قانونگذار در قانون‌مدنی قواعد و تشریفات خاصی را برای عقد ازدواج مشخص کرده است. یکی از مهمترین موارد مورد نیاز برای ازدواج دختر باکره، اذن و اجازه پدر است. با این حال قانونگذار با توجه به شرایط ویژه دختر، تمهیداتی را در نظر گرفته تا با در نظرگرفتن آنها در موارد استثنا دختر بتواند بدون اذن پدر ازدواج کند. در این مطلب به شما توضیح خواهیم داد که در چه شرایطی ازدواج دختر نیاز به اذن پدر دارد و در چه مواردی دختر بدون اجازه پدر می‌تواند ازدواج کند.

لزوم اجازه پدر در ازدواج دختر

مهمترین شرط برای اجازه پدر در ازدواج دختر باکره بودن او است. دراین مورد ازدواج دایم و موقت فرقی ندارد و در هر دو صورت اجازه پدر لازم است. درصورتی که دختری باکره ازدواج نماید و بعد از ازدواج همچنان باکره بماند و طلاق بگیرد، برای ازدواج دوم همچنان نیاز به اجازه پدرش دارد چون شرط اجازه باکره بودن است. چنانچه عقد بدون این شرط منعقد گردد، عقد باطل می‌باشد مگر اینکه شرایط ویژه‌ای داشته باشد.

درچه مواردی دختر نیازی به اجازه پدر ندارد؟

حال باید دید آیا ازدواج دختر بدون اذن پدر نیز مقدو است یا خیر؟ بله! چنانچه دختر هر یک از شرایط زیر را داشته باشد میتواند یلا مراجعه به دادگاه اذن ازدواج را بگیرد. این شرایط عبارتند از: 

باکره نبودن: درصورتی که دختر قبلا شوهر کرده و یا همسر او او فوت کرده و یا طلاق گرفته باشد برای ازدواج های بعدی دیگر نیازی به اجازه پدرنیست. علاوه بر این در صورتی که دختر باکرگی خود را به هر دلیلی غیر از ازدواج مثل بیماری، رابطه نامشروع، استفاده از شی خارجی تعمدا و … بکارت زائل شده باشد دیگر نیازی به اجازه پدر در ازدواج را ندارد. چون شرط اجازه پدر باکره بودن دختر است.

مخالفت بی دلیل پدر با ازدواج دختر: درصورتی که پدر دختر بدون دلیل یا با دلیل غیرموجهی به دخترش اجازه ازدواج ندهد بنابر ماده ۱۰۴۳ قانون مدنی دختر میتواند با معرفی کامل مردی که میخواهد با او ازدواج کند و پس از اخذ اجازه در دادگاه مدنی خاص با مراجعه به دفتر ازدواج نسبت به ثبت ازدواج خود اقدام کنند.

درقانون قدیم دادگاه ۱۵ روز به پدر مهلت میداد تا به دادگاه بیاید و دلیل خود را بگوید؛ اما در قانون جدید این مهلت برداشته شد.

در قید حیات نبودن پدر و یا جد پدری: درصورتیکه پدر یا جد پدری اش در قید حیات نباشد اجازه مادر و مادر و بقیه اعضای خانواده شرط نیست و دختر دیگر نیازی به اجازه کسی برای ازدواج ندارد و باید کسب اجازه از دادگاه کند.

در دسترس نبودن ولی دختر: به موجب ماده ۱۰۴۴ قانون مدنی درصورتی که ولی دختر دردسترس نبوده، مسافر یا غایب یا در جنگ باشد دختر می‌تواند با مراجعه به دادگاه خانواده، و ارائه دادخواست و ذکر این نکته که علت غیبت پدرش چیست، ازدادگاه اجازه ازدواج بگیرد.

محجور یا دیوانه بودن پدر: درصورتی که ولی محجور یا دیوانه باشد یا اینکه خود تحت قیمومیت اشخاص دیگر باشد حق دخالت در ازدواج دختر را نداشته و اجازه او دیگر در ازدواج دختر لازم نخواهد بود.

نداشتن ولی و بالغه بودن دختر: در صورتی که دختر پدر یا جد پدر نداشته باشد اما خودش بالغه باشد و صلاح و فساد خود را تشخیص دهد اجازه خودش کافی است. تشخیص بالغه بودن دختر بر عهده دادگاه است.

سن بالای ۳۰ سال: طبق قانون دختر در هر سنی که باکره باشد باید با اجازه پدر ازدواج کند. اکثر مراجع من جمله مقام معظم رهبری با مفاد این قانون موافق هستند، اما طبق فتوای آیت‌الله مکارم شیرازی" دختری که  سی سال به بالا داشته باشد، به شرط هوشیاری فرد و توانایی تصمیم گیری و تشخیص مصلحت اجازه پدر لازم نیست.

مخالفت پدر و موافقت جد پدری: در صورتی که دختر برای ازدواج از پدرش اجازه گرفت  و پدرش اذن ازدواج به او نداد ولی پدر جدش اجازه داد دختر می‌تواند ازدواج کند.

 سفیه بودن پدر: درصورتی که پدر سفیه باشد یعنی توانایی مدیریت مالی نداشته باشد و مال خود را در کارهای بیهوده صرف کند اجازه او برای ازدواج دخترش ساقط می‌شود.

با توجه به تمام موارد گفته شده چنانچه دختر یکی از این شرایط را داشته باشد اما بدون مراجعه به دادگاه و گرفتن اجازه ازدواج کند، عقد او باطل نخواهد بود، ولی سردفتری که بدون اجازه این عقد را ثبت کرده است، مرتکب تخلف انتظامی شده و مجازات می‌شود.اذن پدر یا جد پدری قابل رجوع است یعنی پدر یا جد پدری می‌توانند قبل از  ازدواج تصمیم خود را تغییر دهند و امری را که اذن داده است رد کند، اما درصورتی که دختر بدون اذن پدر یا جد پدری ازدواج کند عقد وی غیر نافذ است. البته اشخاص مذکور می‌توانند با تنفیذ خود آن عقد را نافذ نمایند در این صورت این اجازه دیگر قابل رجوع نیست یعنی پدر یا جد پدری نمی‌تواند امری را که اجازه داده است را رد کند.

اذن پدر در ازدواج دختر قابل واگذاری نیست. یعنی نمی‌تواند اختیار اجازه ازدواج را به شخص دیگری مثل عمو واگذار نماید.