کتاب «حقوق محیط زیست در اندیشه قرآنی علامه طباطبایی» اثر علی رضایی بیرجندی به همت موسسه بوستان کتاب در قم به چاپ رسید.

 کتاب «حقوق محیط زیست در اندیشه قرآنی علامه طباطبایی» اثر علی رضایی بیرجندی در ۱۶۸ صفحه منتشر شد.

علامه طباطبائی در تفسیر المیزان، با توجه به آیات قرآن و روایات، درباره آسمان، زمین، کوه ها، آب و هوا، حیوانات، هویت و چگونگی خلقتشان و لزوم بهره مندی صحیح و حفاظت از آنها سخن گفته است.

مسوولیت انسان در برابر نظام نیکوتر، توجه به پیوند متقابل و وثیق انسان و محیط زیست در مبدا آفرینش و معاد، توجه به همگونی انسان و طبیعت، رعایت حرمت محیط زیست، لزوم بهره مندی حکیمانه از محیط زیست بر پایه عدالت زیست محیطی و حفاظت از حق حیات طبیعت، بنیادهای نگاه علامه طباطبائی به طبیعت و محیط زیست را بر می سازد.

اثر پیش رو با روش توصیفی و تحلیلی، چگونگی ارتباط خدا و انسان با محیط زیست را بر پایه متن تفسیر گرانسنگ «المیزان فی تفسیر القرآن» موضوع پژوهش قرار داده است.

کتاب حاضر با تبیین برخی از اندیشه های علامه طباطبائی، به ضرورت بهره مندی صحیح از طبیعت و محیط زیست، لزوم حفظ و آبادکردن آن و پرهیز از هر گونه تخریب، تضعیف و آلوده کردن آن به مثابه وظیفه ای انسانی و اسلامی پرداخته است.

ساختار اثر

این کتاب در دو فصل تدوین شده است: فصل اول رابطه خدا و محیط زیست را در چهار عنوان بررسی می کند که در این عناوین چهارگانه درباره آفریدگی، نظام مندی، هوشمندی و تسبیح گویی محیط زیست بحث می شود.

فصل دوم کتاب نیز که عهده دار تبیین رابطه انسان با محیط زیست است، دو قسمت عمده دارد که موضوعاتی چون خلاقیت الهی انسان، کرامت الهی انسان، امانت داری انسان، و رسالت انسان در حفظ محیط زیست را بررسی می کند.

مباحث فصل اول  بیشتر مایه نظری دارند و در قالب «هست و نیست» ارائه می شوند، اما مباحث فصل دوم جز برخی مباحث مقدماتی، مطالبی اند که در قالب «باید و نباید» ارائه می شوند.

 سجده گیاهان و هوشمندی زمین

قرآن مجید از سجده گیاهان سخن گفته است و مفسران در تبیین نوع سجده گیاهان، سه نظریه را بیان کرده اند: یک، سجده آنها تکوینی و به مثابه ایفای نقش خویش در نظام آفرینش است؛ دو، سجده آنها از نوع دلالت است و زمینه هدایت انسان را به وجود خداوند متعال فراهم می آورد، سه، سجده واقعی و نوعی فروتنی همراه با شعور در برابر آفریدگار است.

مفهوم آیات قرآن مجید، تأکید آن بر ناتوانی انسان از درک تسبیح گیاهان، دلیل های روایی و مشاهده عینی برخی از انسان هایی که به مقام محرمیت رسیده اند، نظر سوم را تایید می کند.

در قرآن و روایات آمده است که زمین، مکان ها و روزهایی که در آن ها ثواب یا گناه رخ داده و نیز دست ها، پاها، پوست در آخرت، شهادت خواهند داد. پیامبر اکرم(ص) بر حرمت نهادن به زمین تأکید می ورزد و آن را به منزله مادری معرفی می کند که انسان از آن ارتزاق می نماید و نیز از اعمال نیک و بد انسان خبر می دهد. لازمه این امر آن است که زمین و اجزایش شعور داشته باشند و در آخرت محشور شوند. قرآن کریم درباره سنگ که جزئی از زمین است، می فرماید: «وَ إِنَّ مِنْهَا لَمَا یَهْبِطُ مِنْ خَشْیَةِ اللَّهِ»؛ برخی سنگ ها از هیبت خدا {از فراز کوه} به زیر می افتد.

علاقه مندان جهت خرید اینترنتی این کتاب می توانند به نشانی اینترنتی www.bustaneketab.ir مراجعه نمایند.