عالم خیال، گشوده عالمی است که هنرمندان فراخور توان خود درآن عرصه دانه برمی چینند و هنرمندی چون مولوی شاهباز گسترده بال این میدان است.

مولانا برای ایجاد فضایی عینی در برابر منظر خیال مخاطبش همچون کار‌‌گردانی چیره دست، تواناست. ‌او برای تبیین ذهنی‌ترین مفاهیم انسانی به عینی‌ترین شیوه‌های مألوف و مطلوب مخاطبش نظر داشته است زبان تمثیلی او، نوع روایت، خلق شخصیتها، گفتگوها، ایجاد موقعیت داستانی، صحنه‌آرایی و تنظیم عوامل تأثیرگذار در آن، همگی از ابزارهایی است که سینما نیز با آن معنا یافته است، به عبارتی مثنوی قابلیتهای اثری سینمایی را در خود جا داده است.

با بررسی تصاویر شعری و مشخص شدن ویژگی تصویرسازی مولوی در مثنوی و شگردهایی که بیش از هر چیز به تصویرسازی سینمایی شباهت دارد، می‌توان به ذهنیت و تصورات فکری او تا حدودی دست پیدا کرد. این دستاورد در حوزۀ نقد کاربرد ویژه‌ای دارد و به نقّاد در دستیابی و یا حداقل نزدیک شدن به دیدگاه هنرمند از جهان پیرامونش کمک می‌کند. با پیش گرفتن روش تحلیل بصری و شیوۀ تقطیعِ فیلمنامه که اغلب توسط کارگردان صورت می‌گیرد، تا حدود زیادی می‌توان به ظرایف مثنوی در این زمینه دست پیدا کرد. در بررسی مثنوی با شیوۀ پیش گرفته شده می‌توان مؤلفه هایی چون نما و ترکیب عناصر مؤثر در صحنه یعنی صحنه پردازی، نورپردازی و کارکرد پُرتأثیر صدا در سینما را در مورد مثنوی نیز انطباق داد. شیوۀ ترکیب تصاویر در رشته ایی از حکایات پیوسته و مکمل با روایتگری سینمایی بیشتر قرابت دارد تا شیوه‌های معمول در داستان گویی.

فهرست مطالب
دیباچه
پیشگفتار
مقدمه
بخش اوّل: تصویر و تمهیدهای سینمایی در مثنوی
فصل اوّل: نماهای سینمایی در مثنوی
گفتار اوّل: فاصله نما
گفتار دوم: زاویۀ دیدِ نما
گفتار سوم: نقطۀ دید نما
گفتار چهارم: تحرّک نما
گفتار پنجم: سرعت نما
گفتار ششم: طول نما
گفتار هفتم: تعداد شخصیتها در نما
فصل دوّم: قاب بندی و ترکیب بندی سینمایی در مثنوی
گفتار هشتم: قاب بندی
گفتار نهم: ترکیب بندی
گفتار دهم: کاربرد رنگ در ترکیب تصاویر مثنوی
فصل سوّم: نورپردازی سینمایی در مثنوی
گفتار یازدهم: ویژگی های نور
گفتار دوازدهم: شیوه‌های فضاسازی با نور
فصل چهارم: صحنه پردازی و میزانسن در مثنوی
گفتار سیزدهم: کارکرد صحنه
گفتارچهاردهم: شیوۀ صحنه پردازی
گفتار پانزدهم: میزانسن
فصل پنجم: صدای سینمایی در مثنوی
گفتار شانزدهم: صدا و خاستگاه آن
گفتار هفدهم: کارکرد صدا
بخش دوّم: شیوه‌های تصویرسازی سینمایی در مثنوی
فصل ششم: شخصیت پردازی سینمایی در مثنوی
گفتار هجدهم: شیوه‌های شخصیّت پردازی
گفتار نوزدهم: نقش گفتگو در شخصیت پردازی
گفتار بیستم: اعمال و رفتار شخصیتها
گفتار بیست و یکم: دیگر عوامل مؤثر در شخصیت پردازی
فصل هفتم: تدوین سینمایی در مثنوی
گفتار بیست و دوم: تدوین و اجزای آن
گفتار بیست و سوم: انواع برش
گفتار بیست و چهارم: شیوه‌های تدوین
نتیجه:
منابع و مأخذ (مرجع شناسی)