ابوالقاسم سحاب؛ پژوهشگری بزرگ در علم جغرافیا
ابوالقاسم سحاب یکی از پژوهشگران برجسته علوم انسانی در ایران به شمار میرفت که توانست در طول عمر خود خدمات بیبدیل در علم جغرافیا انجام دهد به گونهای که وی را آغازگر تحول در جغرافیای ایران میدانند.
ابوالقاسم سحاب یکی از بزرگترین جغرافیدانان ایران بود که آغازگر تحول در جغرافیای ایران نیز بوده است. وی آثار بسیار و ارزشمندی را در حوزههای تاریخ، فرهنگ، دین و جغرافیا منتشر کرد. از جمله این آثار می توان به تالیف کتابهای ارزشمند فرهنگ خاورشناسان، زندگانی شاه عباس کبیر و تاریخ مدرسه عالی سپهسالار همچنین ترجمه آثاری چون تاریخ قرآن، فلسفه و اسرار حج و تاریخ هنر اسلامی از زبان عربی و ترجمه کتاب ۶ جلدی «جغرافیای کارپنتر» از انگلیسی اشاره کرد. وی آثاری نیز درباره زندگی حضرت امام حسین(ع)، امام جعفر صادق(ع)، امام جواد(ع) و دیگر امامان و معصومین نوشته است. در ادامه به معرفی برخی از فعالیت های فرهنگی وی می پردازیم.
این استاد نامدار خدمات بسیار ارزندهای را در عرصه فرهنگ کشور انجام داد که از جمله آنها می توان تأسیس دبستان به سبک قدیم و جدید در تفرش، تأسیس کلاس اکابر در تهران، همکاری با مطبوعات و نگارش مقالات در نشریات آن روز همچون طوفان هفتگی، تهران، ستاره جهان، شفق سرخ، عصر گلشن و ...، تأسیس و افتتاح ۲ باب مدرسه در روستای فم و طرخوران از توابع شهرستان تفرش با همکاری اهالی منطقه و ... را نام برد. علاوه بر آن، سحاب موسسهای ارزشمند و مانا به نام موسسه جغرافیایی و کارتوگرافی نیز تاسیس کرد.
تاسیس موسسه سحاب
یکی از مهم ترین فعالیت های فرهنگی این جغرافیدان نامدار، تاسیس موسسه سحاب بود که نخستین مؤسسه جغرافیایی و نقشه نگاری در ایران و منطقه خاورمیانه در ۱۳۱۵ خورشیدی است. انتشار انواع نقشه، کره، اطلس و دیگر انتشارات جغرافیایی برای نخستین بار در ایران حاصل کوششهای این مؤسسه و پایهگذاران آن بوده است و از همین رو میتوان گفت که مؤسسه سحاب نقش زیادی در بالا بردن سطح دانش جغرافیا در کشور و شناسایی جغرافیایی ایران در جهان داشته است. این مؤسسه توانست، انواع نقشهها و اطلسها را به زبانهای زنده دنیا منتشر سازد؛ به گونهای که شمار کتابها، نقشههای طراحی، چاپ و منتشر شده از یک هزار و ۷۰۰ اثر فراتر میرود.
سحاب علاوه بر صدها مقاله در مطبوعات داخلی و خارجی و دیوان شعر، بیش از ۷۰ جلد کتاب در زمینه علوم دینی، سیاسی و علمی از خود بر جای گذاشت که هرکدام از آن ها به گونه ای در مطالعه و تحقیق دانشمندان پس از وی موثر واقع شدهاند. از آن جمله این آثاری می توان به زندگانی حضرت سیدالشهداء امام حسین(ع)، زندگانی حضرت امام علی بن موسی الرضا(ع)، تاریخ عصر جعفری یا زندگانی حضرت امام صادق(ع)، زندگانی حضرت امام موسی بن جعفر(ع)، زندگانی شاه عباس کبیر، مدرسه عالی سپهسالار، هنر اسلامی، فرهنگ خاورشناسان، دایرة المعارف بزرگ اسلامی، کتاب فرهنگ نام بزرگان، تذکره دانشکده یا تذکرة الاسامی، کتاب شرح حال وزرای ایران، از علیقلی میرزا اعتضادالسلطنه تا محمود حسابی (دست نویس)، تاریخ خجسته یا تاریخ زندگانی من (دست نویس در ۴ دفتر) و ... اشاره کرد.
تاریخ هنر نقاشی در ایران
یکی از آثار مهمی که سحاب آن را ترجمه کرد، کتابی با عنوان تاریخ هنر نقاشی در ایران محسوب می شود که عنوان اصلی آن «التصویر فی الاسلام عندالفرس» بود. نویسنده این کتاب زکی محمد حسن مصری است که آن را با توجه به کتابهای خطی و آثار هنری ایرانی در موزههای اروپایی و مصر در ۱۹۳۶میلادی جمع آوری کرد و در قاهره به چاپ رساند. جاستون وایت خاورشناس برجسته، پیشگفتاری در تایید آن نوشته است. ابوالقاسم سحاب برای نخستین بار این اثر را در ۱۳۲۸خورشیدی چاپ کرد و نظر به استقبال فراوان در سالهای بعد چندین بار تجدید چاپ شد. یکی از ویژگی های این اثر نثر ساده، روان و زیبای آن است. نویسنده در متن این اثر، سیر پیدایش هنر نقاشی در ایران را به همراه اطلاعات تاریخی و جغرافیایی گرد می آورد. با توجه به این موضوع که تاریخچه نقاشی و ابزارهای آن به دوره انسانهای ما قبل تاریخ و گستردگی فرهنگها باز میگردد و نمونههای اولیه نقاشی در ایران بیشتر شامل نقاشی روی سفالینه ها است، بدعت نقاشی روی سفال را بیشتر محققان به ساکنان اولیه فلات ایران نسبت میدهند. از اولین نمونه نقاشیهای بر جای مانده از عهد کهن، نقاشی بر دیوارههای غارهای لرستان است که به بیش از ۱۲ هزار سال پیش تعلق دارد. نقشهای به کار رفته شده روی سفالینهها عبارتند از شکل هایی از حیوانات و طبیعت که بسیار ساده و هندسی رسم شدهاند. شاید یکی از دلایلی که باعث شد که سحاب به ترجمه آثار هنری روی بیاورد، علاقه وی به هنر و خوشنویسی بوده باشد. وی در ۱۵ سالگی، نزد میرزا عباسقلی یکی از خطاطان مشهور تفرش رفت و به فراگیری خط پرداخت و در مدتی اندک به نگارش خطوط نستعلیق، نسخ، ثلث و شکسته نستعلیق تسلط یافت. وی پس از عزیمت به تهران، آموختن خط را نزد ملک الخطاطین ادامه داد و خود به درجه استادی رسید.
اطلس چهارده قرن هنر اسلامی
یکی از آثار بی بدیل این جغرافیدان نامدار کتابی با عنوان اطلس چهارده قرن هنر اسلامی: هنر خوشنویسی از آغاز تا امروز به شمار می رود که به وسیله موسسه جغرافیایی سحاب منتشر شد. این کتاب که در طول حدود نیم سده تدوین شده به موضوعهایی چون هنر خوشنویسی، معماری، گچبری، کاشیکاری، نگارگری و مینیاتور، تذهیب، پارچهبافی، فلزکاری، کندهکاری روی چوب و کاربرد خط در دیگر رشتههای هنری می پردازد. در این مجموعه حدود چند هزار تصویر رنگی و سیاه و سفید، نقشه و پلان، پرسپکتیو، مقطع و مانند آن، از شاهکارهای گوناگون هنرهای اسلامی در سراسر جهان، همراه با شرح مختصری به ۲ زبان فارسی و انگلیسی جمع آمده و در جلد دوم این اثر به پیشینه خط از پیدایش تاکنون، انواع بسمالله با خطوط گوناگون، نمونههای خطوط و صفحاتی از قرآنهای منسوب به ائمه اطهار(ع)، سنگ نبشته و حکاکیهای روی فلز، نمونه خطوط خوشنویسان نامی شامل: خط کوفی قدیم، کوفی معقلی، کوفی مغربی، کوفی تزئینی، ثلث، مثنی، نسخ، محقق و ریحان، تعلیق و دیوانی، خط تفننی و همچنین خطوط برگزیده ۱۹۰ خوشنویس معاصر و در انتها، فهرست اعلام و فهرست منابع فارسی، انگلیسی، فرانسه، آلمانی، ترکی و … پرداخته شده است.
نمونه خطهای ارایه شده در این مجموعه را از موزههای مختلف داخل و خارج از ایران، منابع معتبر و نیز از مجموعههای خصوصی، با ذکر مأخذ، گردآوری کرده اند.
سرور الفؤاد
این پژوهشگر تاریخ و جغرافیا، آثاری در خصوص امامان و ائمه اطهار(ع) هم به رشته تحریر درآورده که می توان به سرور الفؤاد یا زندگانی امام جواد(ع) اشاره کرد. این اثر برای نخستین بار از طرف کتاب فروشی اسلامیه در ۱۳۵۶خورشیدی منتشر شد.
سرانجام این استاد نامدار ۲۱ دی ۱۳۳۵خورشیدی در اثر بیماری قلبی دیده از جهان فروبست و در کتابخانه آستانه مقدسه حضرت معصومه(س) در قم به خاک سپرده شد.
مطالب مرتبط
تگها
مطالب پربیننده
- چگونه تشخیص دهیم یک تصویر با هوش مصنوعی ساخته شده؟
- آموزش کامل تهیه سبزه عید با تخم شربتی
- کاهش وزن علمی و بدون برگشت
- چگونه میتوان از اینستاگرام، تیکتاک و گوشیهای همراه فاصله گرفت؟
- کمبود چه مواد غذایی باعث افزایش ابتلا به افسردگی میشود؟
- چطور مامان بابای خودمان باشیم؟
- مادران تلفنهمراه خود را به کودکشان بدهند یا خیر؟
- چرا مردان در بیان احساسات خود موفق نیستند؟
- آیا در برزخ، شفاعت وجود دارد؟
- "همای سعادت" اسطوره یا واقعیت؟!
- گیاهانی که استرس خانه و محل کار را کاهش میدهند
- سیگارهای الکترونیک یک جایگزین توهم زا
- سونامی سالمندی، بحران پیش روی کشور
- درباره خانه عباسیان، شاهکار معماری ایران در کاشان
- درباره قنات بلده فردوس؛ بیبدیل در دل کویر
- درباره شغاب، گورستان دلاوران در بوشهر
- کاخ خسرو کرمانشاه؛ شکوهی به جا مانده از دوران ساسانی
- درباره پل ساسانی دزفول، کهنترین پل آجری جهان
- چگونه سینمای ایران به رکورد فروش ۱۰۰۰ میلیارد تومان رسید؟
- لذتبخشترین نماز
- درباره تذهیب و انواع آن
- چقدر برای شریک زندگیمان وقت بگذاریم؟
- مواد غذایی موثر در بهبود علائم یائسگی
- حضرت زهرا (س) و تاکید روی آموزش علم
- هشدار؛ چه پیامکهایی را باز نکنید
- اسانسهای دافع اضطراب را بشناسیم
- حضرت زهرا (س)، الگوی بیبدیل یک زن مسلمان
- درمان تورم کف و قوزک پا
- معرفی غذاهای سنتی ایرانی در شب یلدا همراه با تصاویر
- نحوه آموزش صبر و بردباری به کودکان
- قوانین کلاس و مدرسه
- قالب آماده و زیبای پاورپوینت(15)
- ۵ فیلم که همه زنان ایرانی باید تماشا کنند
- شعار سال ۱۴۰۱ «سال تولید، دانشبنیان و اشتغالآفرین»
- قالب زیبای پاورپوینت برای ارائه پروپوزال و دفاع رساله دکترا
- قالب پاورپوینت کادر دار زیبا
- قالب پاورپوینت گرافیکی و طرح دار زیبا
- قالب پاورپوینت گرافیکی زیبا
- رنگ چشم هایتان درباره شما و اجدادتان چه می گوید؟
- پورنوگرافی چیست و چه اثری بر مغز و رابطه جنسی دارد؟
- قالب پاورپوینت گرافیکی جالب
- نمونه تدریس درس اول هدیه آسمان پنجم
- اندکی درباره درسپژوهی
- کتاب پسری که جادویی شد
- همه زائران سلطان
- قالب پاورپوینت
- معرفی کتاب
- دوستی با کتاب
- قالب پاورپوینت گرافیکی
- درباره محسن رضایی
- معرفی کتاب
- کتاب راهنمای کامل Interaction access
- درباره امیر کبیر
- کتاب پیوند زخم خورده
- کتاب آموزش علیه آموزش
- درباره فخرالدین عراقی
- خلاصه کتاب سواد بصری
- درباره محسن مهر علیزاده
- تورم به کدام سو میرود؟
- طغیان سرخک