اجتناب از عوارض دیابت می تواند مانند یک وظیفه دلهره آور به نظر برسد اما دیابتی ها باید بدانند که انجام تست های روتین پزشکی یک گام اساسی برای مبارزه با عوارض غیر قابل جبران این بیماری است.

در واقع بخش مهمی از مدیریت بیماری دیابت، انجام آزمایش های معمول و معاینات پزشکی است که مهمترین آنها از این قرار است:

آزمایشA۱C: این آزمایش خون کلیدی، برای اندازه گیری متوسط سطح قند خون در بیش از دو تا سه ماه گذشته است. دیابتی ها باید این آزمون را دو بار در سال انجام دهند و این توصیه انجمن دیابت آمریکا است. این آزمایش به شما و پزشک معالجتان نشان می دهد که برنامه درمان و کنترل دیابت شما تا چه حد موفقیت آمیز بوده است. مزیت دیگر آزمایش هموگلوبینA۱Cاین است که می تواند مشکلاتی مانند قند خون بالای بعد از غذا و یا در طول شب را که گاهی اوقات توسط اندازه گیری با گلوکومتر تشخیص داده نمی شود به خوبی شناسایی کند.

کنترل فشار خون: یک فرد دیابتی در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به فشار خون بالا است و همین روند خطر ابتلا به سکته مغزی و حمله قلبی را نیز افزایش می دهد. بیش از ۶۰ درصد افراد مبتلا به دیابت از فشار خون بالا رنج می برند. اندازه گیری فشار خون در دیابتی ها توسط خود بیمار یا متخصص مراقبت های اولیه ضروری است. به طور کلی فشار خون شما به عنوان یک فرد دیابتی، نباید از ۱۳۰ به روی ۸۰ میلی متر جیوه بیشتر باشد.

آزمایش کلسترول: از آنجا که دیابت خطر ابتلا به بیماری های قلبی را افزایش می دهد، انجام آزمایش خون سالانه برای بررسی وضعیت کلسترول خون را انجام دهند. نکته مهم آن است که میزان چربی خون طبیعی در دیابتی‌ ها نسبت به افراد غیر دیابتی، خیلی کمتر است، مثلا میزان ال دی ال یا کلسترول بد خون افراد دیابتی باید کمتر از ۱۰۰ و کلسترول تام خون باید کمتر از ۱۶۰ باشد، در حالی که برای فرد غیردیابتی، میزان طبیعی ال دی ال کمتر از ۱۳۰ و کلسترول تام کمتر از ۲۰۰ است. دیابتی ‌های بالای ۴۰ سال، با هر میزانی از کلسترول خون، باید تحت درمان با داروهای استاتینی قرار بگیرند، مثل لوواستاتین، آترواستاتین و ... .

آزمون های پا: نیمی از افراد مبتلا به دیابت دچار عفونت در پا، زخم پای دیابتی و در نهایت قطع عضو می شوند. در هر کدام از نوبت های پزشکی، پای بیمار مبتلا به دیابت باید از نظر ابتلا به زخم، عفونت، پینه و از دست دادن حس مورد معاینه قرار گیرد.

معاینه چشم: رتینوپاتی دیابتی از علل شایع کاهش دید و کوری (۲۵ درصد موارد کوری در کشورهای غربی) است. کسانی که دیابت درمان نشده دارند ۲۵ برابر شانس بیشتری برای کوری نسبت به افراد عادی دارند. وجود و شدت رتینوپاتی دیابتی بیشتر با سن بیمار در هنگام تشخیص و طول مدت دیابت ارتباط دارد تا شدت بیماری و کنترل قند خون. ظرف ۲۰ سال پس از شروع بیماری در ۱۰۰درصد بیماران مبتلا به دیابت نوع ۱ و ۸۰ - ۶۰ درصد بیماران مبتلا به دیابت نوع ۲ رتینوپاتی پدید می ‌آید. معاینات سالانه چشم برای بررسی آسیب های عروق خونی این عضو بدن و بررسی علائم اولیه گلوکوم، آب مروارید، رتینوپاتی دیابتی ضروری است.

تست کلیه: حدود ۳۰ درصد بیماران مبتلا به دیابت نوع یک و ۱۰ تا ۴۰ درصد بیماران مبتلا به دیابت نوع ۲ در صورت عدم کنترل قند خون، دچار نارسایی کلیه خواهند شد. دیابت به عروق خونی کوچک آسیب می ‌زند و وقتی عروق خونی کلیه ‌ها آسیب می ‌بیند، کلیه‌ ها دیگر نمی ‌توانند خون را به خوبی تصفیه کنند. در نتیجه بیش از آنچه که باید، آب و نمک در بدن جمع شده و باعث افزایش وزن و تورم قوزک پا می‌ شود. حتی ممکن است پروتئین در ادرار ظاهر شود. آزمون میکروآلبومین برای غربالگری اختلال کلیوی احتمالی یا برای آسیب اولیه به کلیه ها در افراد دارای دیابت؛ پس از تشخیص دیابت یا فشار خون بالا به طور سالانه درخواست می شود.

معاینات دندان پزشکی: بیماریهای لثه از عوارض کمتر شناخته شده دیابت است و زمانی که جدی گرفته نشود، منجر به عفونت و سایر مشکلات بهداشتی دهان و دندان می گردد. دندان پزشکان اصولا، انجام معاینات دندان پزشکی را هر شش ماه یکبار به بیماران دیابتی توصیه می کنند. دندانپزشک با معاینه دهان شما، علائم هشدار دهنده مرتبط با دیابت را تشخیص می ‌دهد و شما را برای ارزیابی پزشکی‌ به درمانگر مربوطه ارجاع می‌ دهد.

بیماری ‌های دهان و دندان در افراد مبتلا به دیابت از این قرارند: بیماری لثه، پوسیدگی دندانی، خشکی دهان که از نظر بالینی زروستومیا نام دارد، عفونت ‌های قارچی، ضایعات دهانی، اختلال در حس چشایی، عفونت و تاخیر در بهبود.