بازی و ورزش بخش جدانشدنی تعلیم و تربیت و وسیله ای برای رسیدن به سلامت جسمی و روحی نسل جوان است.

بازی به سرگرمی، ورزش، تفریح، لعب، کار و فریب معنی شده است و نیز بازی کردن در فرهنگنامه‌ها، خود را به کاری یا با چیزی سرگرم ساختن برای گذرانیدن وقت، به تفنن کاری کردن، ورزش کردن، کار به قصد تفریح یا ورزش انجام دادن آمده است.

نباید تصور شود که بازی امری بی‌ارزش و تفننی است و صرفا وسیله‌ای است که موجب سرگرمی و مشغولیت کودکان و جوانان را فراهم می‌سازد؛ برعکس باید آن را جزء مهمی از فعالیت‌های زندگی به شمار آورد.

مفاهیمی مانند تندرستی، بهداشت، رشد فردی و اجتماعی و سلامت روحی، ارتباط نزدیکی با بازی و ورزش دارد.

در این باره خبرنگار ایرنا با یکی از پژوهشگران و نویسندگان استان سمنان به گفت و گو پرداخت.

ابوالفضل محمدخانی متولد ۱۳۴۲ هجری شمسی در سمنان است و کتاب «بازی‌های محلی استان سمنان» را در دو جلد و در مجموع ۶۵۰ صفحه نگاشته است.

وی بر اهمیت توجه به بازی کودکان تاکید کرد و گفت: نگاهی به تاریخ نشان می‌دهد که ملل متمدن جهان همواره به نقش و اهمیت بازی و ورزش توجه داشته‌اند و از آن در پرورش جوانان و کودکان خود و آماده‌کردن آن‌ها برای مشکلات فردی و اجتماعی استفاده می‌کردند.

محمدخانی افزود: در زمان ما تحقیقات بسیاری در اروپا و آمریکا این حقیقت را آشکار ساخته است چنانچه بین یک تا ۶ سالگی از طرف والدین و پرورشکاران دقت لازم به عمل آید تا کودکان در معرض تجارب و فعالیت‌های سازنده همچون بازی قرارگیرند، در آینده از بسیاری نارسایی‌های ذهنی آنان جلوگیری می‌شود.

افزایش رشد هوشی کودکان با بازی

وی تاکید کرد: این امر سبب می‌شود به مقدار قابل ملاحظه‌ای رشد هوشی آن‌ها افزایش یافته و به احتمال قوی از نابسامانی عاطفی آنان جلوگیری به عمل خواهد آمد.

به گفته این پژوهشگر، ژان پیاژه روانشناس تحولی نگر با تحقیقات خود ثابت کرد که دوره کودکی بخش مهمی از مراحل رشد انسان است و این دوره احتیاج به شناخت عمیق دارد.

وی اضافه کرد: کودک از همان روزهای اول توانایی این را دارد که بسیاری از فعالیت‌ها را انجام دهد، به این سبب لازم است که ما به عنوان افراد بزرگسال به نوزادان یاری کنیم تا در انجام فعالیت های متعدد توانا شوند.

محمدخانی با اشاره به اینکه کودکان از همان روزهای اول می‌توانند آموزش ببینند و بسیاری از فعالیت‌های مناسب سن خود را فرا بگیرند، گفت: شکی نیست که مجموعه این فعالیت‌ها یعنی توانا ساختن و آموزش نوزادان از طریق بازی امکان پذیر است.

به گفته این نویسنده تجارب کودکان قبل از مدرسه (۱ تا۶ سالگی) در بازی آن‌ها خلاصه می‌شود و می‌توان بازی را جدی‌ترین کار یا تجربه کودکان محسوب کرد.

وی تصریح کرد: هرکدام از بازی‌ها تلاش می‌کند تا به کودک یاری برساند که بتواند خود و محیط پیرامون خود را بشناسد و از امکانات محیط و بدن خود استفاده کنند.

مفاهیم عمده از قبیل کمیت، مسافت، عدد، فضا و شکل را کودک ضمن بازی و در زندگی قبل از دبستان می‌آموزد، از این رو مسئولیت والدین در پرورش رشد ذهنی کودکان حائز اهمیت بسیار است.

آموزش و پرورش والدین را درگیرِ بازی کند

شکی نیست که اگر دوره کودکی هر فرد پربارتر باشد و به بازی بیشتری پرداخته باشد، به مراتب بهتر می‌تواند وارد مراحل بعدی رشد خود شود و در واقع آموزش و پرورشِ کودک بیش از آنچه که بتوان تصور کرد توسط والدین آنان با انجام بازی‌های گوناگون پی‌ریزی می‌شود.

دراین میان نظام آموزشی کشور نیز باید با در نظر گرفتن این امر مهم به گنجاندن بازی در امور آموزشی و پرورشی کودکان به ویژه دوران قبل دبستان و دبستان، توجه بیشتری داشته باشد.

لازمه این امر علاوه بر آموزش مربیان و معلمان به منظور نهادینه کردن امور تربیتی و اخلاقی با ابزار گرانسنگی به نام بازی، تدوین متون آموزشی مبتنی بر بازی و انجام تکالیف در منزل از طریق همین شیوه است.

نظام آموزش و پرورش کشور همچنین می‌تواند تکالیف منزل دانش‌آموزان را مبتنی بر بازی تنظیم و والدین را به منظور دستیابی به این امر هدایت کند.