیل موقعیت مهم و ژئوپلیتیک خود به طور تاریخی به دشمنانشان حساس بوده‌اند. در واقع سیستم دفاعی جامعه ایرانی به سرعت خطر را احساس می‌کند و برای پیشگیری از خطر و یا خنثی کردن سریع آن حالت آماده‌باش به خود می‌گیرد. ترور سردار آن هم به دستور مستقیم رئیس جمهوری امریکا، عدم موضعگیری و مخالفت سایر دولت‌های غربی و حکام عرب دست نشانده منطقه نسبت به این جنایت و بعد از آن تهدید مجدد به نابود کردن مراکز فرهنگی پر اهمیت ایران، آتشی بود که بر این حساسیت‌های تاریخی و روانی اجتماعی زده شد و به این تجمع انفجارگونه و عظیم مردمی انجامید. البته شخصیت ممتاز و برجسته سردار سلیمانی از نظر نظامی و نیز ویژگی‌های اخلاقی و معنوی، اخلاص و مردمی بودن او، همچنین نقش او در سرکوب داعش و نیز سازماندهی محور مقاومت در منطقه و شهادت مظلومانه‌اش از دیگر دلایل قدرشناسی از فرمانده شهید خود و حضور مردم به احترام او بود. به نظرم در شرایط جدید، افکار عمومی با سازش و کوتاه آمدن مسئولان در برابر باج خواهی و قلدری سلطه‌گران جهانی بویژه امریکا مخالفت بیشتری نسبت به گذشته خواهد داشت. در ذهنیت تاریخی ملت ایران، اکنون سردار قاسم سلیمانی در جایگاه یک قهرمان ملی و آرش کمانگیری است که جان خود را در چله کمان گذاشت و عمق استراتژیک و مرزهای دفاعی ایران را تا کرانه‌های دریای مدیترانه گسترش داده است.

این وحدت را تقویت و حفظ کنیم
سیدهاشم بطحایی عضو مجلس خبرگان رهبری
سردار سلیمانی چه کرد که نه فقط ایران، بلکه مردم دنیا را به میدان آورده و بر پیشانی ترامپ مارک دیوانگی چسبانده است؟ او نه مجتهد حوزوی بود، نه یک چهره آکادمیک، نه نظامی کلاسیک بود و نه از سرمایه‏ داران. او که گنج نهفته ایران بود و اینگونه سربرآورد، سه ویژگی صدق الحدیث و اداء الأمانه و ترک مالایعنی (راستگویی؛ پس دادن امانت، اعراض از کارهای بیهوده) را داشت. سردار سلیمانی دروغ نگفت، به انقلاب خیانت نکرد و هیچگاه خود را سرگرم کارهای بیهوده نساخت. نتیجه تمام این خوبی‎ها، سیل خروشانی بود که برای تشییع او به خیابان‏‌ها آمده بودند. وحدتی که خون سردار سلیمانی برای مردم ایران به ارمغان آورد، مثال زدنی است. او الگویی برای مسئولان و عرش نشینان است.
اگر انسان هستیم درس بگیریم، دروغ نگوییم، قول‌های نشدنی ندهیم. مگر آن صندلی‎ها چقدر ارزش دارند؟ شهید سلیمانی اسوه و الگوی حجت الهی است، دست پرورده امام خمینی است. او کارگرزاده‎ای است که به الگو تبدیل شد. چه خوب است که مسئولان ما چشمشان را باز کنند. ببینند که در وجود سردار شهید چه نهفته بود که اینگونه مردم را با هر عقیده و تفکری در یک جا جمع کرد. هرچقدر که دشمنان تلاش کردند که شیرازه این کشور را از هم جدا سازند اما این شهادت همه مردم را منسجم کرد. حتی کسانی که با انقلاب زاویه داشتند این روزها در شهرهای مختلف کشور به عزاداری پرداخته و کیلومترها برای مراسم تشییع او می‎آیند.
این اتفاق نه فقط ایران، بلکه منطقه را هم به یک وحدت ناگسستنی رساند. مگر می‎شود امریکایی‌ها را براحتی از منطقه بیرون کرد؟ مگر برخی در عراق اجازه بیرون راندن نیروهای امریکایی را می‌دادند؟ خون سردار سبب شد که مجلس عراق در مورد خروج امریکایی‎ها از این کشور به تصمیم برسد. حال که ثمره خون شهید سلیمانی به وحدت داخلی در ایران و حتی منطقه انجامیده، چه خوب است که چنین وحدتی را حفظ کنیم. مردم ایران باز هم نشان داده‎اند که تا پای جان برای دفاع از وطن ایستاده‎اند و هرجا که لازم باشد بدون لحاظ تفاوت‌‏ها، همبستگی خود را قویتر خواهند کرد.‌