پس از پیروزی انقلاب اسلامی، دانشگاه و حوزه از مراجع مهم حاکمیت محسوب می‌شدند به گونه‌ای که امام خمینی(ره) از ۲ نهاد حوزه و دانشگاه به عنوان ۲ بال نظام اسلامی یاد کردند و از آن پس وحدت این ۲ نهاد از جمله ضروری‌ترین و کلیدی‌ترین اهداف و توصیه های امام(ره) به شمار می‌رفت. بدین ترتیب در راستای تحقق آرمان‌های امام(ره) شخصیت‌های برجسته‌ پیرو خط رهبری در مسیر و تحقق هدف اتحاد و وحدت دانشگاه و حوزه کوشیدند.

از جمله شخصیت هایی که بیش از همه به این مهم پرداخت و در واقع او را بنیانگذار، این اندیشه می‌دانند، آیت الله شهید مفتح بود. باید گفت ایشان از جمله افرادی به شمار می‌رود که از ۲ تفکر حوزوی و دانشگاهی تأثیر پذیرفته بود به همین دلیل نقش برجسته و بی بدیلی در نزدیک کردن این ۲ نهاد برعهده داشت تا جایی که از این شخصیت نامدار و فرهیخته به عنوان نماد وحدت حوزه و دانشگاه نام می‌برند.

شهید مفتح در اهمیت این مساله می‌گوید: «اگر میان ۲ قشر روحانی و دانشگاهی اختلافی پدید آمد و قشر روشنفکر برای خود راهی پیش گرفت و قشر مذهبی راهی دیگر، مطمئن باشید، اولین مرحله شکست و عقب نشینی و بدبختی همین جاست». او معتقد بود که دانشگاهیان با فراگیری علوم اسلامی و ایجاد روح زهد و تقوا در میان دانشگاه ها می توانند در راه ایجاد محیطی آماده که به تربیت متخصصان همت می گمارد، تلاش کنند. وی همچنین معتقد بود، حوزویان باید به علوم روز مسلط شوند و از این راه در راه تبلیغ معارف الهی، گام بردارند. او تلاش‌های علمی و عملی بسیاری برای ایجاد چنین وحدتی و تأکید بر ضرورت وجودی آن انجام داد و تاثیر چشمگیری در این عرصه برجای گذاشت.

 در بحث از وحدت میان حوزه و دانشگاه مصطفی نوروزی مشاور سیاسی مسوول نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه های کشور بر این باور است که فاصله‌ای که در میان حوزه و دانشگاه ایجاد شده به ویژه از زمان پهلوی اول، این انگاره را در ذهن‌ها ایجاد کرده بود که این ۲ نهاد چه ارتباطی می توانند با هم داشته باشند و اساساً نباید هیچ پیوند و وحدتی میان آنها باشد، زیرا حوزه از سنت نشات می گیرد و دانشگاه حرکتی است به طرف ارزش های نو و جدید اما در تفکر دینی ما این نوع تفکر اشتباه بود، چراکه ما به سنت ژرف اندیش نوگرای عقلانی اعتقاد داشتیم. یکی از افرادی که نقش بی‌بدیلی در اشاعه تفکر اتحاد این ۲ نهاد داشت، آیت الله مفتح بود که تمام همت خود را برای تحقق این مهم به کار بست.

نقش این اندیشمند فرهیخته در زمینه اتحاد و وحدت حوزه و دانشگاه چنان اثرگذار بود که سبب شد تا منافقان برای ترور وی اقدام کنند. از این رو در ۲۷ آذر ۱۳۵۸ خورشیدی، گروهگ فرقان ایشان را هنگام ورود به دانشکده الهیات دانشگاه تهران هدف گلوله قرار دادند و به شهادت رساندند، اگرچه شهادت ایشان مانع اتحاد این ۲ نهاد نشد، بلکه باعث شد در محیط دانشگاه نیز این انگیزه را ایجاد کند تا حوزه و دانشگاه بیشتر به دنبال وحدت باشند. این روز را به دلیل تلاش های خستگی‌ناپذیر شهید مفتح در پیوند حوزه و دانشگاه، روز وحدت حوزه و دانشگاه نامگذاری کردند در واقع شهادت ایشان یکی از رویدادهای مهمی بود که سبب شد تا این روز برای همیشه در طول تاریخ ماندگار بماند.

پژوهشگر گروه اطلاع رسانی ایرنا به مناسبت سالروز شهات آیت الله محمد مفتح و روز وحدت حوزه و دانشگاه به گفت وگو با «حجت الاسلام احمد مازنی» نماینده سابق مردم تهران در دهمین دوره مجلس شورای اسلامی پرداخت.

**ایرنا: با توجه به متفاوت بودن خاستگاه حوزه و دانشگاه آیا می توان به تعامل و هم افزایی این ۲ نهاد علمی امیدوار بود؟

***مازنی: اگر خاستگاه حوزه و دانشگاه از هر جهت متفاوت باشد، حداقل از یک جهت واحد است و آن این که هر دو نهاد، نهاد علمی هستند. حتی در گذشته‌های نه چندان دور ما فقط یک نهاد علمی داشتیم که خروجی آن شخصیت هایی چون ابو علی سینا بود. علمایی که هم فقیه، هم فیلسوف، هم طبیب، هم ریاضی دان و هم منجم بودند اما به مرور حیطه رشته های مختلف علوم توسعه پیدا کرده و امروز حتی رشته های مختلف علوم، خود به گرایش های متعدد تقسیم شده اند، بنابراین تفاوت رشته ها و گرایش ها بیشتر مطرح است تا تفاوت خاستگاه. اما نه تفاوت خاستگاه، نه تفاوت رشته ها و گرایش ها نمی تواند و نباید مانع همکاری و هم‌افزایی در جهت اهداف مشترک باشد. مهم این است که اول اهداف مشترک تعریف شود و بعد روش‌های همکاری تعریف شود.

**ایرنا: وحدت حوزه و دانشگاه چه تاثیری می تواند بر جنبه های مختلف توسعه کشور داشته باشد؟

***مازنی: وحدت و همکاری حوزه و دانشگاه تنها راه رشد و توسعه ایران اسلامی است. این ۲ نهاد وظیفه تعلیم و تربیت سرمایه انسانی را برای کشور بر عهده دارند. پس باید با هم اتاق فکر مشترک داشته باشند و نیازسنجی پژوهشی مشترک تهیه کنند و بعد تقسیم کار کنند. متاسفانه اکنون این هماهنگی وجود ندارد یا محسوس نیست. مثلا نهاد مسوول برای این هماهنگی شورای عالی انقلاب فرهنگی است که در این جهت فعال نیست. پیشنهاد می کنم، فارغ از نهادهای حاکمیتی، فرهیختگان دو نهاد انجمن های علمی تشکیل بدهند و برای بازتعریف وحدت و همکاری حوزه و دانشگاه طرحی نو در اندازند.

**ایرنا: در صورت تحقق وحدت این ۲ نهاد، نتایج و دستاوردهای آن را چگونه ارزیابی می کنید؟

***مازنی: ارزیابی نتایج وحدت حوزه و دانشگاه و دستاوردهای آن نیاز به پژوهش علمی دارد. من از وجود پژوهش‌های آسیب شناسانه و معطوف به اهداف بنیانگذار این وحدت بی اطلاع هستم. اما آثار اجتماعی عملکرد این ۲نهاد علمی را مطلوب ارزیابی نمی کنم. البته شاید یافته های پژوهشی این نظر بنده را تایید نکند. اما شما بروید به مدارس علمیه و دانشکده ها از طلبه ها و دانشجویان بپرسید آیا اساساً دریافت روشنی از وحدت دارند؟

**ایرنا: نقش آیت الله مفتح در وحدت میان حوزه و دانشگاه را چگونه ارزیابی می کنید؟ و چرا امام (ره) روز شهادت ایشان را روز وحدت این ۲ نهاد نامید؟

***مازنی: شهید آیت الله دکتر مفتح درس خوانده حوزه و فارغ التحصیل دانشگاه است و در ادامه مدرس حوزه و استاد دانشگاه و خود تبلور وحدت حوزه و دانشگاه بودند. علاوه بر این به عنوان یک روحانی در دانشگاه مسوولیت داشتند و با اساتید و دانشجویان ارتباط چهره به چهره داشتند، بنابراین انتخاب روز شهادت ایشان به عنوان روز وحدت حوزه و دانشگاه مانند همه انتخاب های امام (ره) بهترین انتخاب بود. اما آیا ما هم در حد و قواره انتخاب های امام عزیزمان عمل کردیم؟ پاسخ من منفی است. اما باز هم فرصت باقی است، حوزویان و دانشگاهیان باید در جهت اصلاح رویه های موجود منطبق با اهداف بنیانگذار اقدام کنند.