معرفی یکی از مفاخر و مشاهیر فرهنگی

درباره میراحمد فخری نژاد

درباره میراحمد فخری نژاد

 میراحمد فخری نژاد یکی از مفاخر و مشاهیر فرهنگی تأثیرگذار به شمار می‌آید که در ۲ بخش شعر گیلکی و فارسی آثار خویش را به جامعه ادبی کشور ارایه کرد. وی در برخی از اشعار خود مشکلات و معضلات زندگی و جامعه را به تصویر می‌کشید.

 میراحمد فخری نژاد یکی از مفاخر و مشاهیر فرهنگی تأثیرگذار به شمار می‌آید که در ۲ بخش شعر گیلکی و فارسی آثار خویش را به جامعه ادبی کشور ارایه کرد. وی در برخی از اشعار خود مشکلات و معضلات زندگی و جامعه را به تصویر می‌کشید.

میراحمد فخری نژاد «شیون فومنی» با اندیشه ظریف و نگاه باریک بینش نسبت به آسیب‌ها و چالش‌هایی که از تعالی جامعه ممانعت به عمل می‌آورد و رنج را بر زندگی مردم حاکم می‌کرد، انتقاد داشت. «شیون» منتقد اجتماعی بود و مواردی چون فاصله طبقاتی، فشار بر روستاییان، مشکلات مردم و زحمتکشان جامعه را در اشعارش منعکس می‌ساخت. وی همچنین با سرودن منظومه «آقا دار» بسیاری از باورهای خرافی را که در میان مردم رواج داشت به نقد کشاند. این بخشی از سخنان هوشنگ عباسی محقق و گیلان پژوه در خصوص نگاه و دغدغه شیون فومنی به مسایل جامعه بود.

 

تحصیلات

شیون فومنی در سوم دی ۱۳۲۵خورشیدی در  فومن دیده به جهان گشود، او تحصیلات ابتدایی خود را در رشت سپری کرد و بعد از آن به کرمانشاه عزیمت کرد و بقیه مقاطع تحصیلی تا اخذ دیپلم در این شهر سکونت یافت. سپس در ۱۳۴۶ خورشیدی وارد سپاهی دانش در طارم زنجان شد و یکسال بعد به استخدام اداره آموزش و پرورش مازندران درآمد. فومنی در کنار تعلیم و تربیت محصلان، فوق دیپلم (تجربی) خود را از دانشگاه تربیت معلم اخذ کرد.

 

ورود به عرصه شعر و ادبیات

فومنی یکی از شاعران موفق ۲ زبانه در حوزه شعر محلی و بومی گیلکی بود که توانست این نوع شعر را زنده کند، وی همچنین در حوزه شعر فارسی با انتشار مجموعه های شعر فارسی و ارایه قالب‌های معمول و مرسوم شعر فارسی از شاعران تأثیرگذار و توانای شعر معاصر به شمار می رفت. به طور کلی شاعران ۲ زبانه هم در عوام و مردم منطقه خود رسوخ می کنند و هم در گستره ملی جایگاه ویژه می یابند.

یکی از دلایل اهمیت فومنی در عرصه ادبیات این است که وی در زمینه فرهنگ و ادب گیلان تحقیق و پژوهش زیادی انجام داد و با  ارایه مجموعه اشعار گیلکی در قالب غزلیات، منظومه ها و دو بیتی های محلی خدمت بزرگی در شعر محلی ارایه داد. لازم به ذکر است که اشعار فومنی به دلیل به تصویر کشیدن مشکلات و معضلات زندگی و بازتاب واقعی جامعه اش بر دل مردم می نشست و همچنان نیز ماندگار است. «هوشنگ عباسی» محقق و گیلان پژوه در خصوص تاثیر فومنی بر فرهنگ گیلان و زبان گیلکی می‌گوید: بازتاب رویدادهای فرهنگ عامیانه و داستان‌هایی که سینه به سینه نیز نقل شده‌اند، نظیر «عروس بران» یا «گیشه دمرده» در اشعار وی گامی ارزشمند در راستای حفظ فولکلور گیلان محسوب می‌شود.

زبان شعر فومنی گیلکی بسیار ساده و روان است به همین دلیل مردم با شعرش احساس پیوند و نزدیکی می کنند. قدرت در تکنیک روایت، از جمله ساختار روایت، پردازش شخصیت ها در توصیف و در زبان، غافلگیری گروه پردازی زبان سبک، واژگان، تصاویر و ... شعر او را در پردازش ها، غافگیری روایت، توصیف ها و زبان و ساختار روایت بسیار نیرومند کرده است. در شعر محلی او طنز غالب است. ابزارهای طنز شیون در روایت، عبارتند از: کنایه، ضرب المثل های عامیانه، شخصیت پردازی، توصیف، تشبیه و مقایسه، مناظره، نکته گیری و حاضر جوابی و محاوره گرایی. در ادامه به یکی از اشعار محلی وی به نام وطن می‌پردازیم:

غریبه کی نایه تی خانَه بی ستم بدارهِ، خو بوقعه یَ موتِوَلی وا موحتَرَم بدارهِ
اَسا کی َترکهَ دَرهِ بی ستاره دونیایهَ، اَ آسِمان چِرِه واستی ستاره کم بداره
ورق ورق بخوان اَ سرزَمینه تاریخَ، بیدین کُ قومه ستم بیشتر از عجم بدارهِ
وطن کولوشکَن اَما کیشکاییم، چقد خوبه خو کیشکانَ اَ کولوشکَن بدورِ هم بدارهِ
اَجور کی اَبرانا خورشید داهاندِرِه میدان، چی تَرسَم کی اَ پیله گورخانه بَرقَ دَم بدارهِ
اَلان می سعی دَخیله، بزین مُکافاتهِ، اَ ساق جیویشته امام زاده هم حَرَم بدارهِ
تی غیرتَ بیمیرم اَی وطن، کی می شمشاد تانه خو پوشتَ به پوشتینهِ تو عَلَم بدارهِ
کو چشمِ اَمرا تانه دِن تره فلاکت بار، مگر کی دوشمنِ جا دوست تیشین شکم بداره
گُرُسنه خیلی داره شب، چره نواستی خاک، توفَنگِ لوله عوض فردا، باگِدَم بداره
شَبَ اَویرَ کودیم تا سَحَر نوبُ آخر، ایتا ستاره خوروس خوانه پاقَدَم بداره
پرنده جان، پرنده جان اَ بهاران تِرِه حلال، اما چره نواستی تی آزادیه قلم بداره

البته این شاعر پرآوازه، شعر و زبان شعری خود را محدود به یک زبان، لهجه و منطقه نمی کرد، بلکه با انتشار مجموعه اشعار فارسی نشان داد از توانایی ها و برجستگی ادبی برخوردار است.

 

تالیفات و ویژگی‌های آن

شیون فومنی در شعر فارسی در دو شیوه کلاسیک و نو اشعار ماندگاری را از خود به یادگار نهاده است. غزل های شیون، از برجسته ترین غزل های معاصر شعر فارسی است که وی را در ردیف ممتازترین شاعر غزلسرا در حوزه غزل امروز نئوکلاسیک قرارداده است.

غزل های شیون، شیوه تخیل و مضمون پردازی شاعران سبک هندی، تشبیهات، استعارات، تصاویر و زبان امروزی همراه با تمثیل، ترکیب سازی، مضمون یابی و پارادوکس های زیبایی را در خود دارد که البته همه اینها در کنار عناصر بومی و چه با اصطلاحات و ترکیبات زبانی گیلک، همانند: این سفر (این دفعه)، وعده خلافی، خرسخواری، تن شده، چموش پا تاوه و ... به واقع دیده می شود که کلمات را به راحتی دستکاری می کند و با آنها فضای تخیلی می سازد. در غزل های او حتی قافیه ها بسیار طبیعی، زیبا و بجا به تصویر کشیده می شوند. خود او می گوید: وزن و قافیه و ردیف اگر اندیشیده آید، پوشال کم بهایی است که خار کنی را به کار نمی رود. در کنار غزل در حوزه اشعار کلاسیک، رباعی، دو بیتی، مثنوی، قصیده از جمله طبع آزمایی های شاعر بوده است.  فومنی در کنار شعر گیلکی و شعر فارسی فعالیت های پر دغدغه ای در سایر حوزه های ادبی داشته است از آن جمله: شعر و ادبیات کودکان، قصه، داستان کوتاه و فیلمنامه (سناریو) از دیگر آثار ارزشمند اوست که طبعاً برشی دیگر از توانایی های وی به شمار می رود.

از مهم ترین آثار وی می توان به پیش پای برگ (برگزیده اشعار) اشاره کرد، این مجموعه شعر برگرفته و برگزیده اشعار فارسی شاعر از قالب غزل، مثنوی، رباعی، دو بیتی، نو و سپید از اواخر دهه چهل تا اوایل دهه هفتاد سال های شاعری شیون است. یکی دیگر از آثار وی از تو برای تو است. این مجموعه در برگیرنده غزل، رباعی، دو بیتی، مثنوی سروده شاعر است.  رودخانه در بهار شامل اشعار سپید شاعر همراه با مقدمه ای از شیون در باب دیدگاه وی از شعر و زبان شعری است. کوچه باغ حرف: این مجموعه تمام اشعار شاعر در قالب رباعی است که در یک کتاب گردآوری و تدوین شده است.

خاموشی

سرانجام این شاعر محبوب از خطه شمال در شهریور ۱۳۷۷ خورشیدی پس از یک دوره بیماری مزمن کلیوی و انجام پیوند کلیه در یکی از بیمارستان های تهران دیده از جهان فروبست. آرامگاه وی در بقعه سلیمانداراب رشت در کنار سردار بزرگ میرزا کوچک جنگلی است.

مطالب مرتبط

تگ‌ها

مطالب پربیننده

پربیننده
آخرین مطالب

عضویت در خبرنامه