کتاب جایگاه پلیس در پیشگیری از جرایم سایبری و اینترنتی نوشته‌ی آرزو عامری، هدف از تأسیس پلیس فتا در نظام حقوقی ایران و تأثیر آن بر نهادهای اجتماعی را بیان و به بررسی نقش پلیس فتا در حفظ حریم خصوصی و آزادی مشروع و صیانت از منافع افراد در مقابل حملات الکترونیک پرداخته است.

از گذشته تا به امروز اهمیت نیروهای پلیس که با نظم و امنیت کشور سر و کار دارند، غیرقابل انکار بوده و ضرورت این سازمان امنیتی بر کسی پوشیده نیست. همان‌گونه که وقوع جرم از قدیم‌الایام وجود داشته در کنار آن پیشگیری از جرم نیز برای کاهش جرائم احتمالی پدیدار گشته است.

از مهم‌ترین تهدیدات و آسیب‌های اجتماعی که امروزه منجر به ناامنی در کشور‌های پیشرفته و در حال توسعه از جمله ایران شده است وقوع جرائم در فضای سایبر است. وقوع جرائم سایبری منجر به تخریب هویت ملی و دینی و افزایش آسیب‌های فرهنگی و سیاسی هستند. در حقیقت، وقوع این جرائم را می‌توان ناشی از تأثیرات مدرنیته بر جوامع صنعتی دانست.

دولت‌ها برای برقراری امنیت اجتماعی و نگهبانی از نظم عمومی توسط نهاد پلیس اقدام به پیشگیری از وقوع جرائم می‌کنند. قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران هم مأموریت حراست از یکپارچگی کشور و نگهبانی از انقلاب‌ اسلامی ایران و دستاوردهای آن را بر عهده‌ی سازمان پلیس نهاده است.

نقش محوری پلیس را می‌توان به عنوان یکی از متولیان امنیت بخشی در جامعه غیرقابل انکار دانست. اما وقوع جرائمی نظیر جرائم اینترنتی وظیفه خطیر این نهاد امنیتی را تحت‌الشعاع قرار داده و به چالش کشانده است. پلیس به عنوان یکی از نهادهای امنیتی و انتظامی در جامعه از زمان تأسیس آن تاکنون با اتخاذ سیاست‌های پیشگیرانه به این امر اهتمام ورزیده است. فلسفه وجودی نهاد پلیس، با در نظر گرفتن قانون و حقوق مردم، برقراری نظم و امنیت و پیشگیری از وقوع جرم است. کلیه سیاست‌های اجرایی این نهاد بر پایه اصل معقول و قدیمی پیشگیری بهتر از درمان است استوار می‌باشد. زیرا هزینه‌هایی که امر پیشگیری به دنبال دارد، خیلی کمتر از هزینه‌های گزاف مواجه با جرم است. حساس بودن وظیفه خطیر پلیس از آن‌جا ناشی می‌شود که می‌تواند از تهدیدات جدی که بر فرهنگ، اجتماع، اقتصاد، امنیت جامعه و... تأثیر می‌گذارد، جلوگیری نماید. فناوری اطلاعات و ارتباطات ضمن تأثیرگذاری بر تمامی جنبه‌ها و شئون زندگی بشر بر جرائم، تهدیدها و آسیب‌ها نیز تأثیر گذاشته است و همین امر وظایف پلیس را تحت‌الشعاع قرار داده و ضرورت شناخت بیشتر فضای مجازی توسط پلیس را بیشتر کرده است.

با توجه به اینکه فضای مجازی در مقایسه با فضای واقعی از موقعیت جغرافیایی و فیزیکی مشخصی برخوردار نیست، سازمان پلیس باید با به دست آوردن آگاهی لازم از این فضا بتواند به ‌طور صحیح و منطقی با آن مقابله نماید. در این خصوص باید بیان نمود که پلیس تازه تأسیس فتا برای تأمین امنیت فضای تولید و تبادل اطلاعات و حفظ هویت ملی و دینی و ارزش‌های انسانی و حفظ حریم خصوصی و آزادی مشروع تمام راهکارهای لازم را به کار بندد.

آرزو عامری در این کتاب به دنبال بیان سیاست‌های پیشگیرانه وضعی پلیس در امر پیشگری از وقوع جرم است. که در واقع نفی مجازات به عنوان یکی از راه‌های پیشگیری از جرم مدنظر نیست، بلکه استفاده از شیوه‌های غیر قهرآمیز را ذاتاً و قبل از وقوع جرم توسط پلیس توصیه می‌کند.

در بخشی از کتاب جایگاه پلیس در پیشگیری از جرایم سایبری و اینترنتی می‌خوانیم:

پیشگیری از وقوع جرائم و فرو افتادن در ورطه جرم و گناه یکی از آمال و آرمان‌های تمام جوامع بشری است. رشد روزافزون و پیشگیری‌های خاص جرائم و پایین آمدن سن ارتکاب جرم از عواملی است که بر اهمیت و ضرورت توجه به پیشگیری انتظامی می‌افزاید. پیشگیری انتظامی بر پایه اقدامات پلیسی در جهت حمایت از شهروندان آسیب‌پذیر، افزایش آگاهی عمومی و نظارت بر اماکن عمومی و افزایش هزینه‌های ارتکاب جرم مبتنی است. متولی اصلی این نوع پیشگیری پلیس است که بایستی رویکردی جدیدی را نسبت به وظایف سنتی خود اتخاذ کند. زیرا پیشگیری انتظامی عمدتا مبتنی بر تدابیر و اقدامات کنشی، پیش جنایی توسط پلیس است. با توجه به آنچه بیان شد می‌توان پیشگیری انتظامی را اینگونه تعریف نمود:

مجموعه تدابیر و اقدامات کنشی و واکنشی نیروی پلیس که با حمایت از افراد در معرض خطر، افزایش آگاهی عمومی، نظارت بر اماکن عمومی، افزایش هزینه‌های ارتکاب جرم و مداخله قبل از وقوع جرم و مداخله پس از وقوع، درصدد پیشگیری از ارتکاب جرم در جامعه است. امروزه کنترل و مداخله در بحران‌ها از سوی پلیس تنها از دیدگاه وظایف سنتی پلیس مبتنی بر کشف و سرکوب توجیه نمی‌شود، بلکه این امر مبتنی بر استفاده از رویکرد پیشگیری انتظامی است. درواقع پلیس مسئول برقراری نظم و امنیت در کشور است. این وظیفه به عنوان رکن اساسی فعالیت این نیرو محسوب می‌گردد. از این منظر می‌توان به برخی از وظایف نظیر جلوگیری از وقوع جرم، برقراری نظم و اجرای قانون و مقررات، حراست از برخی از اماکن و پیشگیری از هرگونه خرابکاری... اشاره کرد.

فهرست مطالب

فصل اول: کلیات
فصل دوم: مبانی نظری و چارچوب‌های علمی
فصل سوم: ضرورت‌های مداخله پلیس با هدف پیشگیری از جرم در فضای تولید و تبادل اطلاعات
فصل چهارم: کارکردها و محدوده‌های نقش پیشگیرانه پلیس در فضای سایبر
منابع و ماخذ