کتاب دانش مسلمانان نوشته سهیلا صلاحی اصفهانی، داستان علم است. حتما شما نیز مشتاق شده‌اید تا بدانید که این داستان زیبا چیست و با علم و علمای مسلمان آشنا شوید. بی‌شک این کتاب با شیوه‌ی نگارش بسیار جالبش شما را در این مهم یاری می‌کند.

روزگاری که در تکاپوی طلب علم بودیم و به روزگار طلایی خود می‌بالیدیم. باور داشتیم که برای کسب دانش و فضیلت آفریده شده‌ایم. جهان را آیت خدا می‌دانستیم. هم نظم آن را می‌دیدیم و هم زیبایی‌اش را و شناخت آن برایمان امری مقدس بود.

ما پیرو قرآن بودیم و پیام‌آور آن. وقتی می‌دیدیم که صدها آیه در قرآن به مطالعه و تفکر در طبیعت فرا می‌خواندمان، لبیک می‌گفتیم و اندیشیدن را جزو جدایی‌ناپذیر حیات خود می‌دانستیم. لقب پر افتخار «وارثان پیامبر» که به علمای مؤمن داده می‌شد، وجودمان را سرشار از لذت می‌کرد.

به دنبال حقیقت بودیم و بندهای تعصب قومی و نژادی را از دست و پای عقلمان گشوده بودیم و حق را بر زبان هر کس که جاری می‌شد، گردن می‌نهادیم. ما نهضتی بزرگ در قلمرو اسلام پدید آوردیم و با استعداد و ابتکار، دانش یونانیان و هندیان و پدران ایرانی خود را با آموزه‌های دین تکمیل نمودیم و حرف اول معرفت را در دنیا به زبان آوردیم. آری این کتاب قصه‌ی عزت ماست، داستان روزگاری که طب، ریاضی، فیزیک، موسیقی، نجوم و سایر علوم به مسلمانی خود مباهات می‌کردند و پیشرفت‌شان را مدیون ما بودند.

در بخشی از کتاب دانش مسلمانان می‌خوانید:

جمشید ملقب به غیاث‌الدین، فرزند پزشکی کاشانی به نام مسعود، حدود سال 790 ه‌. ق. در «کاشان» چشم به جهان گشود. دوران کودکی و جوانی وی درست هم‌زمان با اوج یورش‌های وحشیانه‌ی تیمور به «ایران» بود. با وجود این، جمشید در همین شرایط نیز هرگز از آموختن علوم مختلف غافل نشد. پدرش مسعود، پزشک بود، اما شاید از علوم دیگر نیز بهره‌ی بسیار داشت. به طور مثال، از یکی از نامه‌های کاشانی به پدرش معلوم می‌شود که پدر قصد داشته تا شرحی بر «معیار الاشعار» نصیرالدین طوسی بنویسد و برای پسر، یعنی جمشید بفرستد.

غیاث‌الدین جمشید کاشانی، زبردست‌ترین حساب‌دان و آخرین ریاضی‌دان برجسته‌ی دوره‌ی اسلامی و از بزرگ‌ترین مفاخر تاریخ «ایران» به شمار می‌آید. وی به تکمیل و تصحیح روش‌های قدیمی انجام چهار عمل اصلی حساب پرداخت و روش‌های جدید و ساده‌تری برای آن‌ها اختراع کرد. در واقع، کاشانی را باید مخترع روش‌های کنونی انجام چهار عمل اصلی حساب (به ویژه ضرب و تقسیم) دانست. کتاب ارزشمند وی با نام «مفتاح‌الحساب»، کتابی درسی، درباره‌ی ریاضیات مقدماتی است و آن را از حیث فراوانی و تنوع مواد و مطالب و روانی بیان، سرآمد همه‌ی آثار ریاضی سده‌های میانه می‌دانند.

نخستین فعالیت علمی کاشانی که از تاریخ دقیق آن آگاهیم، رصد خسوف در 12 ذی‌الحجه‌ی سال 808 ه‌. ق. در «کاشان» است. غیاث‌الدین، نخستین اثر علمی خود را در همین شهر، 2 سال پس از مرگ تیمور و فرونشستن فتنه‌ی او نوشت. چهار سال بعد در کاشان، رساله‌ی مختصری به فارسی درباره‌ی علم هیئت (کیهان‌شناسی) نوشت.

فهرست مطالب
پیش گفتار
حکایت اول: نجوم
ابوالحسین عبدالرحمان بن عمر صوفی رازی
ابن یونس
الغ بیگ
ابوالفتح عبدالرحمان خازنی
ابراهیم فزاری
عبدالله مروزی
ابومشعر بلخی
ابوسعید سجزی
بتانی
ابومعشر بلخی
حکایت دوم: طب
ابن سینا
محمد بن زکریای رازی
علی بن ربن طبری
ابومروان عبدالملک بن زهر
حکایت سوم: ریاضیات
خوارزمی
خیام
غیاث‌الدین جمشید کاشانی
ابوبکر محمد بن حسین کرجی
خواجه نصیرالدین طوسی
شیخ بهایی
ابوالوفای بوزجانی
ابن هیثم
ابوسهل کوهی
خجندی
حکایت ‌چهارم: فیزیک
ابوریحان بیرونی
قطب الدین شیرازی
حکایت پنجم: شیمی
ابن وحشیه
مسلمه مجریطی
جابر بن حیان
حکایت ششم: جغرافیا
ابن‌خردادبه
یاقوت حموی
جیهانی
قدامه
محمود کاشغری
مسعودی
رشیدالدین فضل الله
ابن حوقل
کاتب یعقوبی
شریف ادریسی
ابوالفداء
اصطخری
زکریای قزوینی
حکایت هفتم: زیست شناسی
احمد بن داوود دینوری
حکایت هشتم: زمین شناسی
بررسی زندگی یکی از سرآمدان علم زمین‌شناسی
ابوحاتم اسماعیل اسفزاری