دعای روز هفدهم ماه مبارک رمضان
اللهمّ اهْدِنی فیهِ لِصالِحِ الأعْمالِ و اقْضِ لی فیهِ الحَوائِجَ و الآمالِ یا من لا یَحْتاجُ الی التّفْسیر و السؤالِ یا عالِماً بما فی صُدورِ العالَمین صَلّ علی محمّدٍ و آلهِ الطّاهِرین.
ای خدا! مرا در این روز به اعمال صالحه راهنمایی کن، حاجت‌ها و آرزوهایم را برآورده ساز، ای کسی که نیازمند شرح و سوال بندگان نیستی، ای خدایی که ناگفته به حاجات و به اسرار خلق آگاهی، بر محمد و آل اطهار او درود فرست.
 شرح فرازهای دعا
«اللّهم اهدنی فیه لصالح الاعمال»
خدایا من را راهنمایی کن تا اعمال صالح انجام دهم. انسان، صاحب اختیار است می‌تواند رفتار خوب داشته باشد و «صالح» شود یا به عکس طالح باشد و جز «شر» از او صادر نشود.از خدای خود می‌خواهیم راهنمای ما برای رسیدن به اعمال شایسته باشد راه‌یابی به عرصه «اعمال صالح» توفیق بزرگی است. صالحات ، همان کارهای خوب و شایسته است اعمالی که فرد و اجتماع را برای رسیدن به سعادت» ـ که حد اعلا و هدف اصلی آدمی در زندگی است ـ آماده و نزدیک کند.
 
اعمال صالح نشان‌ها و ویژگی‌های خاص دارد: از ایمان جدا نیست (یعنی فقط مؤمن عمل صالح می‌تواند انجام دهد)، از روی شعور و ادراک است، به قصد قرب الهی انجام می‌گیرد (یعنی خالصانه است)، لغو و بیهوده نیست و نتیجه‌بخش است، به موقع و شایسته است و در خدمت اجتماع است و دور از خودمحوری و خودخواهی.
 
آنچه در عمل اسلامی، ارزش آفرین است، زمینه‌های عمل، انگیزه‌ها و نیت آن است نه منافع آن. آن‌چه امروزه رفتار برخی انسان‌ها را از عمل صالح دور می‌کند بی‌توجهی به همین نکته ارزشمند است. از خدا می‌خواهیم ضمیر ما را آگاه و پاک قرار دهد و نیت‌های ما را با عمل خداپسندانه، در خدمت به خلق و در راستای رضا و قرب خویش همراه کند.
 
برخی در این ماه وقت سحر بلند نمی‌شوند و نماز صبح خود را اول وقت نمی‌خوانند. باید سحر بلند شوید و دعا بخوانید. خودتان دعا را بخوانید نه اینکه از رادیو گوش بدهید. دعای افتتاح، دعای ابوحمزه ثمالی را بخوانید و از خدا بخواهید که شما را با بلاهایی مانند سیل و زلزله عذاب ندهد.
 «واقض لی فیه الحوائج و الامال»
خدایا احتیاجات و آرزوهای من را برآورده کن. هرچه احتیاجات و آرزوهای شرعی دارم را برآورده کن. اگر امید داری که کسی دیگری دعایت را استجابت می‌کند، دعایت مستجاب نمی‌شود. اگر می‌خواهی که دعایت مستجاب شود؛ ببین در دلت اگر به هیچ کس امید نداری، خدا را صدا بزنی، خدا حاجتت را می‌دهد. توسل هم پیدا کنید مخصوصاً به «نرجس خاتون» که مادر ولی وقت (عجل الله فرجه) است. وقتی به پسرش بگوید که کسی به من متوسل شده، پسر مجبور است به حرف مادرش گوش دهد. البته توسل به همه خوب است اما آن‌ها مقداری طول می‌کشد.
  «یا من لا یحتاج الی التّفسیر و السّؤال»
ای خدایی که احتیاج نداری من شرح بدهم. خدا خودش همه چیز را می‌داند و احتیاجی ندارد که ما تفسیر کنیم. نه تنها خدا به تفسیر و سؤال احتیاج ندارد، بلکه ائمه ما هم به آن احتیاج ندارند و از احوال ما باخبرند.
 «یا عالماً بما فی صدور العالمین»
ای خدایی که ناگفته به حاجات و به اسرار خلق آگاهی . حالا چرا خدا احتیاج ندارد به سؤال و تفسیر؟ برای اینکه عالم است و به هر چیزی که در دل مردم عالم است، خدا آگاه است؛ اما باید با خدا باشیم تا کار ما را درست کند.
 نماز شب هجدهم ماه رمضان (بلدالامین)
از پیامبر صلی الله علیه و آله روایت شده است:فَمَنْ صَلَّى فِی اللَّیْلَةِ الثَّامِنَةَ عَشْرَةَ أَرْبَعاً بِالْحَمْدِ[الفاتحه] وَ الْکَوْثَرِ خَمْساً وَ عِشْرِینَ مَرَّةً، بَشَّرَهُ مَلَکُ الْمَوْتِ بِأَنَّ اللَّهَ تَعَالَى رَاضٍ عَنْهُ.
هر کس در شب هجدهم ماه رمضان، این نماز را بخواند، چهار رکعت در هر رکعت یک بار سوره حمد و بیست و پنج بار سوره کوثر را قرائت کند، ملک الموت به او بشارت می‌دهند که خداوند تبارک و تعالی از او راضی و خشنود است.
 توصیه معنوی
حضرت امام خمینی رحمه الله علاوه بر انجام تمام اعمال عبادی ماه رمضان یک برنامه خاص خودش را داشت، زمان بیشتری قرآن می‌خواندند. فکر می‌کنم حتی تا این اواخر ماهی سه قرآن را که حتماً ختم می‌کردند‍، فرمش هم به این شکل بود که سه نقطه سه تا قرآن داشتند، آن قسمتی که صبح برای کار می‌رفتند آن قسمتی که عصر بود و یا قسمت سر‌شب سه تا قرآن بود که از هر سه می‌خواندند هر جا بودند یک جزء قرآن می‌خواندند در نتیجه ماه رمضان که تمام می‌شد سه تا قرآن ختم کرده بودند، این اواخر حتی با این همه گرفتاری‌ها و مشاغلی که داشتند، تمام از کاری که در مفاتیح هست آنها را انجام می‌دادند. امام شب‌ها دعای افتتاح می‌خواندند، دعای سحر را معمولاً می‌خواندند و خیلی هم توصیه می‌کردند و بیشتر ابوحمزه را هم می‌خواندند، گاهی وقت‌ها به ما می‌گفتند اگر ابوحمزه زیاد هست می‌توانید دو تا سه قسمت کنید و در دو یا سه شب تمام بشود. اگر یک شب نتوانستید تمام کنید عیبی ندارد ولی این دعا را بخوانید.(فاطمه طباطبایی)
 روزه‌های قضا شده
ایشان مقید بودند و حکم ایشان هم این بود که روزه‌های قضا شده حتماً باید تا ماه رمضان بعدی گرفته بشود و نباید هیچ کدام آن بماند. به همین جهت هر چند تا را که به واسطه مسافرت تابستان خورده شده بود حتماً در زمستان خودشان مدیریت می‌کردند و به شکلی اداره می‌کردند که بچه‌ها روزه‌هایی را که در تابستان نگرفته‌اند، در زمستان بگیرند.(فرشته اعرابی)
 ما جوان‌ها تاب نافله را نداشتیم
من در ماه مبارک رمضان همانند سایر ماه‌ها نماز ظهر و عصر را با امام خمینی رحمه الله در مسجد شیخ واقع در بازار نجف به‌جا می‌آوردم، ولی نماز مغرب و عشا را با آیت‌الله آقای سیدعبدالاعلی سبزواری رحمه الله می‌خواندم. زیرا امام رحمه الله با آن کهولت سن و ضعف حتی در ایامی که ماه مبارک مصادف با گرمای سوزان در روزهای بلند تابستان بود، مقید به انجام نافله مغرب و عشا بودند. در حالی که ما با اینکه جوان بودیم و تاب مقاومت بیشتری داشتیم، مایل بودیم هر چه زودتر نماز مغرب و عشا را بدون نافله به اتمام برسانیم و به افطار برسیم.(1)
 
پی‌نوشت:
1. حجت‌الاسلام والمسلمین سیدمجتبی رودباری ـ برداشت‌هایی از سیره امام، ج3، صص 98 و 99
 
منابع:
1. جامعة المصطفی / شرح دعای روز هفدهم ماه مبارک رمضان
2. سایت اهل البیت علیهم السلام / نماز شب هجدهم ماه رمضان
3. خبرگزاری تسنیم/ ماه رمضان در بیانات و سبک زندگی امام خمینی (رحمة الله علیه)