کتاب فرهنگ، سبک زندگی و جرم: گفتارهایی در جامعه‌شناسی جنایی ایرانی نوشته شاطری پور اصفهانی و وحید یامین پور، حاصل توجه به اوضاع فرهنگی و اجتماعی اکنون ایران و جهان و تلاش در درک تاریخی و فرهنگی علل کج‌روی و جرم در ایران معاصر است.

عرصه آسیب‌شناسی فرهنگی، انحرافات اجتماعی، بزهکاری و جرم از مهم‌ترین عرصه‌های مطالعات علوم انسانی است. در این حوزه از دانش، رویکردهای روان‌شناسانه، جامعه‌شناسانه، فلسفی، و برخی رویکردهای بین رشته‌ای مانند روان‌شناسی اجتماعی وجود دارد. در دهۀ اخیر، این عرصه از مطالعات متوجه مؤلفه‌های جدیدی شده و به مطالعۀ نقش آن‌ها در شکل‌گیری ناهنجاری‌ها و نابسامانی‌ها در کنش‌های انسانی پرداخته است.

فرآیند جهانی شدن فرهنگ، تکنولوژی‌های نوین ارتباطی و رسانه‌های مجازی از مهم‌ترین مؤلفه‌های متأخر تأثیرگذار هستند. جامعه‌شناسی جنایی قلمروی مهمی از مطالعات علوم انسانی است که بزهکاری، آسیب‌های اجتماعی، و جرم را همچون متغیری وابسته و متأثر از تغییرات اجتماعی و مؤلفه‌های فرهنگی بررسی می‌کند. متأسفانه طی سالیان اخیر، اندک آثار منتشر‌ شده در این حوزه بیشتر ترجمۀ آثار جرم‌شناسان و جامعه‌شناسان غیر ایرانی بوده و این مسئله ما را از درک شرایط و مختصات بومی در این حوزه غافل کرده است. به عبارت دیگر، چه بسا حضور پررنگ چارچوب‌های نظری غیر ایرانی و تطبیق آن‌ها بر اوضاع تاریخی ایران نوعی اختلال را در درک واقعیت پدیدۀ کج‌روی و جرم دامن زده است. همچنین تأخیر در ورود نظریه‌های متأخر نیز موجب شده است تحلیل‌ها رنگ و بوی کهنگی و تکرار بگیرند.

با اینکه پور اصفهانی و وحید یامین پور کوشیده‌اند از تمامی نظریه‌های معتبر موجود در عرصه استفاده کنند، تلاش اصلی خود را متوجه واقعیت‌های فرهنگی و اجتماعی ایران معاصر کرده‌اند. در این مطالعۀ، به سبک زندگی جوانان ایرانی و مؤلفه‌های مداخله‌گر در شکل‌دهی به آن، همچون یکی از مهم‌ترین مؤلفه‌های تعیین‌ کنندۀ وضعیت فرهنگی و اجتماعی، توجه ویژه شده است. همچنین نویسندگان در توضیح بخشی از ناهنجاری‌ها از دلالت‌های فرهنگی گسست نسلی و وضعیت خانوادۀ ایرانی در مسیر تغییرات چند دهۀ اخیر بهره گرفته‌اند.

این کتاب نه‌ تنها می‌تواند برای دانشجویان رشته‌های جرم‌شناسی یا جامعه‌شناسی یک متن درسی باشد، توجه علاقه‌مندان به اینگونه مطالعات را هم به خود جلب خواهد کرد. با وجود این، آن‌چنان که دو نویسندۀ محترم ابراز داشته‌اند، انگیزۀ اصلی از تدوین این کتاب باز کردن قلمروی بومی و ایرانی از بررسی‌های جامعه‌شناسانه دربارۀ کج‌روی، انحرافات، و جرم بوده است.

در بخشی از کتاب فرهنگ، سبک زندگی و جرم؛ گفتارهایی در جامعه‌شناسی جنایی ایرانی می‌خوانید:

با ورود افراد و نهادهای اجتماعی به جهان جهانی‌ شده، شناخت از خود، دیگری، و شرایط پیرامون تشدید می‌شود و تحول پیدا می‌کند. شکل‌گیری نسل جدید، که دارای ارزش‌ها و هنجارهای جدید و متکثر است، و پیدایش نظام ارزشی جدید عناصر اصلی این تحول در شناخت هستند. تغییر در نگرش‌ها و تلقی انسان از روابط اجتماعی به سبب تشدید روابط اجتماعی و فراهم شدن امکان برقراری روابط میان انسان‌های بسیار دور از هم، موجب تغییرات اجتماعی گسترده و تحول در سبک زندگی انسان در ابعاد مختلف شده است. شکاف نسل‌ها، یا همان فاصله میان نظام ارزشی نسل جدید و نسل پیشین، از پیامدهای تغییرات اجتماعی در بستر جهانی شدن فرهنگ است. بدین ترتیب، پدیدۀ جهانی شدن فرهنگ خاستگاه تشدید روابط اجتماعی جهانی است. با تحقق جهانی شدن، رابطۀ محلی جهانی افزایش یافته، موقعیت‌های محلی و جهانی به طور فزاینده‌ای به هم نزدیک می‌شوند؛ به گونه‌ای که بروز رویدادی در یک نقطه از جهان به‌ سرعت مرزها را درمی‌نوردد و توجه تمامی جهان را به سوی خود متوجه می‌سازد.

فرانسیس فوکویاما با بیان این واقعیت که هنجارهای اجتماعی در تمامی دوران حیات انسان همواره در معرض تغییر و تحول بوده‌اند، گستردگی و فراگیر بودن تغییرات در ارزش‌ها و هنجارهای اجتماعی در دهه‌های اخیر را بسیار شتابان و چشمگیر معرفی می‌کند. فوکویاما بر این باور است که میزان افزایش در شاخص‌های اجتماعی آن‌ چنان بوده که باید سراسر این دوره را با عنوان فروپاشی بزرگ در الگوهای اولیه زندگی اجتماعی مشخص کرد. از دیدگاه گیدنزف تغییر اجتماعی تغییر در نهادهای اساسی یک جامعه در یک دورۀ زمانی معین است. وی خاستگاه جامعه‌شناسی نوین را نیاز به شناخت زمینه‌هایی که موجب فروپاشی جهان سنتی و ایجاد اشکال جدید نظم اجتماعی شده است، می‌داند. در نتیجه می‌توان تغییر در نظام ارزشی و هنجاری جوامع را به سبب توسعۀ روابط فرهنگی و فروپاشی نهادهای سنتی (مانند خانواده، که کارکردهای پیشگیرانه دارند) چالش‌های فرهنگی پیشگیری اجتماعی از جرم در فضای جهانی شدن فرهنگ به حساب آورد.

فهرست مطالب

پیشگفتار
مقدمه
فصل اول: پارادایم‌های جامعه‌ شناسی
وحید یامین‌پور
فصل دوم: فرآیند تغییرات اجتماعی در ایران و مفهوم معاصر جرم
وحید یامین‌پور
فصل سوم: ماهیت فرهنگی پیشگیری اجتماعی (با تأکید بر مهندسی فرهنگی)
شهید شاطری‌پور اصفهانی
فصل چهارم: جهانی شدن فرهنگ، مسائل فرهنگی فراگیر، و کنترل جرم
شهید شاطری ‌پوراصفهانی
فصل پنجم: علل گرایش به انحرافات اجتماعی در ساخت اجتماعی جوامع در حال توسعه (با تکیه بر مفهوم گسست نسلی)
وحید یامین‌پور
فصل ششم: تحولات فرهنگی - اجتماعی در ایران معاصر و پیشگیری از جرم
شهید شاطری ‌پوراصفهانی
فصل هفتم: جهان متکثر و اختلال هویتی و نسلی در ایران پس از انقلاب
وحید یامین‌پور
فصل هشتم: طبقۀ متوسط جدید، تفاوت نسلی و بایسته‌های سیاست‌‌گذاری رسانه
وحید یامین‌پور
فصل نهم: امنیت اخلاقی و تصویرسازی رسانۀ ملی و بایسته‌های پرداخت رسانۀ ملی به موضوع پیشگیری از جرم
وحید یامین‌پور - شهید شاطری‌ پوراصفهانی
نمایه