کتاب افساد فی الارض نوشته‌ی رضا شمس الدین وندی، به بررسی موضوع مبارزه با فساد، نوع مجازات و عاملان آن که در منابع اسلامی روشن شده، می‌پردازد.

مرتکب شدن به جرم سابقه‌ای بسیار طولانی در بشریت دارد و در منابع اسلامی به شرح این موضوعات پرداخته شده است. همانطور که می‌دانید فرشتگان، خلقت انسان را دلیل خون‌ریزی و جنایت در زمین می‌دانستند و بشر از همان زمان‌های دور به فکر مقابله با این اتفاقات بوده و در این مسیر توانسته دستاوردهایی را داشته باشد.

بدون شک اصلی‌ترین هدف و فلسفه تمام پیامبران اصلاح جامعه و جهان بوده است و برای رسیدن به این هدف از راه و روش‌های زیادی استفاده کرده‌اند و تنها چیزی که در مسیر دشوار و پر فراز و نشیب رسالت خود مورد توجه قرار دادند، اصلاح فرهنگ جامعه و بالا بردن طرز فکر و اندیشه‌های انسان بوده است و چون ارتکاب به جرم اثرات زیان‌باری در روی زمین داشته، پیشگیری از آن را از بالاترین اهداف خود می‌دانستند.

تمامی ادیان الهی به ویژه دین اسلام این موضوع را بسیار مورد توجه قرار داده‌اند، تا بتوانند در راه تغییر فکری و عقیدتی، راه خود را به سمت هدف نهایی یعنی رسیدن به کمال مطلق و سعادت پایدار آخرت است، باز کنند. امّا این قوانین و مقررات حیات بخش که ملهم و مستفاد از آیات قرآن کریم و روایات معصومین علیهم السلام می‌باشد، در طول قرون متمادی مواجه با عملکردها و برخوردهای متفاوت و گوناگون بوده و هیچگاه به طور کامل سایه خود را بر زندگی انسان‌ها نگسترانیده و نابسامانی‌ها و رنج‌های فراوان جامعه نیز تحت تأثیر از این وضعیت بوده است.

در بخشی از کتاب افساد فی الارض می‌خوانیم:

شکی نیست که در یک جامعه، وضع مقررات برای تأمین خیرو سعادت و مصلحت و منفعت مردم و دفع مفاسد از آن جامعه، صورت می‌گیرد، و این امر در نظام و جامعه اسلامی به طریق اولی منظور نظر می‌باشد. چرا که اصولاً احکام الهی مبتنی بر مصالح و مفاسد نوعی می‌باشد، که ممکن است در بعضی موارد، آن مصالح و مفاسد بر ما معلوم نباشد.

روایاتی از معصومین در باب حرمت قتل نفس، زنا و قذف و سایر گناهان نقل شده که در آن‌ها «ایجاد فساد و تحقق افساده علت تحریم گناهان تعیین شده است؛ مانند آنجا که امام... (ع) می‌فرماید:

«ان الله تعالی حرم الخمر لما فیها من الفساد؛ خداوند متعال شراب را بخاطر فسادی که دارد حرام کرد».

بنابراین باید گفت که: جامع بین همه گناهان و جرایم همان فساد است که بر ارتکاب آن‌ها مترتب می‌باشد و در واقع هر جرمی مصداقی از «افساد فی‌الارض» بوده که به نحوی منتهی به افساده فردی یا اجتماعی می‌شود که در مورد هر جرمی در صورت وجود نص خاص؛ مانند سرقت، زنا، شرب خمر، قتل و... طبق مقررات و مجازات آن عمل می‌گردد و الا تحت عنوان جرم «افساد فی‌الارض» که یک عنوان مستقل است، می‌باشد و با توجه به اینکه اقامه حدود برای حفظ مصلحت جامعه و ریشه کن کردن فساد است، می‌توان گفت که «افساد فی‌الارض» یکی از حدود الهی بوده و اعمال و رفتارهایی که دارای افساده عمومی بوده یا موجب فساد عفت عامه می‌شوند را در بر می‌گیرد. لذا جهت اثبات این موضوع در دو گفتار جداگانه مبنای نقلی و عقلی جرم «افساد فی‌الارض» بیان می‌گردد.

فهرست مطالب

مقدمه
فصل اول: مفاهیم و پیشینه موضوع
فصل دوم: مبانی نظری جرم افساد فی‌الارض
فصل سوم: بررسی ارکان «افسادفی الارض» و مصادیق آن
فصل چهارم: مجازات «افسادفی الارض» و بیان احکام آن
نتیجه گیری
پیشنهادات
منابع و مآخذ