کتاب ترس‌ها و مزخرفات ذهنی اثر جنجالی آرتور شوپنهاور، به بررسی اخلاق و فلسفه دین و منطق و روابط بین این پدیده‌ها می‌پردازد. این اثر با نقد علمی و رویکردی خردگرایانه، ماهیت دین را به چالش می‌کشد.

درباره کتاب ترس‌ها و مزخرفات ذهنی:

در طول تاریخ آثاری تألیف شده است که جهان را دگرگون و بینش جدیدی به بشر عطا کرده‌اند. کتاب حاضر را به جرأت می‌توان یکی از آن آثار دانست. نویسندگانی که با هدف روشنگری قلم می‌زدند، موجب پاسخ به پرسش‌های بنیادین و پیدایش دغدغه‌های جدیدی می‌شدند. آرتور شوپنهاور (Arthur Schopenhauer) به عنوان فیلسوفی شکاک، با نگاهی تیزبین از پدیده‌های اجتماعی زمانه‌اش در نگارش آثارش الهام می‌گرفته است؛ پدیده‌هایی همچون جنگ، انقلاب و متحول شدن صنعت و اقتصاد.

ساختار این کتاب به نحوی است که از 5 بخش کلی تشکیل شده و در بخش نخست مانند کتاب‌های فیلسوفان نام‌آشنای قدیمی شاهد گفتگویی نمادین میان دو فرد خیالی برای اثبات فرضیه‌ای هستیم؛ آن دو شخصیت در تلاش برای اقناع طرف مقابل، استدلال‌هایی را مطرح می‌کنند. در بخش بعدی به بیان کلیاتی در باب اخلاقیات می‌پردازد و در بخش های بعدی پدیده‌های دین، منطق وروانشناسی را نقد می‌کند. به طور خلاصه می‌توان گفت کتاب ترس‌ها و مزخرفات ذهنی (The Horrors and Absurdities of Religion) تلاشی در جهت یافتن معنایی جدید برای واژه اخلاق است که از موارد گوناگونی همچون برده‌داری آمریکا تا رذایل بودیسم بحث می‌کند.

کتاب ترس‌ها و مزخرفات ذهنی به چه کسانی توصیه می‌شود؟

خواندن این کتاب به تمامی افراد علاقمند به مسائل فلسفی و کسانی که در جستجوی معنای تازه‌ای از زندگی هستند پیشنهاد می‌شود.

با نویسنده کتاب ترس‌ها و مزخرفات ذهنی بیشتر آشنا شویم:

آرتور شوپنهاور، فیلسوف پرآوازه و تأثیر گذار قرن هجدهم، سال 1788 در لهستان چشم به جهان گشود. پدر او بازرگانی متمول و مادرش نویسنده بود. آرتور 17 سال داشت که پدرش خودکشی کرد؛ او که ارتباط عاطفی خوبی با مادرش نداشت، از وی جدا شد و به تحصیل در رشتۀ پزشکی مشغول شد. علاقۀ وافر وی به فلسفه به زودی راهش را مشخص کرد و طبابت را برای همیشه کنار گذاشت. وی در 1813 میلادی شروع به نوشتن رساله دکترای خود کرد. در فاصلۀ میان سال‌های 1814 تا 1818 میلادی مهم‌ترین اثرش را با عنوان جهان همچون اراده و تصور به رشته تحریر درآورد، اما این اثر در آن زمان میان محافل فکری آلمان بازتاب چندانی نیافت.

شوپنهاور که به فیلسوف شکاک و بدبین به انسان مشهور بود، در 1819 میلادی به عنوان استاد فلسفه در دانشگاه برلین استخدام شد. شوپنهاور که از هگل بیزار بود، ساعات تدریس خود را درست با ساعات کلاس درس هگل همزمان ساخت، اما دانشجویان از کلاس‌های درس او استقبال چندانی نکردند. همین امر باعث شد که تنها پس از 2 ترم کار تدریس دانشگاه را رها کند.

آرا و عقاید این فیلسوف زن‌ستیز، علاوه بر تأثیر شگرفی که روی اندیشمندان پس از خود همچون فروید و نیچه گذاشت، موجب تحول عظیمی در دنیای ادبیات و روانشناسی شد. آرتور که سال 1860 در آلمان دیده از جهان فروبست، در زمان حیاتش از شهرت و محبوبیت چندانی برخوردار نبود؛ اما آثار قابل تأمل و نکات ژرفی که در رساله‌هایش مطرح کرده بود وی را پس از مرگش به شهرتی مثال زدنی رساند.

در بخشی از کتاب ترس‌ها و مزخرفات ذهنی می‌خوانیم:

بودایی‌ها، به خاطر داشتن دیدگاه‌های عمیق معنوی و ماورایی، مبنا را بر گناه ذاتی می‌گذارند نه بر فضایل ذاتی. آنها معتقدند که ابتدا خلاف این فضایل ذاتی بروز پیدا می‌کند. همانطور که در کتاب تاریخ مغول آورده شده، این گناهان ذاتی عبارتند از شهوت، رخوت، خشم و طمع، البته با احترام به این عقیده معتقدم که تکبر باید بر جای شهوت بنشیند، همانطور که در کتاب رساله آموزش و تحقیق (نسخه سال 1819) این جابه‌جایی صورت گرفته و علاوه بر آن حسادت یا نفرت به عنوان پنجمین مورد به انتهای آن افزوده شده است. مکتب تصوف نیز همین راه را پیموده و مبنا را بر گناه ذاتی قرار داده و این گناهان ذاتی را به صورت زوج آورده است، نتیجه اینکه شهوت با طمع و همچنین خشم با تکبر قرابت دارند.

در بهاوات گیتا نیز آورده شده که طمع، شهوت و خشم، گناهانی ذاتی هستند. این سه گناه ذاتی در متنی حاوی تمثیلات فلسفی به نام پروبودا چاندرودایا نیز آمده و از آن‌ها به عنوان ماموران پادشاه رنج و اندوه در جنگ علیه پادشاه خرد یاد شده است. با توجه به متون کهن ذکر شده می‌توان نتیجه گرفت که فضایل ذاتی در مقابل گناهان ذاتی عبارتند از پاکدامنی، بخشندگی، مهربانی و افتادگی. حال اگر این مفاهیم عمیق و بنیادین معنویت شرقی را با فضایل ذاتی افلاطونی که عبارتند از عدالت، شجاعت، اعتدال و حکمت، مقایسه کنیم، درخواهیم یافت که موارد اخیر مفاهیم واضح و هدایت کننده‌ای ندارند و از این رو به صورت زیرپوستی و حتی در برخی موارد آشکارا موجب گمراهی و خطا می‌شوند.

فهرست مطالب
یک گفتگو
اخلاقیات
روانشناسی
دین
موضوعات مختلف