نویسنده : احمد زمانی

در تاریخ 6/11/1341 لوایح ششگانه شاه با حمایت «کندی »، رئیس جمهور اسبق آمریکا (1) جهت به بندکشیدن ملت قهرمان ایران به «تصویب ملّی »ا (2) گذاشته شد]

نوکری و سرسپردگی شاه و نظام شاهنشاهی آشکارا شد و می رفت که بزودی اجانب بر همه سرمایه های معنوی و مادی مردم مسلط سازد و بردگی، بی بندوباری، عیاشی و میان تهی شدن را جایگزین اسلام، استقلال، سربلندی و غیرت دینی شود. مرجعیت بیدار و آگاه شیعه، که همیشه رژیم شاه را از این گونه تحرکات ذلت آفرین برحذر می داشت، این بار احساس خطر جدی کرد. از این رو فقیه سختکوش و مرجع والامقام آیة الله العظمی امام خمینی(ره) با دیگر مراجع بزرگ شیعه در قم به شور نشست، در این جلسه مرجعیت شیعه تصمیم گرفت که در اولین فرصت علمای دیگر بلاد را در جریان حرکات ضداسلامی رژیم شاه قراردهد، عید نوروز سال 1342ه.ش را «عزا» اعلام کند و در ایام شهادت امام جعفر صادق - علیه السلام - به مبارزه علیه رژیم برخیزد و افشاگری کند.

عید جمشیدی که از بیداد ضحاکی عزاست هرکسی شادی کند از دوده جمشید نیست

عید نوروز 42 تبدیل به عزای عمومی
در پی این تصمیم امام خمینی(ره) اولین اعلامیه خود را محرمانه برای بعضی از علمای شهرها فرستادند: «خدمت ذیشرافت حضرات علماء اعلام و حجج اسلام دامت برکاتهم.

عظم الله - تعالی - اجورکم. چنانچه اطلاع دارید دستگاه حاکمه می خواهد با تمام کوشش به هدم احکام ضروریه اسلام قیام و به دنبال آن مطالبی است که اسلام را به خطر می اندازد لذا این جانب عید نوروز را به عنوان عزا و تسلیت به امام عصر - عجل الله فرجه الشریف - جلوس می کنم و به مردم اعلام خطر می نمایم، مقتضی است حضرات آقایان نیز همین رویه را اتخاذ فرمایند تا ملت مسلمان از مصیبت های وارده بر اسلام و مسلمین اطلاع حاصل نمایند. والسلام علیکم ورحمة الله وبرکاته »

روح الله الموسوی الخمینی/16 شوال 1383ه ق (3)

سپس اعلامیه دیگری بدین شرح برای ملت نوشت:

«انا لله وانا الیه راجعون (روحانیت امسال عید ندارد)

... دستگاه حاکمه ایران به احکام مقدسه اسلام تجاوز کرد و به احکام مسلمه قرآن قصد تجاوز دارد نوامیس مسلمین در شرف هتک است و دستگاه جابر با تصویب نامه های خلاف شرع و قانون اساسی می خواهد زنهای عفیف را ننگین و ملت آنها اسلام و روحانیت را برای اجرای مقاصد خود مضر و مانع می دانند این سد باید به دست دولت های مستبد ایران را سرافکنده کند شکسته شود موجودیت دستگاه رهین شکستن این سد است قرآن و روحانیت باید سرکوب شود.

من این عید را برای جامعه مسلمین عزا اعلام می کنم تا مسلمین را از خطرهائی که برای قرآن و ملکت در پیش است آگاه کنم... بارالها من تکلیف فعلی خود را اداکردم اللهم قدبلغت. اگر زنده ماندم تکلیف بعدی خود را به خواست خداوند ادا خواهم کرد. خداوندا قرآن کریم و ناموس مسلمین را از شر اجانب نجات بده ».

روح الله الموسوی الخمینی (4)

بعد از اعلامیه امام خمینی(ره)، آیات عظام گلپایگانی، مرعشی نجفی، میلانی و... عید نوروز را عزا اعلام کردند و بر آن شدند تا صبح روز 2/1/41 برابر 25شوال 1383ه.ق، مصادف با شهادت امام جعفر صادق(ع) در منازل خویش به سوگ نشسته، بعدازظهر آن روز نیز در جوار روضه معصومیه «مدرسه مبارکه فیضیه » (5) به سوگواری بپردازند.

مراسم تاریخی سوگواری امام صادق(ع)
در فیضیه به دنبال آن اعلامیه ها ده ها هزار نفر مردم از سراسر کشور به قم سرازیر شدند و در مراسم تاریخی شهادت امام صادق(ع) در مدرسه فیضیه (6) شرکت کردند.

از سوی دیگر شاه و اربابانش احساس خطر کردند و برای جلوگیری از نابودی خویش علاوه بر اعلام آماده باش به نیروهای مسلح جمع بسیاری از نیروهای زبده گارد جاویدان (7) را با لباس مبدل به قم فرستادند تا در لباس دهقانان بر عزادران هجوم برند و با شاگردان امام صادق(ع) و سربازان ولی عصر(ع) آن کنند که امویان بر اهل بیت(ع) رواداشتند.

دژخیمان شاه و فیضیه نشینان
عصر آن روز مجلس (8) سوگواری امام صادق(ع) برگزارشد و هزاران نفر از اقشار مختلف مردم همراه طلاب، استادان و مراجع به سوگ نشستند هنگامی که خطیب فاضل و توانا مرحوم انصاری قمی از فضایل و مناقب رئیس مذهب شیعه سخن می گفت و مردم را با سیره امامان راستین، بویژه جعفربن محمد(ع)، آشنا می کرد، ناگاه صدای صلواتهای بیجا و پی درپی مجلس را به هم ریخت، درگیری آغازشد و گارد جاویدان دهقان نمای شاه با پنجه بکس، کارد، چاقو، دشنه و سلاح کمری به جان مردم افتاد; البته ماموران بدین بسنده نکردند، آنها به طبقه دوم راه یافتند و بعضی از مردم و روحانیون را از بالا به پایین پرت کردند. بدین ترتیب فیضیه قتلگاه عزاداران امام صادق(ع) شد و صدها نفر مجروح و شهید شدند.

روز بعد - سوم فروردین - مدرسه فیضیه در محاصره کامل نیروهای نظامی و ساواک قرارگرفت و ورود غیرروحانی به مدرسه ممنوع شد. در عصر روز سوم، بعضی از طلاب جهت جمع آوری کتابها و وسایل و گروهی نیز برای تماشای خونریزیها، غارتگریها و قرآنهای سوخته در فیضیه، گرد آمده بودند که بار دیگر هجوم وحشیانه آغازشد، این بار «فیضیه » را حمام خون کردند هیچ کس را سالم نگذاشتند (9) طلاب جوان را به خاک وخون می کشیدند و کهنسالان را، چنانچه شعار جاویدشاه سرمی دادند، با کتک بیرون می انداختند وگرنه مجروح می ساختند. (10) به گفته بعضی از شاهدان روحانی پیرمردی را با چوب و میله آهنی می زدند و می گفتند: بگو جاویدشاه!

او زیر ضربات دژخیمان چنین زمزمه می کرد: انی وجهت وجهی للذی فطر السماوات والارض حنیفا وما انا من المشرکین (11) ; من از روی اخلاص [و با دلی پاک] روی خود را به سوی کسی گردانیدم که آسمانها و زمین را پدید آورده است از مشرکان نیستم.

دیگری عشق درونی اش را چنین آشکار می کرد: وسیعلم الذین ظلموا ای منقلب ینقلبون; (12) آنها که ستم کردند بزودی خواهنددانست که بازگشتشان به کجاست.

زمن بگوی ستمدیدگان کشور را زناله کار گذشته است انقلاب کنید

هجوم به فیضیه و سقوط رژیم شاه
هتک حرمت نسبت به مدرسه مبارکه فیضیه، سربازان بقیة الله الاعظم و مراسم سوگواری امام صادق(ع) آنقدر مهم بود که مراجع بزرگ شیعه از داخل و خارج کشور (13) برای امام خمینی(ره) پیام تسلیت فرستادند و رژیم شاه و دست اندرکاران آن جنایت را محکوم کردند.

رهبر انقلاب اسلامی ضمن پاسخ به تلگرافها رژیم پهلوی را غیراسلامی خواند و ماهیت ضداسلامی اش را چنین افشاکرد:

«با شعار شاه دوستی به مقدسات مذهبی اهانت می کنند! شاه دوستی یعنی غارتگری، هتک اسلام، تجاوز به حقوق مسلمین،تجاوز به مراکز علم و دانش. شاه دوستی یعنی ضربه زدن بر پیکر قرآن و محو آثار اسلامی. شاه دوستی یعنی تجاوز به احکام اسلام و تبدیل احکام قرآن کریم. شاه دوستی یعنی کوبیدن روحانیت و اضمحلال آثار رسالت. پس قرآن و مذهب در مخاطره است با این احتمال تقیه حرام است و اظهار حقایق واجب (ولو بلغ ما بلغ) (14) ...» و نیز در همان روز (2/1/42) در برابر مردم عزادار فرمود:

«دستگاه حاکمه با این جنایت خود را رسوا و مفتضح ساخت و ماهیت چنگیزی خود را به خوبی نشان داد دستگاه جبار با دست زدن باین فاجعه شکست و نابودی خود را حتمی ساخت. ما پیروزشدیم ما از خدا می خواستیم که این دستگاه ماهیت خود را بروزدهد و خود را رسواکند ... امروز وظیفه ماست که در برابر خطراتی که متوجه اسلام و مسلمین می باشد برای تحمل هرگونه ناملایمات آماده باشیم تا بتوانیم دست خائنین به اسلام را قطع نمائیم و جلو اغراض و مطامع آنها را بگیریم...» (15)

سرانجام پیشگویی های امام(ره) تحقق یافت; در سایه مقاومت ملت ایران و همراهی مراجع بزرگ، فیضیه و فیضیه نشینان پیروزشدند و نظام مقدس جمهوری اسلامی را در ایران استقرار بخشیدند; نظامی که چون خورشید بر تارک جهان می تابد و در برابر استکبار جهانی مردانه می ایستد. در پرتو عنایتهای حضرت ولی عصر(عج) فیضیه همچنان سنگر رادمردان علم، تقوا و تهذیب باقی مانده و سهم بسزائی در حفظ ارزش های انقلاب اسلامی دارد و چشم جهانیان بدان خیره شده است.

پی نوشتها:

1- متن تلگراف ریاست جمهوری آمریکا:

اعلیحضرت همایون شاهشناه ایران: پیروزی آن اعلیحضرت را در رفراندم تاریخی روز شنبه گذشته صمیمانه تبریک می گویم ... بیش از پیش مایه خوشوقتی است که چنانکه اطلاع می رسد اکثریت عظیم ملت ایران رهبری آن اعلیحضرت را در راهی که کاملا منعکس کننده خواسته های ایشان است مورد تایید قاطع قرار داده اند، مسلم است این پشتیبانی ملی اعتماد آن اعلیحضرت را به درستی راهی که برگزیده اند تقویت می کند.

جان،ف. کندی

2 - در پی رفتن آیة الله روح الله کمالوند از سوی مراجع، بویژه امام خمینی(ره)، نزد شاه و اعتراض آن بزرگ مرد به شاه مبنی بر اینکه رفراندم در قانون اساسی پیش بینی نشده و شما دولت مصدق را به همین جرم تحت تعقیب قراردادید، اکنون چگونه خود بدان دست می زنید؟! شاه، جهت فرار از اشکال، چنین پاسخ داد: ما رفراندم نمی کنیم بلکه می خواهیم «تصویب ملی » انجام دهیم. از آن روز به بعد روزنامه ها به جای «رفراندم » کلمه «تصویب ملی » به کار بردند. نهضت روحانیون ایران، ج 3، ص 200-203.

3 - نهضت امام خمینی، ج 1، ص 315.

4 - نهضت امام خمینی، ج 1، ص 316.

5 - درباره نامگذاری فیضیه گفته اند: این مدرسه جزء مدارس نه گانه قرن ششم بوده که قبلا «ستی فاطمه » نام داشته و بعد تا قرن یازدهم مدرسه آستانه نامیده می شد و از آنجا که مدرسه جز بیوتات فیض آثار فاطمه معصوم - سلام الله علیها - بوده، فیضیه نام گرفته است.تاریخ مذهبی قم، علی اصغر فقیهی، ص 168بعضی گفته اند: اختری تابناک همچون ملامحسن فیض کاشانی - ره - چون در آن تحصیل کرد و درخشید فیضیه نام گرفت.تاریخ قم (مختارالبلاد)، محمدحسین قمی معروف به ناصرالشریعه، ص 120.بعضی هم گفته اند: چون خود مرحوم ملامحسن فیض کاشانی اقدام به بنای مجدد آن نهاد فیضیه، نام گرفت که در پاورقی بعدی آمده است.

6- در نیمه قرن ششم در کنار روضه مقدسه کریمه اهل بیت فاطمه معصومه - سلام الله علیها - در شمال مقبره مبارکه، مدرسه ای به نام «ستی فاطمه » در پشت ایوان صحن عتیق توسط علاقه مندان اهل بیت(ع) بناشد و در عهد صفوی سال 934ه ق مرمت شد. در سال 1045، در عهد دولت صفی شاه، سیل قسمتی از شهر را ویران کرد و به هنگام تغیر مسیر رودخانه از جنوب آستانه مقدسه به جانب غربی (مجرای کنونی) مدرسه «ستی فاطمه » منهدم شد. مرحوم علامه حکیم صمدانی ملامحسن فیض کاشانی(ره) در سال 1053ه ق به کمک شاه عباس دوم مدرسه ای در مجاورت روضه مقدسه، به جای مدرسه «ستی فاطمه »، بنانهاد و همین سبب شد که آن مدرسه را «فیضیه » بنامند. آن مدرسه در یک طبقه ساخته شد و دوازده حجره داشت.اانقشه «آرام اولئاریوس »، که در سال 1018ه ق ترسیم شده، وضعیت قبلی رودخانه (از جنوب به سمت شرق بصورت مارپیچ امتداد داشته است) بوده، در آن روز مجرای احتیاطی دیگری برای رودخانه از برابر بیمارستان فاطمی بطور مستقیم به طرف کوچه ارک و سپس به طرف بازار امتداد داشته است.ااگنجینه آثار قم، عباس فیض، ج 1، 670-680.

7 - لشکر گارد جاویدان با مسئولیت سرهنگ «مولوی » و «نجم الدین بدره ای » با لباسهای مبدل صبح روز 2/1/1342 وارد قم شدند بعدازظهر همان روز عده ای داخل مدرسه شدند و بدون هیچ گونه علائمی کار خود را انجام دادند... و عده ای هم در سطح شهر میان حرم و میدان آستانه و... به دنبال ماموریت خویش رفتند.ااقیام 15خرداد به روایت اسناد، دهنوی، ص 16.

8 - مجلس از سوی مرحوم آیت الله العظمی گلپایگانی - رض - برگزار شده بود.

9 - آیة الله مرعشی نجفی - ره - در مورد عمق فاجعه فرمود: تنها 95نفر از مجروحین و مصدومین زیرنظر ما مداوا شدند.

10 - نهضت روحانیون ایران، ج 3، ص 273.

11 - انعام:79.

12 - شعراء:227.

13 - تلگراف تسلیت مراجع بزرگ و آیات عظام: سیدمحسن حکیم، سیدمحمدهادی میلانی، سیدمحمود شاهرودی و سیدابوالقاسم خوئی واسناد انقلاب اسلامی، ج 1، ص 83-120.

14 - پیام امام خمینی - ره - به آیات عظام تهران 1342ه ش; نهضت روحانیون ایران، ج 3، ص 298-299.

15 - صحیفه نور، ج 1، ص 27; نهضت امام خمینی، ج 1، ص 358.