کینه کسی را به دل نگیرید. یک وقت هست که به دین و انقلاب و اینها توهین می‌شود، انجا جای برایت و کینه مخالفین اهل بیت و مخالفین نظام را به دل گرفتن ، یک وظیفه است. اما انجایی که مربوط به امور شخصی انسان است، مربوط به دین ادم نیست، مربوط به انقلاب و ارزش‌ها نیست، اینجا جای کینه گرفتن نیست.

رمضان فرصت عادت به سجود طولانی
حضرت فرمودند که: " ایها الناس ان انفسکم مرهونه باعمالکم ففکوها باستغفارکم" جان‌هایتان در رهن و گرو اعمال شماست. این اعمال هم همان اعمال زشت و گناه و معصیت است چون بعدش می‌فرماید " ففکوها باستغفارکم". جان خودتان را از این رهن بیرون بیاورید و ازادش کنید. راهش چیست؟ راهش استغفار است. یعنی طلب مغفرت از حضرت حق کردن.

" و ظهورکم ثقیله من اوزارکم" گناهان، پشت‌های شما را سنگین کرده است. "فخففوا عنها بطول سجودکم" اگر می‌خواهید این بار را از دوش‌تان بردارید، راهش طول سجده است. حضرت فرمودند که سجده‌های خود را طولانی کنید. این ماه مبارک رمضان فرصت خوبی است که انسان در دل شب، پنج دقیقه، ده دقیقه یک سجده‌ای داشته باشد و عادت و تمرین کند برای بعد از ماه مبارک رمضان. الان فرصت هست که انسان دقایقی را در محضر ربوبی خاکساری کند. حالا ان ذکر یونسیه­ای که معروف است، مال خیلی از شماها نیست. یک مراتبی از راه را باید انسان طی کند، بعد در یک زمان خاصی با تعداد خاصی و شیوه خاصی، اساتید اهل معنا دستورش را می‌دهند که گاهی تا 600 تا گاهی تا 1000 تا و گاهی هم بیشتر، این ذکر را در سجده انجام دهند. بعد حضرت فرمودند که: " و اعلموا ان الله اقسم بعزته" خدا به عزت خودش قسم یاد کرده " ان لا یعذب المصلین و الساجدین " که انسان‌های نمازگزار و اهل سجده را عذاب‌شان نکند. این یک وعده الهی است " و ان لا یروعهم بالنار" اینها را با اتش جهنم نترساند. یعنی کسانی که اهل نماز و اهل سجده هستند خدا به عزت خود قسم خورده که اینها را عذاب نکند و به عذاب دوزخ هم نترساند "یوم یقوم الناس لرب العالمین" در ان روزی که همه مردم در محضر ربوبی به پا می­خیزند.

هنگام زیارت عتبات، چه کنیم؟
اینجا من یک نکته‌ای را در توضیح این فرازها عرض کنم و ان اینکه حضرت فرمودند که "استغفار کنید." کسانی‌که به عتبات عالیات مشرف می‌شوند، یا به زیارت امام هشتم (صلوات الله و سلامه علیه) مشرف می­شوند گاهی می‌پرسند که چه کار کنیم؟ ما می‌گوییم که از محل اسکان‌تان که به سمت حرم حرکت می‌کنید، مشغول استغفار بشوید. به محض اینکه چشمتان به گنبد نورانی حضرات معصومین(صلوات الله علیهم اجمعین) افتاد استغفار را قطع کنید و مشغول صلوات شوید. استغفار جان را ازاد می‌کند. گره‌ها را باز می‌کند. تخیله می‌کند. وقتی تخلیه شد نیاز به تحلیه دارد. یعنی وقتی الودگی‌ها از بین رفت، انسان باید یک چیزی در درون جان خودش بریزد که اینها نورانی باشد، لذا مشغول به صلوات شود. و بعد هم برای دیگران دعا کند. کینه کسی را به دل نگیرید. یک وقت هست که به دین و انقلاب و اینها توهین می‌شود، انجا جای برایت و کینه مخالفین اهل بیت و مخالفین نظام را به دل گرفتن ، یک وظیفه است. اما انجایی که مربوط به امور شخصی انسان است، مربوط به دین ادم نیست، مربوط به انقلاب و ارزش‌ها نیست، اینجا جای کینه گرفتن نیست.

انسان اینجا باید دعا کند. در ان دعایی که از نبی خدا (صلی الله علیه و اله و سلم) نقل شده دارد که حضرت فرمودند که: " اللهم اهد قومی فانهم لا یعلمون" خدایا قوم مرا هدایت کن، اینها نادان هستند. ما هم باید از حضرت از امام عصر (علیه السلام) بخواهیم که اینطور برای ما دعا کند که هدایت ما را بخواهد. چون ما نااگاهیم. محجوب هستیم. از معارف دوریم که نافرمانی می‌کنیم.

با این گرانی، چطور افطاری بدهیم!؟
بعد حضرت فرمودند که "ایها الناس من فطر منکم صایما مومنا فی هذا الشهر" اگر کسی در این ماه مبارک یک مومنی را افطاری بدهد" کان له بذلک عند الله عتق رقبه" در پیشگاه الهی یک افطاری دادن به اندازه یک بنده ازاد کردن ارزش دارد. " و مغفره لما مضی من ذنوبه" و یک نفر را شما افطاری می‌دهید این سبب بخشش گناهان گذشته شما می‌شود.

این توصیه حضرت در دوران خود حضرت، خیلی معنا داشته. چون در ان دوران، مثل اصحاب سفه، از اولیات محروم بودند. طوری که حضرت پرده‌ای را که به خانه صدیقه طاهره دیدند، ناراحت شدند و حضرت زهرا (سلام الله علیها) فهمیدند که برای چه حضرت رسول(صلی الله علیه و اله و سلم) ناراحت شدند و بلافاصله فرمودند که پرده را کندند و فرستادند که اصحاب سفه لباس کنند. یعنی لخت بودند. لباس نداشتند. حتی در بعضی از نقل­ها هست که در موقع نماز، لباس‌هاشان را به هم قرض می‌دادند. در یک چنین شرایطی بودند. حالا این شرایط نیست. اما الان هم جور دیگر ادم‌ها گرفتاری دارند. لذا این کلام حضرت همه دوران‌ها را شامل می‌شود.

این سیوال ممکن است به ذهن ما بیاید که حالا که گوشت کیلویی 110، 120 ، 200 هزار تومان هست، برنج گران، خرمای گران، خب ما چطور افطاری بدهیم!؟ حضرت به این سیوال پاسخ داده­اند. " قیل یا رسول الله فلیس کلنا یقدر علی ذلک " مردی پرسید: همه ما قدرت این کار را نداریم! "فقال (صلی الله علیه و اله و سلم) اتقوا النار" از اتش دوزخ پرهیز کنید "و لو بشق تمره " و لو به یک نیم پاره‌ای از خرما. یک خرما هم که نمی‌توانید بدهید، یک تکه‌ای از یک خرما را بدهید. معلوم است که این ماه رمضان خیلی اهمیت دارد.

بعد الان فضاهایی باز شده است برای این کار. بعضی از مساجد افطاری می‌دهند. انسان می‌تواند پولی بدهد. می‌تواند نیم کیلو خرما، نیم کیلو پنیر، یک مقدار چای دهد که در این کار سهیم شود. "اتقوا النار و لو بشربه من ماء." از اتش دوزخ پرهیز کنید ولو به یک جرعه­ای از اب. یک زمان رسم بود که موقع افطار، در این خیابان‌ها کسبه اب خنک می‌گذاشتند. الان می‌گویند که پول اب ما زیاد می‌شود! پول برقش زیاد می‌شود! یخ دیگر نیست! گرفتاری‌های ما هم همین‌هاست. از یک جا صرفه جویی می‌کنیم و از یک جای دیگر گونی گونی رد می‌شود و می‌رود!

تعریف خوش اخلاق در فرهنگ اسلام
بعد حضرت فرمودند که: " من حسن منکم فی هذا الشهر خلقه" اخلاق‌تان را در این ماه خوب کنید. هر کسی ببنید که چطور ادمی است؟ زود عصبانی می‌شود؟ زود رنج است؟ تکه بنداز هست؟ حسادت دارد؟ اخلاق مجموعه‌ای از ملکات فاضله است. در عرف می‌گویند: "فلانی خوش اخلاق است" می‌پرسید برای چه؟ می‌گویند: "چون می‌گوید و می‌خندد." این را نمی‌گویند خوش اخلاق. از نظر روایات و ایات این را اخلاق خوب نمی‌گویند. این را می‌گویند "بشر وجه". اخلاق در فرهنگ اهل بیت و قران یعنی انسان، صاحب ملکات فاضله بشود. رذایل را ریشه کن کند و به خلق‌های پسندیده اراسته شود. "من حسن منکم فی هذا الشهر خلقه کان له جوازا علی الصراط یوم تزل فیه الاقدام" هر که اخلاق خودش را در ماه رمضان بسازد، این جواز عبور از صراط خواهد بود در ان روزی که قدم‌ها می‌لرزد.

"من خفف فی هذا الشهر عما ملکت یمینه" اگر در خانه خودش بنده‌ای دارد که برای او کار می‌کند (البته الان بنده موضوعیت ندارد. ما باید بگوییم که اگر کارگری دارد که در خانه یا مغازه‌ یا کارگاهش کار می‌کند) خب ماه رمضان است و او هم می‌خواهد روزه بگیرد یا اگر روزه نمی‌گیرد شاید بیمار باشد. بر او در ماه رمضان سبک بگیرد. لذا فرمودند اگر سبک بگیرد: " خفف الله علیه حسابه" خدا هم حساب سختی از او نخواهد کشید. شما سخت حساب نکشید او هم از شما حساب سخت نخواهد کشید." و من کف فیه شره" کسی که در این ماه رمضان دیگران از شر او در امنیت باشند " کف الله عنه غضبه یوم یلقاه " ان روزی که به ملاقات خدا می‌رود گرفتار غضب الهی نخواهد شد. خدا به او غضب نخواهد کرد.

دعا برای اقوام منحرف، راه جلوگیری از قطع رحم
" و من قطع فیه رحمه قطع الله عنه رحمته یوم یلقاه" اگر کسی قطع رحم کرد، ارتباطش را قطع کرد، گرفتار قطع رحمت خدا خواهد شد در روزی که به ملاقات خدا می‌رود.

البته می‌دانید که برخی از افراد هستند که انسان به هیچ وجه نمی‌تواند با اینها ارتباطی داشته باشد. اهل ماهواره هستند. اهل عرق هستند. اهل ورق هستند. اهل ربا هستند. اصلا نمی‌تواند برود، حتی برادرش هم که باشد. می‌داند که وضع خیلی خراب است و الودگی زیاد است. یکی از بهترین موارد صله ارحام در این طور چیزها که اگر تلفنی هم ارتباط داشته باشد، افت دارد و به کلی حتی ارتباط کلامی هم قطع شده، برای اینکه گرفتار قطع رحم نشود، این است که برای هدایت او دعا کند.

اهمیت نوافل
"و من تطوع فیه بصلاه کتب الله له براءه من النار" هر کسی یک نماز مستحبی در این ماه بخواند، برایت از اتش دوزخ برای او نوشته می‌شود. من اینجا یک تذکری عرض کنم. عزیزان، اگر اهل نافله‌های نمازهای واجبتان نیستید، بنا بگذارید که اهل نافله بشوید، منتها به تدریج. اول نافله مغرب را بخوانید که دو تا دو رکعت است. نشسته بخوانید، بدون قل هو الله بخوانید، اما بخوانید. یا نماز وتیره که دو رکعت نشسته نافله نماز عشاء است. نمی‌خواهید طولانی بشود ان را هم بدون قل هو الله بخوانید، اما بخوانید. بعد کم کم با قل هو الله بخوانید. به تدریج عمل کنید.

در روایت داریم که نافله صبح از نماز شب اهمیتش بیشتر است. دو رکعت هم هست. کسانی که اهل نماز شب هستند، بعد از نماز شب، ولو اذان صبح نشده می‌توانند نافله صبح‌شان را بخوانند. این را بخوانید. پس هر کسی هر مقداری نماز نافله می‌خواند، در ماه رمضان ان نافله‌هایی را که نمی‌خواند انها را بخواند. اگر اهل نماز شب نیست، در ماه رمضان برای سحر بلند شدن، فرصت خوبی است. حالا یک بیست دقیقه یک ربع زودتر بیدار شود و نماز شبی هم بخواند. عادت کند.

هر شب خواندن هزار مرتبه سوره قدر
" و من ادی فیه فرضا کان له ثواب من ادی سبعین فریضه فیما سواه من الشهور." کسی که در ماه رمضان بدهی خود را صاف کند، ثواب کسی که هفتاد واجب را در دیگر ماهها انجام داده باشد برای او می‌نویسند. اگر می‌توانید بدهی‌های خود را صاف کنید صاف کنید. در ماه‌های دیگر هفتاد تا واجب را انجام دهید چه ثوابی دارد؟ کسی که برود قرض خودش را بدهد این را برای او می‌نویسند.

عرض کردم حرم که مشرف می‌شوید تا وقتی که گنبد و یا ان بارگاه را ندیدید، استغفار کنید. گفتیم که استغفار چه کار می‌کند. حالا صلوات چه کار می‌کند؟ حضرت فرمودند که " و من اکثر فیه من الصلاه علی ثقل الله میزانه یوم تخف الموازین" ان روزی که می‌بینند اعمال سبک است، وقتی اعمال صلوات فرستنده را می‌کشند می‌بینند که سنگین است. حضرت فرمودند که در ماه رمضان صلوات بفرستید بر من، زیاد هم بفرستید تا کیل و میزانتان سنگین شود.

" و من تلا فیه ایه من القران کان له مثل اجر من ختم القران فی غیره من الشهور." کسی که در ماه مبارک رمضان یک ایه قران بخواند، به اندازه یک ختم قران در سایر ماه‌ها است. یکی از دستوراتی که در ماه مبارک رمضان استاد ما مرحوم ایت الله پهلوانی می‌دادند، هر شب خواندن هزار مرتبه سوره قدر بود. هزار سوره قدر، یعنی شش هزار ایه. هر شب شش هزار ایه، یعنی شش هزار ختم قران. مثلا در ماه شوال اگر می­خواهید یک ختم قران بکنید، این ختم قران چه اثاری دارد؟ اگر روزی یک جزء بخوانید، اخر ماه شوال می‌شود یک ختم قران. چه اثاری دارد؟ ماه رمضان یک دانه ایه، اثر ان یک ماه را دارد که یک ختم قران کردید.

در این ماه، کدام شیاطین در غل و زنجیر هستند؟
" ان ابواب الجنان فی هذا الشهر مفتحه" درهای بهشت در ماه مبارک رمضان باز است. به همین دلیل مرحوم اقای پهلوانی می­فرمودند که "در ماه رمضان، بار معنوی و اخروی را ببندید؟" چون بستر از همه طرف فراهم است. از هر جهت امادگی هست. " فاسالوا ربکم ان لا یغلقها عنکم" از خدا بخواهید که این درها را بر شما نبندد. ولی همین رفتار و کردارهای سوء ما سبب می‌شود که این درها بسته شود. و الا خدا که فیاض است و فیضش دایمی است. " یا دایم الفضل علی البریه". نقص در فاعل نیست، نقص در قابل است. "و ابواب النیران مغلقه" درهای اتش دوزخ هم بسته است. "اسالوا ربکم ان لا یفتحها علیکم" از خدا بخواهید که درهای دوزخ را باز نکند. یعنی یک کاری نکنید که در جهنم را باز کنید.

"والشیاطین مغلوله فاسالوا ربکم ان لا یسلطها علیکم." شیاطین هم در غل و زنجیر هستند. البته این شیاطین که در غل و زنجیر هستند همه شیاطین نیستند. اینجا حضرت قیدی نیاورده‌اند. شیطان‌های مارد و مرید در غل و زنجیر هستند. قران، هم از شیطان مارد مطلب دارد و هم از شیطان مرید. در یک ایه می‌فرماید " و حفظا من کل شیطان مارد" در جای دیگر می‌فرماید که "یتبع کل شیطن مرید". شیطان مارد و مرید در ماه مبارک رمضان در غل و زنجیر هستند، نه همه شیاطین. چون گاهی ادم شیطان‌های انسی را می‌بیند. مرحوم علامه طباطبایی (رضوان الله تعالی علیه) می‌فرماید که: "شیطان مارد و مرید، ان شیاطینی هستند که یکسره و به کلی فاسد هستند." فساد محض هستند. انها در ماه مبارک رمضان در غل و زنجیر هستند.

اما حضرت در خطبه شعبانیه این را نفرمودند، فرمودند: " والشیاطین مغلوله". اما در یک خطبه دیگری که امیرالمومنین (صلوات الله وسلامه علیه) نقل می‌کند از حضرت، تعبیر این است: " قد وکل الله بکل شیطان مرید سبعه من ملایکته فلیس بمحلول حتی ینقضی شهرکم هذا". بر هر شیطان مریدی (یعنی همان شیطانی که در شیطنت خالص است) خداوند هفتاد فرشته را گذشته و تا زمانی‌که این ماه مبارک شما منقضی نشده است اینها نمی‌توانند حلول و ورود پیدا کنند. پس در این کلام حضرت معلوم شد که چه شیاطینی در غل و زنجیر هستند.

ترک حرام، بالاترین عمل در این ماه
اینجا که کلمات حضرت تمام شد امیرالمومنین (صلوات الله و سلامه علیه) می‌فرماید که: " فقمت فقلت یا رسول الله ما افضل الاعمال فی هذا الشهر؟" امیرالمومنین در بین جمعیت بلند شد و عرض کرد که بالاترین عمل در این ماه چیست؟ ببینید تلاوت ایات بود، افطاری دادن بود، استغفار بود، صلوات بود، نماز مستحبی بود، این همه دستوراتی که حضرت داشتند بود اما ان عملی که از همه بالاتر است چیست؟ " فقال یا ابا الحسن افضل الاعمال فی هذا الشهر الورع عن محارم الله." پرهیز از گناهان و محرمات. این بالاترین عمل است. یعنی انسان در این ماه گناه نکند. شما گناه نکن، اصلا قران هم تلاوت نکن و نماز مستحبی هم نخوان. گناه نکن، ان خودش یک نورانیتی می‌اورد و شما را می‌کشاند به این سمت.

ذیل روایت دارد که بعد هم حضرت نگاه کردند به امیرالمومنین و گریه کردند. حضرت امیر سیوال کردند که چرا گریه میکنید؟ فرمودند: ان روز را دارم می‌بینم که با خون سر شما محاسن شما را خضاب می‌کنند. خطبه شعبانیه است و اینها را مردم شنیدند.

رمضان، ابتدای سال سالک
پس یک مبنا برای اینکه بار معنوی و اخروی را در ماه مبارک رمضان ببندیم، همین خطبه شعبانیه بود. مبنای دیگری که باید بر طبق ان بار معنوی و اخروی در این ماه مبارک رمضان بسته بشود، روایاتی است که ما را توجه می‌دهد که ابتدای سال سالک، چه زمانی هست؟

مرحوم میرزا جواد اقای ملکی، اول کتاب "مراقبات" با ماه محرم شروع می‌شود، یعنی اول سال قمری. مرحوم اقا شیخ عباس قمی، اعمال شهور و ماه‌ها را که می‌خواهد نقل ‌کند، از ماه رجب شروع می‌کند. یعنی می‌خواهد اماده کند برای رمضان. این کار مرحوم محدث قمی هم خیلی دقیق است. اما مرحوم ابن طاوس در کتاب "اقبال" از ماه رمضان شروع می‌کند. خب ماه رمضان که نه اول سال شمسی است و نه اول سال قمری!

روایات را دقت بفرمایید. روایتی از امیرالمومنین (صلوات الله و سلامه علیه) است که می‌فرماید: " اول کل سنه اول یوم من شهر رمضان" اولین روز سال، اولین روز ماه مبارک رمضان است. خب نه سال شمسی اینطور هست نه سال قمری. معلوم می‌شود که این سال، سال خاصی است. این سال، سال سالکین است. مال کسانی است که اهل مراقبه و اهل معنویت هستند. انها هم مثل کشاورزان سال دارند. کشاورزان، در پاییز حساب و کتاب می‌کنند و سالکان در ماه رمضان. در یک روایت دیگر باز از حضرت نقل شده است: " اتاکم شهر رمضان و هو سید الشهور و اول السنه" ماه رمضان امده و ماه رمضان اقای ماه‌هاست و اول سال است. اینها را خوب دقت کنید.

پس اول سال است و قبل از رمضان دارند می‌گویند که برای سال اینده خودتان چه کار کنید. همانطور که کسبه، اخر اسفند حسابرسی می‌کنند و بعد می‌گویند که سال اینده را چطوری باید شروع کنیم. مقام معظم رهبری اول سال می‌گویند چه؟ امسال سال تولید. سال معنوی هم حساب خاص خود را دارد. اینجا امام صادق (صلوات الله و سلامه علیه) می‌فرماید: " اذا سلم شهر رمضان سلمت السنه و قال راس السنه شهر رمضان." اگر این یک ماه رمضان را درست و سالم نگه دارید، همه ان یازده ماه دیگر شما سالم خواهد بود و اسیبی نبیند. بعد حضرت فرمودند ماه رمضان، اول سال است.

روایت بعدی ان هم از امام صادق (صلوات الله و سلامه علیه) است که می‌فرماید: " لیله القدر هی اول السنه" شب قدر، اول سال است. سه روایت بود که روز اول رمضان، روز اول سال است، اما این روایت دارد که شب قدر اول سال است. اینکه شب قدر اول سال است به این حساب است که شب قدر یعنی لیله القدر، مقدرات یک ساله شما به امضای نهایی می‌رسد. از این شب قدر تا شب قدر سال اینده. اما اول سال شما، ماه مبارک رمضان است. " لیله القدر هی اول السنه و هی اخرها." ببینید اول و اخر سال شب قدر است. یعنی در شب قدر حساب شما را تا شب قدر سال اینده می‌بندند. امیدوارم که خدا به همه ما توفیق عنایت کند که ماه رمضان خوبی داشته باشیم.

 مصاحبه شونده : طالبی نیا
 منبع : rahtousheh.ir