فرهنگ اصطلاحات عامیانه همدان؛ جورچینی از تاریخ مادستان
کتاب "فرهنگ اصطلاحات عامیانه همدان" اندوختهای ارزشمند از گویش اصیل همدانی است که در گذر زمان رنگ باخته ، گویشی غنی از اصلاحات، کنایهها و ضربالمثلهای رایج مردمان دیار هگمتانه که دیر یا زود باید فقط لابهلای صفحه کتابها پیدایشان کرده و غبطه بخوریم.
بخش عظیمی از ادبیات و فرهنگ هر جامعه را ذوق و هنر مردم کوچه و بازار با زبان ها و گویش های محلی تشکیل می دهد.
خوشبختانه از دوران مشروطه زبان مردم عادی در آثار ادبی راه یافته و بر غنای آن افزوده است.
اما امروزه از گویش اصیل همدانی در این شهر چندان اثری باقی نمانده است حتی از معدود مردم اصیل این شهر نیز کمتر کسی به گویش قدیم تکلم می کند.
عوامل متعددی این امر را رقم زده است که مهمترین عامل مهاجرت های گسترده ترکها، کردها و ... به همدان دانسته اند.
بافت جمعیتی مهاجر که بر ساکنان بومی همدان غلبه کرده، برخلاف مهاجران شهر تهران که گویش آن شهر را پذیرفته و به کار می برند، گویش این مردم را تحت تاثیر قرار داده است چنانکه امروز کمتر نشانی از کاربرد این گویش شنیده می شود.
گویش های مختلف یک زبان بر هم اثر می گذارند و یا در هم استحاله می شوند و آنها که کاربران بیشتری دارند سایرین را در خود حل می کنند.
چنانکه گویش تهرانی امروز بیشتر گویش ها را تحت الشعاع خود گرفته است و گویشوَران بسیاری از جمله همدانی به گویش تهرانی تکلم میکنند.
به رغم تمدن کهن این شهر و وجود ادیبان، دانشمندان و مورخان بزرگ، هیچ اثر مکتوبی از زبان گفتاری مردم همدان در سده های پیشین بر جای نمانده و نشانه ای از چند و چون آن نیز در دست نیست.
تنها نمونه ای از گویش محلی که زبان شناسان از آن یاد می کنند، دوبیتی باباطاهر است که آن را نمونه ای از زبان پهلوی میدانند.
هر چند پهلوی نیز گویش خاص مردم همدان نبوده و به گویش مردم قسمتهای وسیعی از ایران شامل اصفهان، ری، همدان، نهاوند و آذربایجان اطلاق میشده است.
اگر پهلوی را زبان گفتار مردم همدان در نظر بگیریم و دوبیتی های باباطاهر را نیز نمونه ای از آن بدانیم، باز راه به جایی نمی بریم؛ زیرا همین دوبیتی ها هم در طول زمان دستخوش تغییراتی شده است.
چنان که نسخه های بازشناخته پیشین با نسخه های جدیدتر تفاوت بسیاری دارد. آنچه در مورد گویش همدانی مسلم و مشهود است، تغییر و تحول سریع در آن است.
مقایسه چگونگی گویش مردمان صدسال پیش این دیار با گویش امروز، گواه این ادعاست.
چنانکه تفاوت گویش پدربزرگان ما با گویش خود ما و در نهایت گویش فرزندان و نوادگان در قرن اخیر کاملا محسوس می باشد.
در کتاب "فرهنگ اصطلاحات عامیانه همدان" ضرب المثل ها، کنایات، اصطلاحات و واژه های مخصوص اقشار مختلف، ترانه های کودکان و در نهایت آنچه به این خرده فرهنگ مربوط است در حد توان و بضاعت مولف گردآوری شده است.
هدف از تدوین این اثر جمع آوری اصطلاحات امثال کنایات و لطایفی است که در این گویش به کار می رفته و بیانگر بخشی از فرهنگ، عقاید، سنن و هنجارهای اجتماعی مردم این سرزمین است و می تواند منبعی از فرهنگ عامه اقوام مختلف ایرانی تدوین نگردیده، این اثر و آثار مشابه آن در سایر گویش ها می تواند در آینده به صورت فرهنگی جامع درآید.
محمدعلی نورویون مولف این کتاب می گوید: عمده نمونه ها آنهایی است که از کودکی از اطرافیان شنیده و در حافظه ام اندوخته شده بود، بخشی را هم افراد خانواده، دوستان و آشنایان محبت کردند و در اختیار گذاشتند.
نمونه هایی از این گویش شیرین را با هم می خوایم:
تا کِچَل قَنج کُنِه، عروسی تِمامِه = تا کچل خود را آرایش کند عروسی تمام است یعنی با پرداختن به حاشیه فرصت را از بین نبر.
پَلوم قِسَمی نِداری! = پیش من قسمی نداری یعنی حرفم را باور کن.
بالا بالاها جا نیس، پاین پاینارَم نی می نیشه = بالا بالاها جا نیست، پایین پایین ها هم نمی نشیند یعنی در عین فقر و درویشی فرد مغرور و متکبری است.
بِچِه دار همیشه به دار، این کنایه هم در بیان رنج و عذاب تربیت فرزند به کار می رود.
اَ آتیشش گرم نِشُدیم، دودِشَم کورِمان کرد = از آتش آن گرم نشدیم دودش هم کورمان کرد یعنی به امید سود آمدیم اما ضرر کردیم.
"فرهنگ اصطلاحات عامیانه همدانی" سرشار از این اصطلاحات، امثال و ترانه هاست که بخشی از فرهنگ کهن سرزمین هگمتانه است که توسط حوزه هنری همدان با شمارگان ۱۱۰۰ نسخه چاپ شد.
مطالب مرتبط
تگها
مطالب پربیننده
- چگونه تشخیص دهیم یک تصویر با هوش مصنوعی ساخته شده؟
- آموزش کامل تهیه سبزه عید با تخم شربتی
- کاهش وزن علمی و بدون برگشت
- چگونه میتوان از اینستاگرام، تیکتاک و گوشیهای همراه فاصله گرفت؟
- کمبود چه مواد غذایی باعث افزایش ابتلا به افسردگی میشود؟
- چطور مامان بابای خودمان باشیم؟
- مادران تلفنهمراه خود را به کودکشان بدهند یا خیر؟
- چرا مردان در بیان احساسات خود موفق نیستند؟
- آیا در برزخ، شفاعت وجود دارد؟
- "همای سعادت" اسطوره یا واقعیت؟!
- گیاهانی که استرس خانه و محل کار را کاهش میدهند
- سیگارهای الکترونیک یک جایگزین توهم زا
- سونامی سالمندی، بحران پیش روی کشور
- درباره خانه عباسیان، شاهکار معماری ایران در کاشان
- درباره قنات بلده فردوس؛ بیبدیل در دل کویر
- درباره شغاب، گورستان دلاوران در بوشهر
- کاخ خسرو کرمانشاه؛ شکوهی به جا مانده از دوران ساسانی
- درباره پل ساسانی دزفول، کهنترین پل آجری جهان
- چگونه سینمای ایران به رکورد فروش ۱۰۰۰ میلیارد تومان رسید؟
- لذتبخشترین نماز
- درباره تذهیب و انواع آن
- چقدر برای شریک زندگیمان وقت بگذاریم؟
- مواد غذایی موثر در بهبود علائم یائسگی
- حضرت زهرا (س) و تاکید روی آموزش علم
- هشدار؛ چه پیامکهایی را باز نکنید
- اسانسهای دافع اضطراب را بشناسیم
- حضرت زهرا (س)، الگوی بیبدیل یک زن مسلمان
- درمان تورم کف و قوزک پا
- معرفی غذاهای سنتی ایرانی در شب یلدا همراه با تصاویر
- نحوه آموزش صبر و بردباری به کودکان
- قوانین کلاس و مدرسه
- قالب آماده و زیبای پاورپوینت(15)
- ۵ فیلم که همه زنان ایرانی باید تماشا کنند
- شعار سال ۱۴۰۱ «سال تولید، دانشبنیان و اشتغالآفرین»
- قالب زیبای پاورپوینت برای ارائه پروپوزال و دفاع رساله دکترا
- قالب پاورپوینت کادر دار زیبا
- قالب پاورپوینت گرافیکی و طرح دار زیبا
- قالب پاورپوینت گرافیکی زیبا
- رنگ چشم هایتان درباره شما و اجدادتان چه می گوید؟
- پورنوگرافی چیست و چه اثری بر مغز و رابطه جنسی دارد؟
- قالب پاورپوینت گرافیکی جالب
- نمونه تدریس درس اول هدیه آسمان پنجم
- اندکی درباره درسپژوهی
- کتاب پسری که جادویی شد
- همه زائران سلطان
- قالب پاورپوینت
- معرفی کتاب
- دوستی با کتاب
- قالب پاورپوینت گرافیکی
- درباره محسن رضایی
- معرفی کتاب
- کتاب راهنمای کامل Interaction access
- درباره امیر کبیر
- کتاب پیوند زخم خورده
- کتاب آموزش علیه آموزش
- درباره فخرالدین عراقی
- خلاصه کتاب سواد بصری
- درباره محسن مهر علیزاده
- تورم به کدام سو میرود؟
- طغیان سرخک