دولت محمد مصدق در اوج درگیری با دولت انگلیس برای اجرای قانون ملی شدن نفت، کنسولگری ایران در رژیم صهیونیستی را نیز تعطیل کرد و موضع دولت‌های قبلی مبنی بر به رسمیت شناختن این رژیم را پس گرفت.

 محمد مصدق که به سبب دخالت دولت در انتخابات مجلس از سیاست کناره‌گیری کرده بود و تا ۱۳۲۰ خورشیدی بارها زندانی و تبعید شده بود، در دوره‌های چهاردهم و شانزدهم بار دیگر از طرف مردم تهران به عنوان نماینده مجلس انتخاب شد تا به وظیفه تاریخی خود عمل کند. او در ۱۳۳۰ خورشیدی با تکیه به رای اعتماد بیشتر نمایندگان مجلس و برای به ثمر رساندن قانون ملی شدن صنعت نفت و نظارت هرچه بهتر بر انجام دادن امور، مقام نخست‌وزیری ایران را پذیرفت و در سخنانی که از رادیو پخش شد، اعلام داشت: «تردید ندارم که برای قبول این کار و بار گرانی که به دوش گرفته ام از میان می روم. چون مزاج من متناسب با قبول چنین وظیفه مهمی نیست اما در راه شما جان چیز قابلی نیست و از صمیم قلب راضی هستم که آن را فدای آسایش شما کنم».

البته همه دکتر مصدق را با ملی کردن نفت می‌شناسند اما او در ۲ سالی که فرصت زمامداری یافت اقدامات زیادی انجام داد که در پرتو مساله نفت کمتر مورد توجه قرارگرفت که در این میان برخورد دولت دکتر مصدق با مساله رژیم صهیونیستی که در همان ابتدای روی کارآمدن به وقوع پیوسته بیشتر از یاد رفته است.

دولت‌های دهه ۲۰ خورشیدی و مساله رژیم صهیونیستی

دولت‌های مختلفی که پس از شهریور۱۳۲۰ خورشیدی بر سرکار آمدند هر کدام بنا به مصالحی مواضع مختلفی در برابر رژیم صهیونیستی اتخاذ کردند. برای نمونه دولت احمد قوام که نیاز به پشتیبانی مردم و روحانیون داشت، این رژیم را محکوم و از حق ملت فلسطین دفاع کرد اما دولت محمد ساعد مراغه‌ای، در ۱۳۲۸ خورشیدی رژیم صهیونیستی را به صورت دوفاکتو به رسمیت شناخت و در آن کشور کنسولگری دایر کرد.

گرچه برخی نمایندگان مجلس با این اقدام دولت مخالفت کردند که از آن جمله عبدالصاحب صفایی، نماینده مجلس شورای ملی و سیدمحمد تدین، نماینده مجلس سنا بودند اما دولت با ترفندهای مختلف این امر را توجیه کرد و بر موضع خود اصرار ورزید. این رویه در دولت های بعد همین گونه بود تا اینکه در دولت دکتر محمد مصدق، باقر کاظمی وزیر امور خارجه در ۱۶ تیر ۱۳۳۰ خورشیدی اعلام کرد، کنسولگری ایران در رژیم صهیونیستی را تعطیل کرده و این دولت موضع دولت‌های قبلی مبنی بر به رسمیت شناختن این رژیم را پس گرفته است.

مجلس و مساله تعطیلی کنسولگری ایران

دولت دکتر مصدق ۱۵ تیر ۱۳۳۰ خورشیدی کنسولگری ایران در رژیم صهیونیستی را تعطیل کرد اما این کار رسانه‌ای نشد. دولت از مجلس تقاضا کرد که این به رسمیت نشناختن رژیم صهیونیستی را مصوب کند. فردای آن روز در جلسه ۱۶ تیر ۱۳۳۰ خورشیدی مجلس به این مساله ورود پیدا کرد. در همین خصوص سید محمد علی شوشتری گفت: می‌خواستم تذکر بدهم که دولت اسرائیل که به رسمیت شناختن او را هیچ وقت مجلس تصدیق نکرده بود و حالا که این به رسمیت نشناختن از طرف مجلس شورای ملی امر شده است این امر عبث و بیهوده‌ای که آنجا تشکیل کنسولگری شده بود و حالا الغا شده است، این نظر و منظور ملت مسلم ایران و مجلسین ایران است و هیچ وقت ما دولت اسرائیل را که اینها بدبختی برای عالم اسلام و دول عربی تهیه کرده‌اند به رسمیت نشناخته و نخواهیم شناخت».

پس از این سخنان سید محمد علی کشاورز ‌صدر دیگر نماینده مجلس اظهار داشت که «تمام ملت ایران متشکر و ممنونند از وزارت خارجه که کنسولگری ایران را در فلسطین منحل کردند زیرا اسرائیل بر علیه برادران مسلمان ما اقدام می‌کرد و هیچ وقت قلوب مسلمانان ایرانی راضی نمی‌شد که یک دولت پوشالی که با حقه بازی درست شده است علیه دولت اسلامی اقدام بکند و بنده تشکرم را از آقای وزیر امور خارجه و دولت عرض می‌کنم در اینجا و امیدواریم همیشه دولت این روش را پیش بگیرد تا برادارن مسلمان ما که ما را همیشه مثل خودشان می‌دانند از قبیل پاکستان و دول دیگر اسلامی بدانند و دلگرم باشند».

صحبت‌های وزیر امور خارجه

باقر کاظمی که به عنوان وزیر امور خارجه دولت مصدق انتخاب شده بود در مجلس حضور یافت و در خصوص مساله تعطیلی کنسولگری ایران در رژیم صهیونیستی صحبت کرد. البته این صحبت ها هم پیرامون صحبت های رضا رفیع نماینده مجلس اتفاق افتاد که خطاب به کاظمی گفت: «آقای وزیر امور خارجه در ۲ موضوع صحبت کردند و راجع به بنی اسرائیل صحبتی نکردند، عموم ملت ایران منتظر هستند که بدانند در این بابت چه اقدامی کرده‌اند. بنده از طرف کمیسیون خارجه عرض می‌کنم در صورتی که ایشان اقدام کرده‌اند اگر چنانچه نماینده را خواسته‌اند از ایشان تشکر می‌کنم و اگر به همان حال اولیه باشد، تشکر ندارد».

در جواب به همین صحبت ها بود که وزیر امور خارجه‌ اعلام داشت که «بنده تصور می‌کردم در این موضوع محتاج نباشد، عرض بکنم به جهت این که دولت ایران دیروز تصمیم خودش را اجرا کرد و ژنرال کنسولگری که در بیت‌المقدس بود، منحل کرد و رسیدگی به کار آنجا را محول کرد به عمان و از این طرف هم دولت مصمم نیست، راجع به شناسایی رسمی دولت اسراییل اقدام دیگری بکند و نماینده‌ای هم از اسرائیل در ایران قبول نکرده و نخواهد کرد».

بنابراین مجلس شورای ملی نیز با مصدق هماهنگ عمل کرد و با اجماعی که میان قوای گوناگون پدید آمد، فسخ شناسایی رژیم صهیونیستی عملی شد. چنین اجماعی میان ۲ قوه مقننه و اجرایی در فاصله سال های ۱۳۲۰ تا ۱۳۳۲ خورشیدی که ساختار قدرت در ایران بسیار شکننده و تا حدود زیادی تحت تاثیر نیروهای بین المللی بود، اتفاق نادری به شمار می‌آمد. به تعبیری این مساله به وضوح نمایانگر حساسیت ملت ایران راجع به این موضوع مهم جهان اسلام بود؛ مساله‌ای که با توجه به باز بودن نسبی فضای سیاسی آن روزگار و فعالیت جامعه مدنی ایران، به آن جامه عمل پوشانیده شد و دولت دموکراتیک و مردمی دکتر مصدق به این خواست ملت مسلمان ایران پاسخ گفت.