مقالات عید سعید غدیر

تفسیر آیه ی غدیر

تفسیر آیه ی غدیر

«یا ایها الرَّسُولُ بَلِّغ ما اُنْزِلَ الَیکَ من رَبِّکَ ...؛ ای فرستاده ی به حق! تبلیغ نما و برسان و ادا کن به کافه ی مردمان، آن چه نازل شده به تو از جانب پروردگار تو از احکام شریعت و اگر چنین نکنی و تمامِ آن را نرسانی، پس تبلیغ نکرده ای رسالت ها و پیغام های او را، و اگر نرسانی آن را، پس گویا تو هیچ چیز از آن نکرده ای و خدای تعالی نگاه می دارد تو را از شرِّ مردمان و به درستی که خدای تعالی هدایت نفرماید کافران را به استیلا و تسلّط بر تو»

«یا ایها الرَّسُولُ بَلِّغ ما اُنْزِلَ الَیکَ من رَبِّکَ ...؛ ای فرستاده ی به حق! تبلیغ نما و برسان و ادا کن به کافه ی مردمان، آن چه نازل شده به تو از جانب پروردگار تو از احکام شریعت و اگر چنین نکنی و تمامِ آن را نرسانی، پس تبلیغ نکرده ای رسالت ها و پیغام های او را، و اگر نرسانی آن را، پس گویا تو هیچ چیز از آن نکرده ای و خدای تعالی نگاه می دارد تو را از شرِّ مردمان و به درستی که خدای تعالی هدایت نفرماید کافران را به استیلا و تسلّط بر تو»

نزول آیه ی شریفه به اتّفاق خاصه و عامه در شأن حضرت امیرالمؤمنین علیه السلام در غدیر خُم نازل شده است. و قضیه ی غدیر به طور اجمال این است:

سال حجةُ الوداع، چون حضرت رسول صلی الله علیه و آله وسلم به عَرَفات رسید، جبرییل نازل شد و گفت: یا محمد صلی الله علیه و آله وسلم خداوندِ جلیل تو را سلام می رساند و می فرماید: اَجل تو نزدیک شد و من تو را تکلیف می نمایم به امری که چاره نداری. و البته مقدّم دار وصیّت را و آن چه نزد توست از علم الهی و میراث انبیاء، همه را تسلیم کن به وصی و خلیفه ی بعد از خود علی که حجتِ کامله ی من است. پس او را بر پا دار تا نشانه ی راه هدایت باشد و تازه کن عهد و پیمان و بیعت او را. زیرا هیچ پیغمبری را از دنیا نبرده ام مگر بعد از کامل کردنِ اتمامِ نعمت به دوستی دوستان و دشمنی دشمنانِ خود. و این کمال یگانه پرستی من است که متابعت کنند ولیّ مرا. پس امروز کامل گردانم دین را و تمام نمایم نعمت را و پسندیدم برای شما دین اسلام را به ولی خود و مولای هر مؤمن و مؤمنه، یعنی علی بنده ی خالص من و وصی پیغمبر من و خلیفه ی من بعد از او و حجَّتِ بالغه ی من بر خلق.

هر که علی را اطاعت کند، مرا اطاعت کرده. مُقِرّ (اقرار کننده) به امامت او، مؤمن و منکر امامتِ او، کافر و هر که دیگری را در امامت شریک گرداند، مشرک است. با ولایت او داخلِ بهشت و با دشمنی او داخل جهنم شوند.

پس یا محمد! علی را به مردم معرفی و عهد و پیمانِ مرا تازه کن.

حضرت ترسید [که] منافقان، کفر خود را ظاهر و پراکنده شد. از خدا خواست او را از شرّ آن ها نگاه دارد لذا تأخیر کرد اظهار امامت آن سرور را تا مسجد خیف. باز جبرییل نازل شد و تاکید کرد و چون ما بین مکه و مدینه رسید، باز جبرییل نازل شد و مبالغه نمود.

حضرت فرمود: می ترسم تکذیبِ من کنند و سخن مرا در حقِّ علی قبول ننمایند.

چون به غدیر خم رسید، پنج ساعت از روز گذشته، جبرییل نازل و با شدت خطاب گفت: یا محمد! خدای تعالی تو را سلام می رساند و می فرماید: یا ایَّها الرَّسولِ بَلِّغ ما اُنزِلَ الیکَ من ربِّک.

وقتی آیه نازل شد، در سرزمین غدیر خم بود. هوا به مرتبه ای گرم بود که گوشت را به زمین می گذاشتند بریان می شد. پیامبر فرمود: ندا کنند مردم جمع شوند! هفتاد هزار نفر مجتمع شده و پیغمبر صلی الله علیه و آله وسلم امر نمود تا جهاز شتران را بالای هم نهاده منبری ترتیب داده، حضرت به بالای آن برآمده، خطبه ی مفصّل بلیغی انشاء فرمود و گفت: اقرار می کنم برای خدا بر نفس خود به بندگی و گواهی می دهم به خداوندی او و ادا می کنم آن چه وحی فرمود از ترس نزول بلای عظیم در عدم تبلیغ رسالت الهی.

ای گروه مردم! تقصیر نکردم در رسالت و بیان می کنم که جبرییل، مکرّر بر من نازل شد و امر نمود از جانب خدا تا اعلام کنم در حضور مردم که علی بن ابی طالب، برادر من و خلیفه ی من و امام است بعد از من.

بدانید که خداوند نصب فرموده علی را برای شما ولی و صاحب اختیار و امام واجب الطّاعَه بر مهاجر و انصار و صحرانشینان و شهریان و بر هر عجمی و هر عَربی و بر آزاد و بنده و صغیر و کبیر و سیاه و سفید. پس حکمش بر همه روا و گفتارش بر همه نافذ و امرش جاری است. ملعون است هر که مخالفت او کند و در رحمت است هر که تصدیقِ او نماید.

ای گروه مردم! تدبّر کنید در قرآن و بفهمید آیاتِ محکمات آن را و عمل نمایید؛ به خدا قَسم واضح نمی گرداند تفسیر قرآن را مگر علی.

ای گروه مردم! به درستی که علی و طیّبین از ذُرّیّه ی من که از صُلب او به هم رسند ثقل اصغر و قرآن، ثقل اکبر است. جدا نمی شوند تا حوض کوثر. نیست امارت و پادشاهی مؤمنان بعد از من برای احدی به غیرِ علی.

پس به دستِ مبارک، بازوی علی علیه السلام را گرفت، برد بالا یک درجه پایین تر از خود و دست او را بلند کرد. فرمود: کیست اولی به شما از جان های شما؟ صحابه گفتند: خدا و رسول.

فرمود: هر که من مولای اویم، علی مولای اوست. بار خدایا! دوستی کن با دوستان علی و دشمنی کن با دشمنان علی و یاری کن یاوران علی را و خوار و درمانده ساز، کسی که در برابرش قرار گیرد. این را حاضران به غایبان برسانند و بگویید شنیدیم و اطاعت کردیم و راضی هستیم به آن چه رسانیدی به ما از جانب خدا و بیعت می کند در این امر، دل ها و زبان های ما و بر این عقیده، زنده و مُرده و مبعوث خواهیم شد و تغییر و تبدیل و شک و دو دلی نداریم و آن چه فرمودی خواهیم رساند.

پس مردم همه صدا بلند کردند: بلی، بلی، شنیدیم و اطاعت کردیم امر خدا و رسول را.

و هجوم آوردند به بیعت کردن تا حضرت، نماز ظهر و عصر را در یک وقت به جا آورد. باقی روز مشغول بیعَت بودند تا نماز مغرب و عشا را نیز در یک وقت به جا آورد از کثرت شغل بیعت و تنگی وقت.

پس از آن بود که این آیه نازل شد:

«الیَوم یَئِسَ الَّذین کَفروا مِن دینِکُم ...»

امروز و آن چه متصل به آن است از زمان های آتیه، ناامید شدند کافران از ابطال دین و رجوع شما به دینِ ایشان، پس مترسید از فتنه ی ایشان و از غلبه ی آن ها بر شما، و بترسید از من و خالص نمایید خَشْیَت را برایِ من در ارتکاب امور و اجتناب از مَنهیّات (نهی شده ها)) مروی است که روز جمعه، حضرت رسالت صلی الله علیه و آله وسلم ، خطبه ای انشاء فرمود و در آن مجلس، جمعی بسیار حاضر بودند و حضرت به همه ی آن ها نظر کرد و غیر از مسلمان و موحد، کسی را ندید. خوشحال شد. حق تعالی این آیه نازل فرمود که امروز مشرکان را استیلا و تسلُّطی بر اهل اسلام نباشد تا روز قیامت.

امروز کامل گردانیدم برای شما دین شما را به نصرت و اظهار غَلَبیَّت آن بر همه ی ادیان و قوانینِ شرایع که دیگر احکامِ آن را رَقَم نَسخ نباشد.

و تمام کردم بر شما نعمتِ خود را و تمام کردم بر شما هدایت و توفیق و اکمالِ احکام و اتمام نعمت فرمود به دخولِ جنَّت که اعظمِ نِعَم (نعمت ها) است.

و اختیار نمودم برای شما، اسلام را و دینِ پاکیزه تر از همه ی ادیان نزد من، همین باشد تا روز قیامت، نه دینِ دیگر.

از حضرت باقر و حضرت صادق علیه السلام مروی است که، این آیه بعد از آن که حضرت رسالت صلی الله علیه و آله وسلم امیرالمؤمنین علیه السلام را خلیفه ی خود گردانید در غدیر خم، در حین انصراف (برگشتن) از حجّةُ الوداع و فرمود: «مَن کُنتُ مَولاهُ فَعلیٌّ مَولاهُ» نازل شد. و این آخرین فریضه ای بود که حق تعالی نازل فرمود و بعد از آن هیچ فریضه نازل نشد. پس کمال فرایض الهی به نصب امامت و خلافت امیرالمؤمنین علیه السلام بوده باشد. و سید عالم در وقت نزول این آیه فرمود: اللّه اکبر بر کامل شدن دین و تمام شدن نعمت و رضایت کردگار بر رسالتم و به ولایت علی علیه السلام بعد از من و سپس فرمود: هر که را من مولای اویم، این علی مولای اوست.

منبع : مجله  گنجینه  اسفند 1381، شماره 24 / نویسنده : حسین بن احمد شاه عبدالعظیمی

مطالب مرتبط

تگ‌ها

مطالب پربیننده

پربیننده
آخرین مطالب

عضویت در خبرنامه