پخش اظهارنظر های غیرواقعی، خرافی یا غلط از آنتن زنده صدا و سیما، تبدیل به رویه‌ای مکرر شده است و به رغم تمامی انتقادها، مدیران این سازمان اقدامی برای رفع این اظهارنظرهای خطرناک و پرهزینه برای امنیت و آرامش جامعه نمی‌کنند.

پخش اظهارات خرافی و غلط در برنامه‌های صدا و سیما، مدتی است که تبدیل به روندی ثابت در این رسانه ملی شده است. اما با وجود تذکرات فراوان کارشناسان و صاحب‌نظران، به نظر نمی‌رسد که مسئولان این سازمان تصمیمی برای تغییر روند موجود گرفته باشند و درب مدیریت صدا و سیما، همچنان بر همان پاشنه می‌چرخد. با این حال تداوم این روند در نهایت می‌تواند موجب تضعیف جایگاه صدا و سیما در میان مردم شود و جایگاه رسانه‌های رقیب را در اذهان عمومی تقویت کند.

پخش خرافات نمکین، از آنتن سیما

اظهارات غیر واقعی و غیرمسئولانه کارشناسان صدا و سیما، طی ماه‌های گذشته، تبدیل به سوژه‌ای برای شوخی و خنده مخاطبان و محوری برای انتقادات جدی کارشناسان شده است. اغلب این اظهارات عجیب و غریب از سوی کارشناسان صدا و سیما و بر روی آنتن زنده طرح شده‌اند. بطور مثال در مردادماه امسال، کارشناسی با حضور در برنامه زنده شبکه پنج سیما مدعی شد که اگر شک کند فردی در کنار او مبتلا به کرونا است، برای محافظت از خود، به اصطلاح یک پَر نمک را استنشاق می‌کند. این کارشناس در ادامه، درباره نمک گفت که «نمک می‌شود ماسک من، داروی من، غذای من، پیشگیری من، درمان من». وی در بخش دیگری از اظهارات خود ادعا کرد که استنشاق عسل و نمک می‌تواند موجب از بین رفتن ویروس کرونا در بینی فرد شود. نکته جالب توجه این است که کارشناس مذکور هیچ سندی درباره ادعاهای خود، ارائه نداد.

در همان ماه، کارشناس دیگری نیز در آنتن زنده شبکه سوم سیما مدعی شده بود که درمان بیماری کرونا را در جیب خود دارد و می‌توان با «نیش زنبور عسل» مشکل مبتلایان به ویروس کرونا را حل کند. وی در ادامه حتی ادعای عجیب‌تری را مطرح کرد و گفت که هیچ کندوداری در کشور کرونا نگرفته است. این متخصص حتی ادعا کرد که با کمک دانشجویان خود بیماران مبتلا به کرونا را با نیش زنبور عسل درمان کرده است و مبتلایان به ویروس کرونا پس از گزش زنبور عسل درمان شده و تخت بیمارستان را ترک کرده‌اند. وی در تکمیل ادعاهای خود، در برنامه همین برنامه زنده تلویزیونی گفت: «مسئولان شمال و جنوب جهان بدانند که ویروس کرونا با واکسن هم حل نخواهد شد و تنها راهش زهر زنبور عسل است». این در حالی است که هیچ مطالعه علمی مستندی، تاکنون نشان نداده است که نیش زنبور عسل می‌تواند برای درمان ویروس کرونا نتیجه بخش باشد. این کارشناس حتی مدرکی نیز برای اثبات مدعاهای خود نشان نداد.با وجود تمامی انتقادات از اظهارات خلاف واقع، خرافی و جنجالی، به نظر می‌رسد صدا و سیما برنامه‌ای برای قطع چنین اظهاراتی از آنتن صدا و سیما ندارد.

همین اظهارات عجیب و غریب بود که مدتی پیش باعث شد تا «کیانوش جهانپور» رئیس مرکز روابط عمومی و اطلاع رسانی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در توئیتی با انتقاد از رویه‌های صدا و سیما بنویسد: «مردم شبکه ۳ را باز می‌کنند، می‌گوید داروی امام کاظم(ع) برای کرونا خوب است، می‌زنند شبکه ۵ می‌گوید فقط نمک، برمی‌گردند شبکه ۳ می‌گوید نیش زنبور عسل کولاک می‌کند، می‌روند شبکه افق، آنجا آدرس ناصرخسرو را می‌دهد، بعد اخبار را می‌بینند، می‌گوید فریب این جماعت را نخورید. ممنون که هستید». اما با وجود تمامی انتقادات از این اظهارات خلاف واقع، خرافی و جنجالی، به نظر می‌رسد صدا و سیما برنامه‌ای برای قطع چنین اظهاراتی از آنتن صدا و سیما ندارد.

ادعاهای کارشناسان سیما؛ هر روز عجیب‌تر از دیروز

در تازه‌ترین رویداد از این دست، در تاریخ ۲۱ مهرماه و در یک برنامه تلویزیونی زنده در شبکه قرآن، کارشناسی در اظهاراتی عجیب و خلاف واقع، مدعی طرح روایاتی می‌شود و در ادعایی عجیب‌تر آن‌ها را به امام راحل (ره) منتسب می‌کند. این کارشناس ادعا می‌کند که «بعد از رحلت پیامبر (ص)، حضرت جبرئیل با اخبار انقلاب اسلامی ایران، حضرت «زهرا» (س) را آرام می‌کرد». وی در ادامه ادعا می‌کند که «از زمان پیامبر (ص) خبر خوشی در تاریخ اسلام نداریم و اولین خبر خوش در تاریخ اسلام، انقلاب اسلامی است». فارغ از آن که برخی از این ادعاها حتی در خیال نیز قابل تصور نیستند، بررسی صحیفه امام خمینی (ره) نشان می‌دهد ایشان هرگز چنین بیاناتی را به این شکل بیان نکرده‌اند و به نظر می‌رسد کارشناس مذکور در بیانات امام خمینی (ره) انحرافات و تغییراتی را ایجاد کرده است.

پس از طرح این اظهارات در آنتن زنده صدا و سیما، بسیاری از کارشناسان با طرح این نکته که چنین اظهاراتی نمی‌تواند صحیح باشد، از در اختیار قراردادن آنتن برنامه‌های صدا و سیما به کارشناسانی که توجهی به محتواهای اظهارات خود نمی‌کنند، انتقاد کردند. اما این اظهارات تنها مورد از این دست نیستند، بطور مثال اظهارات یک کارشناس مسائل دینی درباره احکام برخی معترضان در آذرماه سال گذشته در یک برنامه تلویزیونی هم با اعتراضات فراوانی مواجه شد. اعتراضی که در نهایت باعث نشد تا صدا و سیما رویه خود را تغییر دهد و همچنان پخش برنامه‌های زنده تلویزیونی و انتشار اظهاراتی خلاف واقع و خرافی، همچنان ادامه دارد.

صدا و سیما مرجعی برای انتشار آخرین اطلاعات علمی یا اظهارات غیرعلمی

نکته اساسی اینجا است که صدا و سیما به عنوان رسانه ملی، باید مرجعی برای انتشار آخرین اخبار و اطلاعات علمی و تخصصی باشد. اخبار و اطلاعاتی که با گذشتن از لایه‌های کارشناسی مختلف، بتواند منجر به آگاه سازی هرچه بیشتر شهروندان شود و به آنان کمک کند تا بتوانند در زندگی خود از این اطلاعات و مباحث بهره‌مند شوند. با این حال به نظر می‌رسد انتشار مطالب خلاف واقع و خرافه‌پراکنی‌های مختلف، نه تنها به شهروندان کمک نمی‌کند که حتی ممکن است سلامت جسمی و روحی آنان را به خطر بیاندازد.

سوال اینجا است که اگر شهروندی با اتکا به اظهارات خرافی و غیرعلمی مطرح در صدا و سیما، مبتلا به ویرس کرونا شود و جان خود را از دست دهد، چه کسی مسئول است؟ این پرسش را باید از مسئولان صدا و سیما مطرح کرد که چگونه حاضرند پیامدهای چنین اظهاراتی را بپذیرند؟ و آیا تنها گفتن این نکته که اظهارات کارشناسان در برنامه‌های زنده با مسئولیت خود آن‌ها است، می‌توان از مدیران صدا و سیما رفع مسئولیت کرد؟اگر شهروندی با اتکا به اظهارات خرافی و غیرعلمی مطرح در صدا و سیما، مبتلا به ویرس کرونا شود و جان خود را از دست دهد، چه کسی مسئول است؟

همچنین طرح موضوعاتی از آنتن‌های زنده صدا و سیما که می‌توانند امنیت و آرامش جامعه را برهم بزنند، با اصول اداره یک رسانه سازگار است؟ به نظر می‌رسد پس از تکرار برخی رویه‌ها در صدا و سیما، نیاز به اقدامی اساسی برای حل معضل طرح اظهارات نامعقول و خرافی صورت گیرد تا مشکلات ناشی از این اظهارات برای همیشه حل شود. مسئله‌ای که اگر امروز برای حل آن اقدامی عاجل و اساسی صورت نگیرد، می‌تواند در آینده هزینه‌های بسیار سنگین‌تری را بر جامعه تحمیل کند. هزینه‌هایی که گاه جبران آن‌ها ممکن نخواهد بود.