کتاب راهنمای آموزش شعر: آموزش مفاهیم دینی به خردسالان برای مربیان مهدهای کودک
کتاب راهنمای آموزش شعر: آموزش مفاهیم دینی به خردسالان برای مربیان مهدهای کودک به قلم مقصود نعیمی ذاکر، شیوه‌های تربیت دینی در زندگی و شرایط اجتماعی گوناگون را بررسی کرده و آن‌ها را با اشعاری زیبا در کنار مفاهیم قرآنی به کودکان خردسال آموزش می‌دهد.

هرگز نباید تصور کرد که در شعر خردسالان «ادبیات» را می‌توان زیر پا گذاشت و تنها به ریتمیک و موزون بودن قناعت کرد. شکستن کلمات، به کارگیری واژگان مهجور یا نادرست، حذف و یا افزودن برخی افعال، صفات و ضمایر، نه تنها چیزی به یاد گرفتنی‌های کودک نمی‌افزاید، بلکه لطمه شدیدی به ساختار زبان مادری، یعنی فارسی کودکان خواهد زد.

بنابراین، باید توجه نمود که شعر، همانند موسیقی، معنایش در شنیدن آن است. این موضوع، به خصوص برای خردسالان، اهمیت بیشتری دارد پس: «شعر کودکان باید طوری باشد که با شنیدن آن، مناظر و تصاویر نهفته در شعر را به طور واضح و زنده دریافت کنند و آن‌ها را مجسم نمایند.» سادگی شعر کودک به معنای فقر زبان شعر نیست، بلکه در به کارگیری کلامی روان برای بیان موضوع است.

سادگی اشعار کودکان، در روشنی مفاهیم و دقت و روشنی کلمه‌های به کار گرفته شده، خلاصه می‌شود، اما در عین سادگی، مبتذل و پیش پا افتاده نیست. کودکان، در مواجهه با شعر، سه احساس را تجربه می‌کنند:

1) لذت
2) کاوش
3) تعمیق معنا

لذت، اولین برخورد است، بنابراین، شعر باید دارای خصوصیتی باشد که کودک از آن لذت ببرد؛ مثل مضمون داستانی، آهنگ و ریتم جذاب. پس از این که جنبه‌ی لذت بخش بودن شعر، تأمین شد، کودک به کاوش و جستجو، جهت کشف پیام‌ها و مفاهیم شعری می‌پردازد و در صورتی که بتواند آن‌ها را بیابد، مفاهیم را در ذهن خود ثبت می‌کند و معنا می‌بخشد.

شعر کودک باید از تمام ویژگی‌های شعری برخوردار باشد. پس می‌توان گفت، زمانی می‌توان شعری را شعر کودک نامید که روان، ساده، صمیمی و پرمحتوا باشد. نکته‌ای که حائز اهمیت است، این است که نباید تجربه‌های بزرگسالانه را در قالب شعر کودک بیان کرد در سال‌های آغازین زندگی، کودک با مفاهیم فلسفی آشنایی ندارد، بلکه آنچه را که می‌بیند و حس می‌کند، می‌شناسد. داشتن حس و تجربه‌های کودکانه از الزامات شعر مناسب برای کودکان است.

فهرست مطالب
شعر کودک چیست؟
ریتم و انواع آن در شعر کودک
ریتم بیرونی، ریتم کناری، قافیه
جایگاه قافیه در شعر کودک، تشخیص انواع قافیه‌ها
نقش قافیه در ساختار شعر کودک
ریتم درونی
ریتم معنوی
بنیاد عاطفه در شعر کودک
صور خیال و بنیاد آن در شعر کودک
زبان در ساختار شعر کودک
نارسایی یهای زبانی در شعر کودک
قالب‌های شعر کودک
آموختن شعر به کودکان
آموزش شعر و سرود با مفاهیم دینی
نحوه‌ی آموزش شعر دینی
استفاده از نمایش در آموزش شعر
نمونه‌هایی از اشعار کودکان با مفاهیم دینی
پرندگان زیبا
به نام خدا، خدا، خدا کیست؟
بسم الله (به نام خدا)، خدای مهربان، سلام خدا
خدا (ترجمه‌ی سوره توحید)، سوره‌ی توحید
خدا، نشانه‌های خدا، خورشید خانم آفتاب کن
سلام، سلام، سلام
سلام، سلام پیامبر، کودک مسلمان و پاک
پاکیزگی، مسواک، کودک تمیز
چه بچه‌ی عزیزی، پاکیزگی، مسواک نشه فراموش
کودک تمیز مسلمان
شانه، حوله، مسواک، پاکیزگی، بهداشت و نظافت
تمیزی
نعمت خدا
نعمت‌های خدا، دویدم و دویدم تا به خدا رسیدم
خدا، شکر خدا
شکر خدا، خدا دوست دار بچه‌ها
امید بچه‌ها، خدای مهربان شعر خدای خوب
باران، خانواده (شعر و حرکت)
مادر و پدره بابا، پدر
چراغ خونه. بابای خوب، مادر تازنین
مثل ماه
چشم‌های مادر، مادر (روز مادر)، مادر
مادر و پدر
مادر مهربان من، مادر من در نماز
تشکر از پدر و مادر
مهمان، شیر، شپر (کامل)
الحمد الله، خوردنی‌ها، اسراف
پرهیز از اسراف
پیغمبر ماه سبد سبد ستاره
راستگویی، سلام
احترام به بزرگترها، بابا بزرگم، ما کودکان
قرآن، فران، گل بهشتی
قرآن، قرآن، من قرآنم
کار زیبا، قرآن دوست بچه ها
آداب تلاوت قرآن، میوه
دفتر تگو در خنه , خروس
خرگوش، کبوتر من
گنجشک، گاو میگه
دعا، قرآن خوبه بچه‌ها، دعا
دعا، دعا من راست میگم همیشه
پرچم ایران، پرچم، جشن بهمن
مریم و سوغات پدر بزرگ، میون فامیل کی نامحرمه
بدون چادر نمی‌رم بیرون
نماز، وضو و نماز، نماز
نماز، نماز، عطر اذان
تیایش و نماز برای خدا، قبله. وقت بیداری
اوقات نماز
نماز
مسجد، مسجد، نماز پیامبر
مسجد ما، دوازده ماه
عید نوروز، بهار
بهار، عید
تبریک تبریک، بهار
شب عید، صدای شکفتن بهار، ماهی قرمز عید
سوره‌ی ماعون، سوره‌ی ماعون
خدا خیلی زیباست، مهمانی
مهمانی، خاله ریزه جون کجایی
ترازو
مهربانی، خاله ریزه و گنج بزرگ، دوستی
همدلی (سخاوت)، دوستی شیرین است
دوستی (مرغ پر حنایی)، دعوا نکن
حسد، امر به معروف
نان (برکت)، کودک مسلمان
اصول دین
سورهی ماعون، سوره‌ی فیل
مورچه، سوره‌ی فلق
در انتظار، سوره‌ی نصر
سوره‌ی کوثر
اشعار مناسبتی
ماه مبارک رمضان، ماه رمضان
عاشورا حضرت ابوالفضل (ع)
میلاد حضرت علی (ع)، عید غدیر
دل مهتاب می‌سوزد (حماسه‌ی عاشورا)
منابع