درباره «هوشنگ ظریف» (۱۳۱۷ - ۱۷ اسفند ۱۳۹۸)
میراث فراموش‌شده موسیقی ایران
عطا نویدی | پژوهشگر موسیقی

«هوشنگ ظریف» از موسیقی‌دانان دوره‌ای به‌شمار می‌رفت که آن را دوره درخشان موسیقی ایران می‌نامم. او در دوره ریاست روح‌الله خالقی به هنرستان موسیقی رفت و از آموزه‌های استادانی همچون موسی معروفی، علی‌اکبرخان شهنازی، جواد معروفی و همچنین روح‌الله خالقی بهره برد.

او از سال ۱۳۴۷ و به دعوت حسین دهلوی به عنوان مدرس تار به هنرستان موسیقی رفت و تا سال ۱۳۵۹ در این هنرستان به تربیت شاگردان مشغول شد. از برجسته‌ترین شاگردان هوشنگ ظریف می‌توان به حسین علیزاده، داریوش طلایی، ارشد تهماسبی، شهریار فریوسفی و... اشاره کرد. گرچه محیط هنرستان به شکلی بوده و هست که شاگردان اختیاری در انتخاب استاد ندارند، اما نقش ظریف در علاقه‌مندی هنرجویان و شاگردان به موسیقی ایرانی و ساز تار به‌حدی بود که پس از سال‎‌ها چهره‌های سرشناس خود را شاگرد این استاد فقید می‌دانند. ظریف پس از انقلاب و ترک هنرستان همچنان به تدریس موسیقی مشغول بود و تارنوازان بسیاری از نسل‌های جدیدتر تربیت‌یافته او هستند.

فعالیت‌های حرفه‌ای ظریف تنها به تدریس موسیقی محدود نبود. او از ابتدای فعالیتش با گروه‌های متعددی به‌عنوان نوازنده تار فعالیت کرد اما برجسته‌ترین دوران کاری ظریف همکاری در کنار هنرمند یگانه‌ زمانه‌ ما، فرامرز پایور، بود. ظریف تا آخرین روزهای فعالیت پایور با وی همکاری و دوستی تنگاتنگ داشت. تاثیر پایور بر فعالیت‌های ظریف بر کسی پوشیده نیست. نگرشی که پایور در موسیقی دنبال می‌کرد و نظم کم‌نظیر و مثال‌زدنی او در موسیقی را هر کسی تاب نمی‌آورد اما ظریف و دیگر اعضای گروه پایور، توانستند خود را مطابق آنچه پایور از آن‌ها انتظار داشت شکل دهند و دورانی شکوهمند در موسیقی ایران بسازند. کنسرت‌ها و ضبط‌های بی‌شمار حاصل این فعالیت‎‌ها بود که یکی از مراجع موسیقی ایران است.

هوشنگ ظریف با شکل‌گیری خانه موسیقی، به‌عنوان تنها نهاد صنفی هنرمندان موسیقی با آن همراه شد و سال‌ها چه در هیئت‌مدیره کانون نوازندگان سنتی، چه در هیئت‌مدیره و چه در شورای عالی خانه موسیقی به فعالیت صنفی خود نیز ادامه داد. آخرین حضورش نیز در دوره پیشین شورای عالی خانه موسیقی به ریاست محمدرضا شجریان بود.

این معلم راستین موسیقی، ردیف‌دان و نوازنده سرشناس در سال‌های آخر حیات پربارش به بیماری آلزایمر مبتلا شد و در ۱۷ اسفند ۱۳۹۸ در ۸۱ سالگی از جهان ما رخت بر بست. مراسم خاکسپاری پیکر شریفش به‌دلیل شیوع بیماری کرونا با حضور کم‌تعداد هنرمندان برگزار شد. او را در جوار مقبره‌ حسین دهلوی، یار و دوست دیرینش به خاک سپردند. دهلوی نیز در پایان عمرش به آلزایمر مبتلا شد و مهرماه ۱۳۹۸ درگذشت. گویی فراموشی سرنوشت نسلی بزرگ و درخشان در موسیقی ما بود که ما آن‌ها را سال‌هاست از یاد برده‌ایم و میراث‌شان را هیچ‌گاه قدر ندانستیم.