انتخابات یک مفهوم و پدیده جدید در تاریخ بشر است، در غرب هم که خاستگاه انتخابات است به مرور زمان گسترش یافته و به وضعیت امروز رسیده است. چه در حد و حدود انتخاب‌کنندگان و چه در انتخاب‌شوندگان توسعه مفهومی پیدا کرده و در آینده نیز ممکن است دچار تحول شود. انتخابات ایران نیز مستثنا از این قاعده نیست.

روزنامه اعتماد در گزیده ای از یادداشتی به قلم عباس عبدی، فعال سیاسی اصلاح طلب، ‌آورده است: انتخابات یک مفهوم و پدیده جدید در تاریخ بشر است، ولی لزوما در قالب صفر و یک نمی‌توان آن را تحلیل کرد. به این معنا که ما یا یک انتخابات کامل و بی‌نقص داریم یا اصلا انتخابات نداریم. مثل گزاره‌های صفر و یکی نیست. یک فرآیند است. در غرب هم که خاستگاه انتخابات است به مرور زمان گسترش یافته و به وضعیت امروز رسیده است. چه در حد و حدود انتخاب‌کنندگان و چه در انتخاب‌شوندگان توسعه مفهومی پیدا کرده و در آینده نیز ممکن است دچار تحول شود. انتخابات ایران نیز مستثنا از این قاعده نیست.

انتخابات را از دو منظر می‌توان تحلیل و برای شرکت یا عدم شرکت در آن استدلال کرد؛ اول از حیث موضوعیت داشتن است. در واقع از این منظر؛ انتخابات فارغ از اینکه چه کسانی در آن حضور داشته باشند، ذاتا اهمیت دارد و باید آن را تقویت و نهادینه کرد. مثل تمرینات تیم‌های ورزشی یا مسابقات به نسبت دوستانه که برای شکل‌گیری بازی تیم‌ها و افزایش قدرت آنها مهم است، هر چند کسی در بند نتیجه آن نیست. البته برخی بازی‌های دوستانه هم از حیث نتیجه مهم هستند، ولی در سرنوشت نهایی تیم‌ها اثر ندارند. البته این مقایسه کامل نیست، فقط برای فهم بهتر استدلال است. بنابراین برای جامعه ما مهم است که نهادی به نام انتخابات شکل بگیرد تا اگر تنش‌های داخلی و سیاسی زیاد شد، انتخابات شیوه مناسبی برای فصل‌الخطاب تلقی شود و همه به آن رجوع کنند. خودم در سال‌های اخیر با این منطق رای داده‌ام. حتی در سال ۱۳۹۰ نیز که دو سال پس از انتخابات ۱۳۸۸ بود در انتخابات مجلس شرکت کردم و برای خالی نبوده عریضه به دو، سه نفر رای دادم. انتخابات ۱۳۹۲ نشان داد که مردم حاضر نیستند این نهاد را کنار بگذارند. با همه ضعف و قوت‌هایش آن را حفظ کردند. در نهایت احزاب و گروه‌ها را نیز به دنبال خود کشیدند و وارد انتخابات کردند! انتخابات سال ۱۳۹۴ و مهم‌تر از آن ۱۳۹۶ اوج این روند بود. کسانی در این انتخابات رای دادند که هیچ‌گاه در گذشته در انتخابات شرکت نکرده بودند. در سال ۱۳۹۴ مردم به لیستی رای دادند که اصلا افراد آن را نمی‌شناختند حتی سیاستمداران و فعالان هم آنها را نمی‌شناختند ولی برای تقویت اصل انتخابات و برای ایران وارد این ماجرا شدند و اوج این حضور در سال ۱۳۹۶ بود که همه درصدد تقویت جایگاه این نهاد برآمدند.

ولی اتفاق مهمی در این فاصله رخ داد که نباید از نظر دور داشت که به وجه دوم انتخابات یعنی طریقیت آن مربوط می‌شود. طریقیت انتخابات یعنی بازتاب یافتن قدرت حقیقی جامعه در ساخت حقوقی آن و توجه به نیازهای مردم از طریق تعیین نمایندگان مطلوب خود در انتخابات. در حقیقت هنگامی که انتخابات جا افتاد و به یک شیوه مورد قبول تبدیل شد، حالا باید نتیجه دهد. مثل یک ترازو که ساخته شده است و حالا باید وزن‌کشی کند. آنچه اکنون اتفاق افتاده این است که مردم و رای‌دهندگان مسوول نتایج انتخاباتی شده‌اند که طریقیت نداشته است. چگونه؟