کتاب "ارزش‌های هنری- فرهنگی در معماری صنعتی عصارخانه" مروزی بر پیشینه عصارخانه‌ها این ابداع و دستاورد صنعتی مردمان ایران است.

 انسان در جهت تأمین نیازهای خود از محیط پیرامونش، نیازمند استفاده از ابزار است و صنعت ابزاری بود تا انسان بتواند جهت برآورده کردن نیازهای خود از آن استفاده کند.

به مرور زمان، دستاوردهای صنعتی آدمی پخته تر شد و گاهی هنر و صـنعت چنـان در هم می‌آمیزد که آثاری بس بدیع را خلق می‌کند.

در این میان ایران کشوری است با پیشینه صنعتی و مهندسی پربار، کـه بـا نبـوغ ذاتـی خود همواره سهمی گران در هنر و صنعت تاریخ داشته انـد؛ از بـارزترین آثـاری کـه در گوشه و کنار این مرزو بوم از گذشته برایمـان بـه یادگـار مانـده است: آسـیاب هـا، آسـبادها، عصارخانه ها، بندها، خانه های صخره ای و دست کنده ها که چـون شـاهدانی خـاموش خبر از نبوغ سازندگان و رونق بازار خود در زمانی نچندان دور دارند.

از مهمترین بناهایی که نقشی اقتصادی- صنعتی در زمانی نچندان دور داشته عصارخانه ها (کارخانه های روغن‌گیری) می باشند.

عصارخانه در شهرهای قدیم ایران به آسیاب‌های مخصوصی اطلاق می‌شد که از آنها برای خردکردن مواردی چون سنگ و زردچوبه و فلفل و امثالهم استفاده می‌شد یا مواد نباتی و روغنی، مثل کرچک و غوره و غیره را به داخل آن می‌ریختند تا روغن یا آب آنها گرفته شود.

کارخانه هایی پیشرفته، کوچک با ساختارهای پیچیده که موید ویژگی‌های اقتصادی، کشاورزی و صنعتی بوده و از طرفی دارای ساختار معماری جالب و در خور توجه بوده اند، غالب بناها امروزه به جهت اینکه کاربری خود را دست داده اند، متروک شده و در حال ویرانی و فراموشی می باشند و امروزه می توان با حفظ و احیا اینگونه بناها هویت های فرهنگی- محلی را حفظ نمود و نیز در جذب گردشگر کوشش کرد.

عصارخانه عبارت از محوطه‌ای بود که در وسط آن ۲ قطعه سنگ گرد بر روی هم قرار داشت و این ۲ قطعه سنگ از یک طرف با اهرمی به یک رأس چهارپا، مثل الاغ یا شتر یا قاطر یا اسب متصل بود.

با حرکت کردن حیوان، که به صورت دورانی صورت می‌گرفت، سنگ روئی آسیاب به حرکت درمی آمد و با گردش این سنگ، آنچه از موادی که به وسط سنگ مزبور ریخته می‌شد، نرم می‌شد.

در قسمت بالای سنگ متحرک جایگاهی بود که مواد خردشونده را داخل آن می‌ریختند تا از داخل سوراخ به زیر سنگ رفته و خُرد گردد.

فصل نخست کتاب "ارزش‌های هنری- فرهنگی در معماری صنعتی عصارخانه" درباره تاریخچه صنعت روغن‌کشی و تحولات آن در دوره پیش و پس از اسلام سخن گفته و در فصل دوم شناخت ارزش‌های هنری، معماری و عملکردی عصارخانه را بیان کرده است.

فصل سوم از این کتاب در خصوص مستندسازی عصارخانه‌های استان اصفهان شامل عصارخانه‌های درب زنجیر، درب حمام شیخ اصفهان، شاهی، دروازه حاجی جمال، آران و بیدگل، آقا سده لنجان، امین بیطرف شهرضا، قمبوان دهقان، بازار گذرنو کاشان، افوشته نطنز، سید محمود آیتب مرزعه شاه‌آباد و باولکان خمینی‌شهر پرداخته است.

در فصل چهارم گونه‌شناسی عصارخانه‌های استان اصفهان، فصل پنجم چالش‌ها و راهکارهای ارتقا و احیای صنعت عصاری، فصل ششم واژگان عصاری و عصارخانه در فرهنگ مردم و فصل هفتم پیوست‌ها بیان شده است.

کتاب "ارزش‌های هنری- فرهنگی در معماری صنعتی عصارخانه" تالیف سمیه اسماعیلی و جواد رحمتی و ویراستاری فائزه هدایی در سال ۹۵ با شمارگان یکهزار نسخه در ۳۶۰ صفحه توسط انتشارات سازمان فرهنگی و تفریحی شهرداری اصفهان به چاپ رسید.