آسیب‌های اجتماعی یکی از جدی‌ترین مسایل در کشور محسوب می‌شود که باید همه جوانب آن رادر نظر گرفت و عمیق‌تر به آن پرداخت و برای فهم دقیق این آسیب باید کیفیت زندگی فردی، روابط اجتماعی، حکمرانی و ساز و کار مدیریت کشور را در یک طیف متصل به هم بررسی کرد.

رسانه‌های ایران نگاه ویژه‌ای به آسیب‌های اجتماعی و ریشه‌یابی آنها داشته‌اند و هر کدام گزارش، یادداشت و مصاحبه‌هایی در این خصوص منتشر کرده‌اند که در ادامه بخشی از این گزارش‌ها رصد می‌شود.

بحران بی‌فرزندی

روزنامه ایران به گفت‌وگو با رامین جمالی، فعال اجتماعی و روان‌شناس بالینی درباره علل و پیامدهای منفی این بحران بویژه در مردان پرداخت و نوشت: درست است شبکه اجتماعی و دنیای مجازی گسترش یافته اما این امر نتوانسته در مسأله فرزندآوری چندان مؤثر عمل کند. طی تحقیقات به عمل آمده مردان ذاتاً تمایل دارند قبل از فرزندآوری به ثبات کامل اقتصادی برسند. این نگرش تنها محدود به کشور ما نیست. در همه کشورهای دنیا این نگرش وجود دارد که تأمین مخارج اصلی زندگی برعهده مرد است و ناخودآگاه رسیدن به این ثبات در سنین بالاست که اتفاق می‌افتد.

یکسری ترس‌هایی وجود دارد؛ به‌عنوان مثال بالا رفتن میزان طلاق یکی از همین نمونه ترس هاست، مشکلاتی که بعد از طلاق گریبان مردان را می‌گیرد، آن دسته از مردانی که با طلاق حضانت فرزندشان را از دست می‌دهند و درگیر مشکلات اقتصادی عدیده‌ای از جمله پرداخت مهریه می‌شوند، سبب می‌شود، خیل عظیم دیگری از مردان با این احساس ترس کلاً نگرشی منفی نسبت به ازدواج و فرزندآوری داشته باشند. از سوی دیگر برخی آزادی‌های ارتباطی افزایش یافته است و سبب شده ناخودآگاه افراد فکر کنند بدون ازدواج هم می‌توانند به برخی روابط عاطفی دست پیدا کنند. طبیعتاً زنان در دنیای امروز نمی‌پذیرند که با مردی که مشکلاتی از قبیل بیکاری، نداشتن درآمد مکفی و عدم استقلال دارد و به گونه‌ای وابسته به پدر و مادر است، ازدواج کنند، در صورتی هم که ازدواج صورت بگیرد، قبول نمی‌کنند که باردار و صاحب فرزند شوند. نبود شرایطی که بتواند اطمینان فرد را نسبت به آینده تأمین کند، سبب می‌شود، ترس محیطی پیش‌بینی‌ناپذیر ایجاد شده و فرزندآوری را به تعویق انداخته یا منتفی کند. هرچند در میان تمامی ترس‌ها ترس از محدود شدن آزادی هم وجود دارد که در این مورد تفاوتی بین زن و مرد وجود ندارد. از سوی دیگر می‌توان چنین بررسی کرد که فرق ازدواج خوب و بد هم سنجیده شود، قطعاً در خانواده‌ای که خوشحال نیستند، تولد فرزندان هم نمی‌تواند مفید باشد. روزنامه ایران: درست است شبکه اجتماعی و دنیای مجازی گسترش یافته اما این امر نتوانسته در مسأله فرزندآوری چندان مؤثر عمل کند. طی تحقیقات به عمل آمده مردان ذاتاً تمایل دارند قبل از فرزندآوری به ثبات کامل اقتصادی برسند.

روزنامه رسالت در گزارشی به گفت وگو با «صالح قاسمی» مسؤول کارگروه جمعیت مرکز ارزیابی اجرای سیاست‌های کلی نظام  پرداخت و نوشت: سال آینده، برای نخستین بار قانون جوانی جمعیت به اجرا درمی‌آید و فارغ از این مسئله، سال آینده چند ویژگی مهم دارد؛ اول اینکه ما در حوزه تحولات جمعیتی کشور، قانون داریم. پیش‌ازاین قانونی نداشتیم و سیاست‌های کلی جمعیت که ۳۱ اردیبهشت‌ماه ۹۳ ابلاغ‌شده و بیش از ۷ سال از ابلاغ آن گذشته، یک سند بالادستی است و قانون و آیین‌نامه و دستورالعمل ندارد. سال آینده، نخستین باری است که کشور صاحب قانون می‌شود، قانونی که ذیل آن، آیین‌نامه و دستورالعمل برای دستگاه‌ها نوشته خواهد شد. ویژگی دوم اینکه نخستین سالی است که نظام برنامه‌ریزی و بودجه‌ریزی کشور و درواقع سیاست‌گذاری‌های کلان برنامه‌ای و مالی توسط دولت سیزدهم انجام می‌شود.

بودجه ۱۴۰۰ را دولت سابق آماده کرده بود و بسیاری از چارچوب‌های آن قابل‌تغییر نبود اما بودجه ۱۴۰۱ توسط دولت سیزدهم طراحی‌شده، ویژگی دیگر اینکه طی سال‌های اخیر به جهت کارهای فرهنگی و رسانه‌ای و طرح موضوعات و ابعاد مختلف تحولات جمعیتی، گفتمان جمعیت در کشور شکل‌گرفته، گفتمانی که حتی موافقین و مخالفین هرکدام استدلال‌ها و توجیهاتی دارند و بالاخره گفت وگو حول موضوع جمعیت در کشور، به یک گفت وگوی رایج تبدیل‌شده و این گفتمان سازی بسیار به مسئله جمعیت کمک می‌کند. همچنین سال ۱۴۰۱، زمان نگاشتن برنامه هفتم توسعه است؛ برنامه ششم توسعه تمام‌شده و بناست که سال آینده برنامه هفتم توسعه نگاشته شود که ریلی گذاری ۵ ساله آینده کشور خواهد بود. ویژگی دیگر در حوزه جمعیت، مربوط به آخرین فرمایشی است که رهبر انقلاب در این رابطه داشته‌اند، به‌واقع تعداد تذکرات و تأکیدات و سخنرانی‌ها و پیام‌های جمعیتی که از جانب رهبری طی ۱۰ سال گذشته داده‌شده، از ۵۳ مورد گذشته و این پنجاه و چهارمین نوبت بود که رهبر انقلاب نکاتی را متذکر شدند و این‌ها می‌تواند سال آینده راهگشا باشد.     با این تفاسیر خوش‌بین هستید. بله بسیار خوش‌بینم. اگرچه قائلم که همچنان بعضی از دستگاه‌های کشور درگیر برنامه‌های روزمره هستند و هنوز نگاه راهبردی و استراتژیک ندارند. شاید هم دولت سیزدهم همچنان با انبوه مشکلاتی که از دولت قبل دریافت کرده، دست‌به‌گریبان است ولی به‌هرحال، باید هرچه زودتر دراین‌باره رویکرد مناسبی را اتخاذ کنند.
 

تبعات فقر و راهکارها آن

خبرگزاری مهر به گفت وگو با داریوش ابوحمزه معاون رفاه اجتماعی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی پرداخت و نوشت: خانوارهای ایرانی در ابعاد مختلف از جمله فقر درآمدی، فقر آموزش، فقر مسکن، فقر سلامت، فقر انرژی، دسترسی به منابع مالی و بانکی مورد بررسی قرار گرفته‌اند که در نهایت منجر به ارائه تصویری دقیق از وضعیت خانوارهای کشور شده است. این تصویر بر مبنای اطلاعات پایگاه رفاه ایرانیان و تجمیع این داده‌ها با اطلاعات نهادهای دیگر، خانوارهای ایرانی را از نظر خط فقر و خط کفاف بررسی کرده که نتایج آن در اختیار نهادهای رسمی برای اقدام و عمل در حوزه رفاه مردم قرار خواهد گرفت. ابوحمزه با اشاره به کاربردهای وسیع پایگاه اطلاعات رفاهی ایرانیان، تاکید کرد: این پایگاه توانایی نقش آفرینی در تصمیمات و سیاستگذاری‌های رفاهی و مالی دولت در همه زمینه‌ها را دارد که در سال‌های اخیر نیز مورد استفاده قرار گرفته است.   به عنوان مثال در روز ۲۲ بهمن امسال ۳۲ میلیون نفر بر مبنای اطلاعات دریافت شده از این پایگاه مشمول دریافت کمک معیشتی واقع شدند.

در این راستا افرادی که در ۴ دهک پایین درآمدی قرار داشتند شناسایی و به دولت معرفی شدند که سازمان هدفمندی مبلغی را به عنوان کمک معیشتی به حساب این افراد واریز کرد. ابوحمزه در ادامه با اشاره به اهمیت آمار و داده‌های مالی خانوار در به ثمر نشستن برنامه‌های رفاهی و اقتصادی، بیان کرد: وزارت مردم و معاونت رفاه اجتماعی برای سیاست گذاری کلان حوزه رفاهی در کشور، برنامه‌ریزی دستگاه‌های مختلف و همچنین پرداخت‌های معیشتی برای اقشار مستضعف در مناسبت‌های خاص، در آینده نیز آمادگی کامل دارد اطلاعات مورد نیاز نهادهای مختلف جهت برنامه‌ریزی هدفمند را در اختیار ایشان قرار دهد. به گفته معاون رفاه اجتماعی وزارت رفاه در این راستا یکی از کارهای مهمی که در ۶ ماه اخیر انجام شده تقویت اطلاعاتی پایگاه رفاه ایرانیان بوده که به عنوان مثال با همکاری دستگاه‌هایی از جمله بانک مرکزی، داده‌های پایگاه تقویت و قابل اتکاتر شده است. وی مهم‌ترین فعالیت معاونت رفاه اجتماعی را در حوزه مطالعات رفاهی و مربوط به مبارزه با فقر دانست و گفت: در این راستا تصویر کامل و جامعی از وضعیت رفاهی و معیشتی خانوارهای ایرانی ترسیم شده که این تصویر می‌تواند نقشه راه نهادهای مختلف برای اقدامات رفاهی قرار گیرد.

روزنامه اعتماد یادداشتی به قلم علی قنبری منتشر کرد و آورد: با گذشت حدود ۲روز از اظهارنظر عجیب رییس دولت سیزدهم درباره ضرورت ریشه‌کن کردن ۲ هفته‌ای فقر مطلق، هنوز افکار عمومی و اساتید دانشگاهی در بهت و حیرت یک چنین اظهارنظری قرار دارند. مردم و کارشناسان از دل کامنت‌ها و دیدگاه‌هایی که مطرح می‌کنند به دنبال یافتن پاسخی برای این پرسش کلیدی هستند که آیا رییس‌جمهور به شوخی و مطایبه این صحبت‌ها را مطرح می‌کند یا اینکه به واقع معتقد است که دامنه وسیع مشکلات اقتصادی و گسترش زایدالوصف فقر مطلق را ظرف ۲هفته می‌توان حل‌وفصل کرد؟ موضوع زمانی بغرنج‌تر می‌شود که در زمان انتخابات ریاست‌جمهوری ۱۴۰۰ اعلام شد که بیش از ۷هزار صفحه برنامه‌ریزی اقتصادی تدارک دیده شده تا در کمترین زمان ممکن و براساس اصول پذیرفته اقتصادی، مشکلات ریشه‌ای کشور سامان داده شوند. اما زمانی که وعده‌های انتخاباتی رییس‌جمهور را در کنار برخی اظهارنظرهای گاه و بیگاه دولت قرار می‌دهیم، خروجی آن نوعی تناقض و تضاد پارادوکسیکال است که.  دورنمای چندان روشنی از آینده اقتصادی کشور ارایه نمی‌کند. حافظ شاعر شیرین‌سخن پارسی می‌گوید: «پیر پیمانه‌کش من که روانش خوش باد/گفت پرهیز کن از صحبت پیمان‌شکنان» اما برای اینکه مخاطبان اعتماد از اهمیت مقوله مقابله با فقر و بهبود شاخص‌های اقتصادی در یک جامعه آگاه شوند، ضروری است ابتدا دلایل ظهور و گسترش فقر مرور شود و سپس نوری به ابعاد پنهان تمام تلاش‌هایی تابانده شود که در جهان مدرن و پسامدرن برای مقابله با گسترش فقر صورت گرفته است. در وهله نخست باید دید مهم‌ترین عواملی که باعث ریشه دواندن فقر در یک جامعه می‌شود، کدام عوامل هستند تا در مراحل بعدی بتوان نسخه‌های عملیاتی برای مقابله با فقر ارایه کرد. یافته‌های علمی بیانگر آن است که یکی از مهم‌ترین عوامل گسترش فقر برآمده از ضعف ساختارهای تصمیم‌ساز (حاکمیت‌ها) در اتخاذ سیاست‌های مناسب اقتصادی و راهبردی است. آن دسته از سیاستگذاری‌هایی که به جای تخصص و شایسته‌سالاری، رفتارهای پوپولیستی، سیاسی و جناحی را مورد توجه قرار می‌دهد، نهایتا باعث رشد فقر در جامعه می‌شوند. عامل مهم بعدی که فقر را گسترش می‌دهد، گسترش مفاسد اقتصادی، رانت و ویژه‌خواری است که باعث سرریز شدن منافع اکثریت جامعه در جیب اقلیتی بانفوذ می‌کند.

روزنامه ابتکار به گفت وگو با محمود عباسی نایب رئیس انجمن علمی حقوق کودک ایران پرداخت و نوشت: قانون حمایت از اطفال و نوجوانان مصوب سال ۱۳۹۹ نوآوری‌ها و ابتکارات بسیار خوبی دارد و مجازات‌های سنگینی برای متخلفان در نظر گرفته است، اما نکته مورد اهمیت بحث اجرای قانون است یا به عبارتی دقیق‌تر، ترک فعل‌های قانونی. در حوزه اطفال و نوجوانان قوانین خوبی در کشور وجود دارد، اما متاسفانه مشکل ما در این زمینه اجرای قوانین و ترک فعل‌هایی است که دستگاه‌های مسئول در این زمینه انجام می‌دهند و به تکالیف خود عمل نمی‌کنند؛ نمونه عینی و ملموس آن مسئله زباله‌گردی در کلان شهرها به ویژه تهران است که انسان از اینکه این وضعیت را در جامعه می‌بیند شرم می‌کند و دستگاه‌ها بی‌توجه از کنار آن عبور می‌کنند. نایب رئیس انجمن علمی حقوق کودک ایران با بیان اینکه از منظر جرم‌شناسی، تا زمانی که علل و عوامل ارتکاب جرم از بین نرود آن جرم همچنان باقی است و استمرار پیدا می‌کند، خاطرنشان می‌کند: زمانی که قانون‌گذار موضوع سوء استفاده اقتصادی از کودکان (که مصداق بارز و برجسته آن وضعیتی است که در تهران بزرگ شاهد آن هستیم) را جرم دانسته و مسئولان ذیربط از کنار آن می‌گذرند، نتیجه عملی این اقدام استمرار و تکرار این جرم است؛ بارها تاکید کرده‌ایم که سوء استفاده اقتصادی از کودکان «ممنوع» است و قانون‌گذار جرم‌انگاری و مجازات برای آن پیش‌بینی کرده است. تا زمانی که ریشه‌های ارتکاب جرم را از بین نبریم مسلما این وضعیت استمرار دارد. وی یکی از علل و ریشه‌های اساسی زباله‌گردی را در قانون مدیریت پسماند مصوب سال ۱۳۸۳ که آیین‌نامه اجرایی آن در سال ۱۳۸۴ به تصویب هیات وزیران رسیده است، می‌داند و می‌گوید: در ماده ۴ آیین‌نامه اجرایی این قانون آمده است که «مدیریت‌های اجرایی پسماندهای عادی باید طرح جامع و تفصیلی مدیریت پسماند را به‌ گونه‌ای تهیه کنند که در مراکز استان‌ها و همچنین شهرهای با جمعیت بیش از یک میلیون نفر تا پایان سال ‌۱۳۹۰ و در سایر شهرها و روستاها تا پایان سال ۱۳۹۲، همه پسماندهای عادی را به صورت تفکیک شده‌ جمع‌آوری کنند.» 

خبرگزاری ایلنا به گفت‌وگو با گشواد منشی‌زاده (کارشناس حوزه تعاون و کار) ‌ پرداخت و نوشت: سبدی که در قانون کار مطرح است شامل بسته گسترده‌ای از مسکن، بهداشت، آموزش، تامین اجتماعی، سفر و خوراک و پوشاک سالم و آبرومند است. این برای قانون کار اهمیت دارد که فرد حقوق‌بگیر اساسا در سختی زندگی نکند. این شرایط برای همه کارگران از کارگر ساده بدون تخصص در دورترین نقاط محروم کشور نیز صادق است.   با همه این احوال خط فقر و سبد معیشت در تهران تا زاهدان چندان متفاوت نیست. تقریبا به جز رقم مربوط به تامین مسکن، باقی هزینه‌ها اگر بیشتر نباشد، کمتر نیست. مثلا در مناطق دور افتاده رقم‌هایی مثل هزینه بهداشت و درمان باتوجه به کمبودها بیشتر است که می‌تواند هزینه بیشتری را به مردم تحمیل کند.  وی با تاکید بر اینکه «در این شرایط نه کارفرما وضعیت مناسبی دارد، هم دولت کسری بودجه بیشتری را تحمل می‌کند و هم کارگران نمی‌توانند وضعیت موجود را از نظر درآمدی و معیشتی ادامه دهند»

رفاه و آسیب‌های اجتماعی

پایگاه خبری دیده‌بان ایران به گفت وگو با امان‌الله قرایی‌مقدم جامعه‌شناس پرداخت و نوشت: «با توجه به شرایط موجود باید منتظر افزایش این گونه اقدامات خشونت‌بار هم بود. چرا که زمینه‌های بروز خشونت از مناظر مختلف در جامعه وجود دارد. فشار اقتصادی و مشکلات معیشتی، بی‌عدالتی‌ها، فقر اقتصادی و فرهنگی، شکاف طبقاتی عمیق و ... زمینه‌ساز بروز خشونت است. همان‌طور که می‌دانید بر اساس تئوری‌ چرخش در خشونت، از خشونت، خشونت زاده می‌شود. در جامعه ما به هر سو که نگاه می‌کنید، خشونت می‌بینید. از برنامه‌ای که در صداوسیما پخش می‌شود تا فقر و گرسنگی که عریان در خیابان می‌بینیم، همگی به چرخه خشونت دامن می‌زند. همچنین در برخی مناطق مساعد،   بروز خشونت از طریق یادگیری هم صورت می‌گیرد.»  «اگر می‌بینید که از جلوی تئاتر شهر تا داخل سالن سینما قمه‌کشی و اعمال خشونت رخ می‌دهد به این دلیل است که به هر طرف که نگاه می‌کنند خشونت می‌بینند.   وقتی فقر و بیکاری و مشکلات تامین معیشت زیاد می‌شود هم آمار خشونت و هم آمار خودکشی هم رو آوردن به مواد مخدر بالا می‌رود. البته زمینه بروز خشونت از خانواده شروع می‌شود. حتی روانشناسان اجتماعی چون ماگارت مید و گرگوری بیتسون معتقدند از نحوه شیر دادن مادر به فرزند می‌تواند خشونت شروع شود. در فرهنگ ما هم به خودی خود خشونت‌ورزی وجود داشته‌است. از شعبان بی‌مخ و طیب بگیر تا قمه‌کشی‌های قبل از انقلاب و ... همین طیب در میدان شوش معرکه می‌گرفت و نوچه‌های زیادی داشت.»   «به قول مکتب شیکاگو، امروز خلاف‌کاران در انبوه انسان‌ها گم می‌شوند. کسی که قمه می‌کشد ترس از شناخته شدن ندارد. چیزی نیست که خشونت را کم کند.»پایگاه خبری دیده‌بان ایران: ناروایی‌ها، دزدی‌ها و ضایع شدن حقوق و محرومیت‌ها و محدودیت‌ها ایجاد خشم می‌کند. این خشم از بین نمی‌رود یک زمانی سر باز می‌کند. وقتی می‌بینند موسیقی که دوست دارند را نمی‌توانند گوش کنند، هیچ شادی ندارند، برای یک استادیوم رفتن و تماشای فوتبال باید منتظر تصمیم‌گیری‌ها بمانند، یعنی از ساده‌ترین چیزهایی که می‌خواهند محروم هستند.

روزنامه شرق یادداشتی به قلم سعید مدنی  پژوهشگر ارشد علوم اجتماعی منتشر کرد و نوشت: یکی از خطراتی که در مواجهه با یک فرد آسیب‌دیده وجود دارد، رویکرد بالینی نسبت به آن فرد است یعنی اینکه فرد آسیب‌دیده را به‌عنوان یک مورد مستقل ببینیم و ویژگی‌های فردی او را آنالیز کنیم. این بزرگ‌ترین خطایی است که در جامعه ایران نسبت به آسیب اجتماعی و آسیب‌دیدگان رخ می‌دهد. خوشبختانه «کاغذپاره‌ها» رویکرد بالینی و تحلیل فردی را پیش نگرفته است و این مسئله نقطه قوت این مستند-انیمیشن است چون نشان داد مرکز یا محل نگهداری زنان کارتن‌خواب، انتهای مسیر طی‌شده است اما آسیب جای دیگری وارد شده و تحت شرایط و وضعیت دیگری رخ داده است. بسیار مهم است که در تحلیل آسیب اجتماعی رویکرد فردی و بالینی را کنار بگذاریم. در «کاغذپاره‌ها» اگرچه هرکدام از مصاحبه‌شوندگان یک انسان با مختصات خودش است، اما وقتی در جامعه‌ای یک روند ایجاد می‌شود، پدیده فردی تبدیل به پدیده جمعی شده و با رویکرد بالینی نمی‌توان به آن نگاه کرد. اگر قبل از ساخت این فیلم طرف مشورت قرار می‌گرفتم و به من می‌گفتند که قرار است اثری درباره آسیب‌های اجتماعی با تکنیک انیمیشن ساخته شود، قطعا مخالفت می‌کردم چراکه معتقدم با وجود انبوهی از تصاویر دلیلی ندارد سراغ انیمیشن برویم اما پس از تماشای «کاغذپاره‌ها» متوجه شدم رهاشدن از تصاویر واقعی تا چه اندازه می‌تواند ما را به عمق ببرد و این مسئله برای من غیرمنتظره بود. از نظر من این شیوه روایت انتخاب فوق‌العاده و پُرریسکی بود چراکه می‌توانست مانند بسیاری از فیلم‌هایی که با موضوعات اجتماعی ساخته می‌شود، اثر را فانتزی و غیرواقعی کند اما مورد غیرواقعی شنیده نمی‌شود، جنبه تراژیک آن برجسته شده است و در فضای واقعی پیش می‌رود. از سوی دیگر استفاده از کارتن برای نمایش شخصیت‌ها خلاقانه بود و این پیام را به مخاطب منتقل می‌کرد که بافت جامعه کارتنی است، ویژه گروه خاصی نیست و همه ما قربانی هستیم. یعنی وقتی نابرابری و فقر زیاد شود، کل جامعه قربانی است، اگرچه برخی به دلایلی بسیار بیشتر آسیب می‌بینند. این مستند-انیمیشن به ما می‌گوید خیال نکنیم دختربچه‌ای که ناچار به تن‌فروشی شده یا زنی که در ۳۰سالگی بر اثر مصرف مواد مخدر اوردوز کرده است، افراد خاصی هستند، خیر، این عزیزان نیز عضوی از جامعه هستند که قربانی وضعیت موجود شده‌اند و به این اعتبار از همان حقوقی برخوردارند که منِ سعید مدنی برخوردارم. پس باید نگاهمان را به آنها عوض کنیم. من اگرچه جامعه‌شناس هستم اما مانند هر بیننده دیگری درگیر پرده می‌شوم، به‌دلیل آنکه قصه می‌شنوم و به‌لحاظ عاطفی با موضوع مطرح‌شده همدردی می‌کنم، اما در ذهن خود سراغ این مسئله می‌روم که چیزی که کارگردان به تصویر کشیده است تا چه اندازه با یافته‌های علمی تطابق دارد؟ خوشبختانه در «کاغذپاره‌ها» انطباق با یافته‌های علمی در زمینه اعتیاد وجود دارد و این مستند-انیمیشن برای من مانند یک کتاب بود.

راهکارهای علمی محققان به متولیان برای کاهش ارتکاب سرقت در کشور

خبرگزاری ایسنا در گزارشی نوشت: سرقت، یکی از مهم‌ترین اعمال بزهکارانه است که عوامل زیادی در بروز آن نقش دارند. محققان کشورمان در یک مطالعه پژوهشی، این بزه را از زاویه احساس نابرابری مورد بررسی قرار داده و راهکاری برای رفع آن ارائه داده‌اند.   میزان اهمیت ثروت، مقام و شهرت، دستکم در بازه زمـانی ۱۳۵۳ تا ۱۳۷۴ در کشور ما به نسبت قابل توجهی افزایش داشته است. در همین دوره، روند افزایشی اهمیت رفاه و آسایش برای مردم نیز محل تأمل بوده است. همه انسان‌ها تلاش می‌کنند موقعیت اقتصادی و پایگاه اجتماعی بهتری را به دست آورند. درواقع، احساس نقص از ویژگی‌های انسان است که به او کمک می‌کند بیشتر تلاش کند و به جایگاه بهتری برسد، اما در افراد بزهکار باورها غیرمنطقی هستند و مسیر درست را به فرد نشان نمی‌دهند. باورهای غیرمنطقی با واقعیـت موجـود هماهنـگ و هم‌جهت نیستند و توسط شواهد عینی تأیید نمی‌شوند. به گفته متخصصان، در اثر چنین باورهایی برخی سعی می‌کنند با اقداماتی مثل انتخاب همسری در جایگاه بالاتر، تلاش برای کسب تحصیلات بیشتر، تلاش برای تصاحب موقعیت بهتر و برخی نیز با کسب شغل بهتر، به قدرت و موقعیت قابل‌قبول‌تری در جامعه دست یابند. اما در این میان عده‌ای هم فقط به داشتن درآمد بیشتر فکر می‌کنند و شیوه به دست آوردن این درآمد چندان برایشان اهمیتی ندارد. بیشتر تبهکاران پیش‌ازاین که وارد دنیای تبهکارانه شوند، با خود کنار آمده‌اند و خود را قانع کرده‌اند بدون هیچ تلاشی، حق ناحقشان را هر طور که شده از دیگران بازستانند و به‌این‌ترتیب به انحرافاتی ازجمله سرقت روی می‌آورند. با توجه به این‌که سرقت نه‌تنها شخص مالباخته، بلکه به‌موازات آن امنیت جامعه را نیز متزلزل کرده و عامل از دست رفتن انگیزه کار و تلاش و سرمایه‌گذاری است، بررسی ابعاد آن بسیار مهم است. برای بررسی موضوع ارتکاب سرقت و پیشگیری از آن، مطالعه انگیزه و علل گرایش به این بزه اهمیت بالایی دارد.

اعتیاد در کمین ثبات خانواده

روزنامه اعتماد در گزارشی نوشت: مرکز تحقیقات و مطالعات بین‌المللی موادمخدر (کادراس) در گزارشی وضعیت و نحوه قاچاق موادمخدر در منطقه خاورمیانه را بررسی کرد. منطقه خاورمیانه، با ۱۸ کشور و جمعیت بیش از ۳۷۰ میلیون نفر و درحالی که ۱۳ کشور واقع در این منطقه، کشورهای عرب‌زبان هستند، یک منطقه استراتژیک به شمار می‌آید علاوه بر آنکه کشورهای واقع در این منطقه، از ذخایر غنی نفت و گاز جهان بهره‌مند هستند به گونه‌ای که سایر کشورهای جهان را هم تغذیه می‌کنند. بنابراین هرگونه ناامنی در این منطقه می‌تواند وضعیت تامین و دسترسی قاره سبز به منابع انرژی را با مخاطره مواجه کند. اما مهم‌ترین نگرانی سازمان ملل متحد و دفتر مقابله با موادمخدر و جرم ملل متحد UNODC این است که منطقه خاورمیانه مهم‌ترین شاهراه ترانزیت موادمخدر از جنوب شرق و جنوب غرب آسیا به اروپاست و درحالی که مشکلات اقتصادی یکی از مهم‌ترین عوامل مشوق برای پیوستن به شبکه‌های قاچاق محسوب می‌شود، طی سه دهه گذشته، درگیری‌های منطقه، منازعات داخلی، خشکسالی و بحران آب (عوامل موجد و موثر در بروز فقر معیشتی و ناامنی اقتصادی) و جنگ‌های منطقه‌ای در خاورمیانه باعث شده که شبکه‌های قاچاق موادمخدر که در این منطقه ریشه‌دار و با استحکام مشغول فعالیت هستند، قدرتمندتر از هر زمان دیگر به حکمرانی خود مشغول باشند. در حال حاضر، مهم‌ترین تامین‌کننده هرویین مصرفی قاره سبز (اروپای غربی) کشور افغانستان است که محصول تولیدشده از مرزهای ایران و پاکستان و از طریق معابر مستقر در منطقه خاورمیانه به سمت اروپا ترانزیت می‌شود.   کادراس هم در این گزارش ضمن اشاره‌ای به وضعیت تولید، قاچاق و ترانزیت موادمخدر از منطقه خاورمیانه به سایر کشورها می‌نویسد: «در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا، با منازعات و مخاصمات گوناگونی روبه‌رو هستیم که نه تنها بر مسیرها، الگوهای مصرف موادمخدر در این منطقه تاثیر گذاشته بلکه بر دیگر مناطق نیز موثر بوده است. در شرق ایران، افغانستان و پاکستان دو کشوری هستند که با شورش‌ طالبان مواجه هستند. حضور این نیروی شورشی در جنوب افغانستان خصوصا استان هلمند و در شمال پاکستان سبب شده پاکستان به عنوان مسیری برای صدور هرویین تولید افغانستان بدل شود. از سوی دیگر حضور جنبش‌های جدایی‌طلب بلوچ در غرب پاکستان و گروه‌های شورشی بلوچ مانند جیش‌العدل در منطقه بلوچستان ایران سبب شده تا مسیرهای قاچاق موادمخدر از افغانستان به ایران از گوناگونی بیشتری برخوردار شود. این تنوع در مسیرها سبب فعال‌تر شدن مسیر صدور هرویین افغانستان به ترکیه، سوریه، لبنان یا اردن و درنهایت کشورهای عرب حاشیه خلیج‌فارس شده است.

جمع‌بندی

جوامع بشری از جمله ایران امروزه با سیلابی از آسیب‌های اجتماعی همچون ناباروی، فقر و مصرف دخانیات مواجه است. اهمیت مسأله زمانی دوچندان خواهد شد که بدانیم اگر با فوریت به حل آن نپردازیم به موضوعی مزمن تبدیل خواهد شد. بنابراین همان‌گونه که وزیر کشور هم اشاره کرد باید با همتی جدی به حل آسیب‌های اجتماعی پرداخت، گفتمان‌سازی شود و چگونگی مواجهه با آسیب‌های اجتماعی را به صورت کامل بدانیم.