رییس موسسه استنادی علوم و پایش علم و فناوری (ISC) گفت: رتبه‌بندی جهانی این موسسه در سال ۲۰۲۱ منتشر شد که بر اساس آن تعداد دانشگاه‌های ایران با افزایش پنج دانشگاه جدید، به ۵۱ مورد افزایش یافت.

 محمدجواد دهقانی افزود: رتبه ­بندی جهانی ISC (ISC world University rankings) یکی از نظام های رتبه بندی است که برای اولین بار در سال ۲۰۱۸ توسط گروه رتبه بندیISC  و براساس تجربه ۱۰ ساله در رتبه بندی دانشگاه ها و به منظور مقایسه حرکت علمی و عملکرد دانشگاه های کشور در جهان اسلام و دنیا صورت گرفته است.

دهقانی ادامه داد: در رتبه­ بندی جهانی ۲۰۲۱-ISC تعداد ۲۳۰۰ دانشگاه از ۱۰۷ کشور و ۶ قاره جهان حضور دارند که از ایران تعداد ۵۱ دانشگاه در این رتبه بندی حضور دارند. این در حالی است که در رتبه بندی جهانی ISC سال ۲۰۲۰ از ایران ۴۶ دانشگاه حضور داشتند. نتایج کامل این رتبه بندی در وبگاه رتبه بندی های جهانی ISC به آدرس https://wur.isc.ac در دسترس است.

بر اساس گزارش روابط عمومی و همکاری های علمی بین المللی موسسه استنادی علوم و پایش علم و فناوری (ISC)، وی اظهار داشت: یکی از مهمترین دستاوردهای رتبه بندی جهانی، ایجاد یک پایگاه داده از جزییات کامل اطلاعات علمی و پژوهشی کشورها و دانشگاه های تراز اول دنیا است که در نتیجه آن امکان برنامه ریزی و تهیه نقشه راه، به منظور دستیابی به اهداف و چشم انداز کشور و نیز دانشگاه های کشور در سطح بین المللی وجود خواهد داشت.

دهقانی ادامه داد: "رتبه بندی جهانی ISC" به منظور رتبه بندی دانشگاه­های جهان در معیارهای خود، مهم­ترین مأموریت دانشگاه ­ها که عبارتند از: پژوهش، آموزش، نوآوری و فعالیت­های بین المللی را در نظر می ­گیرد و بر این اساس دانشگاه ها را مورد سنجش و ارزیابی قرار می ­دهد. نکته مهم در معیارهای این رتبه بندی این است که بعد کیفی و کمی پژوهش هم­ زمان با هم مورد بررسی قرار می­ گیرد.

وی ادامه داد: با گردآوری داده ­ها در ISC بدون خوداظهاری دانشگاه ها از سراسر جهان، پایگاه داده موثق و معتبری شکل گرفته که می توان از آن در جهت سیاست گذاری­ های پژوهشی و بررسی موقعیت دانشگاه های ایران در سطح جهان استفاده کرد. "رتبه بندی جهانی ISC" می ­تواند نقش مهمی در سوق دادن دانشگاه­های ایران به سمت دانشگاه ­های تراز جهانی داشته باشد.

رییس ISC گفت: در "رتبه­ بندی جهانی ۲۰۲۱-ISC" تعداد ۲۳۰۰ دانشگاه از سراسر جهان مورد بررسی قرار گرفته و رتبه ­بندی شده  ­اند. جدول زیر دانشگاه های حاضر در "رتبه­ بندی جهانی ۲۰۲۱-ISC" را به تفکیک قاره در سال های ۲۰۱۸ تا ۲۰۲۱ نشان می دهد.

حضور دانشگاه های ایران در رتبه ­بندی جهانی ۲۰۲۱-ISC

رییس  ISC گفت: از جمهوری اسلامی ایران ۵۱ دانشگاه در "رتبه­ بندی جهانی ۲۰۲۱-ISC" حضور داشته اند که دانشگاه های لرستان، پزشکی کردستان، پزشکی ارومیه، پزشکی لرستان و پزشکی شهرکرد برای اولین بار در این رتبه بندی شرکت کردند. از جمهوری اسلامی ایران در این نظام رتبه بندی در سال ۲۰۱۸ تعداد ۲۴ دانشگاه، در سال ۲۰۱۹ تعداد ۴۳ دانشگاه و در سال ۲۰۲۰ تعداد ۴۶ دانشگاه حضور داشتند.

وی خاطرنشان کرد: براساس مأموریت­ های دانشگاه­ ها، تعداد ۲۵ دانشگاه جامع کشور در این رتبه بندی حضور دارند. دانشگاه های جامع حاضر در این رتبه بندی عبارت از: دانشگاه تهران، تربیت مدرس، شیراز، فردوسی مشهد، شهید بهشتی، تبریز، گیلان، یزد، شهید باهنر کرمان، کاشان، اصفهان، بوعلی سینا، رازی، سمنان، کردستان، مازندران، ارومیه، شهید چمران اهواز، شهرکرد، محقق اردبیلی، یاسوج، الزهرا، بین المللی امام خمینی، لرستان و شاهد است.

رییس ISC در ادامه گفت: از دانشگاه های علوم پزشکی نیز ۱۷ دانشگاه حضور داشتند که شامل دانشگاه های علوم پزشکی تهران، پزشکی شهید بهشتی، پزشکی ایران، پزشکی مشهد، پزشکی اصفهان، پزشکی شیراز، پزشکی تبریز، پزشکی جندی شاپور اهواز، پزشکی کرمانشاه، پزشکی بقیه الله، پزشکی مازندران، پزشکی کرمان، پزشکی کردستان، پزشکی ارومیه، پزشکی لرستان، شهرکرد و پزشکی زاهدان است. 

وی افزود: از دانشگاه های صنعتی نیز ۹ دانشگاه شامل: دانشگاه های صنعتی شریف، صنعتی امیرکبیر، صنعتی اصفهان، علم و صنعت ایران، صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی، صنعتی نوشیروانی بابل، صنعتی شاهرود، صنعتی سهند و صنعتی شیراز در این نظام رتبه بندی قرار دارند.

لازم به ذکر است که دانشگاه هایی که رتبه بندی آنها در بازه یکسان است همگی هم رتبه بوده و ترتیب اسامی ذکر شده در این گزارش مطابق با سامانه رتبه بندی ISC براساس حروف الفبا (به لاتین) است. بنابراین دانشگاه های تهران (۴۰۱-۴۵۰) در رتبه اول، علوم پزشکی تهران (۴۵۱-۵۰۰) در رتبه دوم، دانشگاه های علوم پزشکی شهید بهشتی، صنعتی شریف و تربیت مدرس (۶۰۱-۷۰۰) مشترکا در رتبه سوم قرار دارند.

جایگاه دانشگاه های جهان در رتبه بندی ۲۰۲۱ ISC

رییس موسسه استنادی علوم و پایش علم و فناوری (ISC) گفت: در رتبه بندی جهانی ISC ۲۰۲۱، تعداد ۲۳۰۰ دانشگاه برتر از ۱۰۷ کشور و ۶ قاره دنیا وجود دارند. در این رتبه بندی سه دانشگاه هاروارد، انستیتوی فناوری ماساچوست (MIT) و دانشگاه استنفورد در رتبه های اول تا سوم قرار دارند که به همراه دانشگاه های جان هاپکینز، میشیگان، پنسیلوانیا، تسینگ هوا، تگزاس آستین، کلمبیا و واشنگتن سیاتل جزو ۱۰ دانشگاه برتر جهان محسوب می شوند.

وی ادامه داد: کشور چین ۳۴۱ دانشگاه، آمریکا ۳۲۰ دانشگاه، ژاپن ۱۱۸ دانشگاه، هند ۱۰۹ دانشگاه، انگلستان ۹۹ دانشگاه، ترکیه ۸۲ دانشگاه، فرانسه ۷۵ دانشگاه، آلمان ۷۲ دانشگاه، برزیل ۶۷ دانشگاه، ایتالیا و کره جنوبی هرکدام ۶۵ دانشگاه، اسپانیا ۵۷ دانشگاه، ایران ۵۱ دانشگاه، روسیه ۵۰ دانشگاه، لهستان ۴۸ دانشگاه و کانادا ۴۵ دانشگاه در این رتبه‌بندی حضور داشته‌اند.

 دهقانی گفت: بهترین رتبه بین المللی دانشگاه های برتر دنیا در کشورهای آمریکا رتبه یک، چین رتبه ۷، انگلستان رتبه ۱۲، کانادا رتبه ۱۷، ژاپن رتبه ۲۲، فرانسه رتبه ۲۷، سنگاپور رتبه ۳۲، استرالیا رتبه ۳۶، دانمارک رتبه ۳۷، کره جنوبی رتبه ۴۲، سوئیس رتبه ۴۶، بلژیک رتبه ۵۱، آلمان رتبه ۵۵، هلند رتبه ۵۶، تایوان و اسپانیا مشترکا رتبه ۶۶، سوئد رتبه ۶۹، برزیل رتبه ۷۴، هنگ کنگ ۷۹، فنلاند رتبه ۹۱ را کسب کرده اند.

جایگاه دانشگاه های کشورهای آسیایی در رتبه بندی ۲۰۲۱ ISC

کشور چین با دانشگاه تسینگ هوا، کشور ژاپن با دانشگاه توکیو و کشور سنگاپور با دانشگاه ملی سنگاپور که به ترتیب در رتبه های ۷، ۲۲ و ۳۲ قرار دارند، بهترین رتبه های دانشگاه های آسیا را از آن خود کرده اند. بهترین رتبه دانشگاه های کره جنوبی رتبه ۴۲، تایوان رتبه ۶۶ و هنگ کنگ رتبه ۷۹، در رده های بعد قرار دارند.

جایگاه دانشگاه های کشورهای اسلامی در رتبه بندی ۲۰۲۱ ISC

تعداد ۳۰۳ دانشگاه از ۲۷ کشور اسلامی در رتبه بندی حضور داشتند.

دهقانی خاطرنشان کرد: در رتبه بندی سال ۲۰۲۱ ISC از نظر تعداد دانشگاه ها، ترکیه با ۸۲ دانشگاه و ایران ۵۱ دانشگاه بیشترین تعداد حضور را داشته اند. در بین سایر کشورهای اسلامی مالزی ۲۶ دانشگاه، مصر و عربستان سعودی ۲۱ دانشگاه، اندونزی ۲۰ دانشگاه، پاکستان ۱۹ دانشگاه، مراکش ۹ دانشگاه، تونس ۸ دانشگاه، نیجریه ۷ دانشگاه و الجزایر ۶ دانشگاه، امارات متحده عربی پنج دانشگاه، قطر و اردن هرکدام چهار دانشگاه، لبنان، عراق و قزاقستان هر کدام سه دانشگاه، بنگلادش ۲ دانشگاه و کشورهای آذربایجان، اوگاندا، برونئی، عمان، فلسطین، سنگال، سودان، کامرون، کویت هر کدام با یک دانشگاه در این رتبه بندی قرار گرفته اند.

در میان دانشگاه های برتر کشورهای اسلامی، عربستان سعودی با بهترین رتبه ۱۳۹، مصر در بازه ۴۰۰-۳۵۱، مالزی و ایران در بازه ۴۵۰-۴۰۱، بهترین رتبه جهانی را کسب کرده اند.

وی ادامه داد: در مجموع تنها هشت دانشگاه از کشورهای اسلامی دارای رتبه زیر ۵۰۰ بوده اند. این در حالی است که طبق برنامه ۱۰ ساله علم، نوآوری و فنآوری کشورهای اسلامی عضو (OIC مصوب ۲۰۱۷ در قزاقستان) لازم است تا سال ۲۰۲۶، تعداد ۵۰ دانشگاه از کشورهای اسلامی در میان ۵۰۰ دانشگاه برتر دنیا قرار گیرند. به همین دلیل باید تلاش های جدی همراه با تهیه برنامه راهبری و نقشه راه مناسب توسط دانشگاه های این کشورها صورت گیرد تا علاوه بر افزایش تعداد دانشگاه ها رتبه و جایگاه مناسب را در سطح بین المللی کسب کنند.

دهقانی درمورد روش شناسی رتبه بندی عنوان کرد: موسسه استنادی علوم و پایش علم و فناوری (ISC)  به منظور رتبه‌بندی دانشگاه‌های جهان در معیارهای خود، مهم‌ترین مأموریت دانشگاه‌ها که عبارتند از پژوهش (با وزن ۶۰ درصد)، آموزش (با وزن ۱۰ درصد)، نوآوری (با وزن ۱۵ درصد) و فعالیت‌های بین‌المللی (با وزن ۱۵ درصد) را در نظر می‌گیرد و بر این اساس دانشگاه‌های کشورهای اسلامی را مورد سنجش و ارزیابی قرار می‌دهد.

همچنین تعداد مقالات سلب اعتبار شده (Retractions) دانشگاه ­ها، با نمره منفی محاسبه می شود که در شاخصی تحت عنوان اعتبار منفی (Negative Reputation) آورده می ­شود.

در "رتبه بندی دانشگاه های جهان ISC"، دانشگاه‌هایی مورد بررسی قرار می‌گیرند که حداقل ۸۵۰ مدرک در سال‌های ۲۰۱۹-۲۰۱۷ در پایگاه وب آو ساینس به ثبت رسانده باشند. اطلاعات این رتبه‌بندی از پایگاه‌های اطلاعاتی USPTO، WOS، InCite گردآوری شده است.

جدول زیر شاخص ­های مورد استفاده در "رتبه بندی جهانی ISC" را نشان داده است.

رییس ISC در ادامه گفت: رتبه بندی ­هایی که در سطح جهان انجام می ­گیرد غالباً ترکیبی از اطلاعاتی است که مؤسسات مجری رتبه بندی تهیه می ­کنند و اطلاعاتی که براساس خوداظهاری دانشگاه­ ها به این مؤسسات ارائه می ­شود. در نهایت با استفاده از این داده ها رتبه دانشگاه ها محاسبه و اعلام می ­شود بدون اینکه دانشگاه ها از جزییات این داده ­ها و نحوه محاسبه آنها اطلاعات دقیقی در دست داشته باشند.

نداشتن دسترسی به این اطلاعات باعث می ­شود سیاست گذاران آموزش عالی و مدیران دانشگاه ها نتوانند چگونگی عملکرد دانشگاه ها را در شاخص ­های مختلف بدانند.

وی ادامه داد: در "رتبه بندی جهانی ISC" یک بانک اطلاعاتی جامع از داده های دانشگاه های جهان و دانشگاه های ایران بدست می آید، که با استفاده از این بانک اطلاعاتی، می ­توان برنامه های کوتاه مدت و بلند مدت برای ارتقای جایگاه دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی کشور تدوین کرد.

دهقانی افزود: از سوی دیگر با توجه به دریافت بخش هایی از اطلاعات مراکز و دانشگاه ها در قالب خوداظهاری، اطمینان کاملی از مجموعه داده ها و نیز امتیازهای محاسبه شده توسط موسسه های رتبه ­بندی وجود ندارد، حال اینکه داده ­های گردآوری شده در نظام رتبه بندی جهانی ISC از صحت و سقم بالاتری برخوردار است؛ زیرا علاوه بر نهایت دقت در جمع آوری، تقریبا اکثر داده ها مستقلا از پایگاه های معتبر بین المللی جمع آوری شده و عاری از خوداظهاری است و لذا مشکلات مربوط به نداشتن مستند سازی و راستی آزمایی در آن وجود ندارد.